Odra jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną, charakteryzującą się gruboplamistą wysypką, zapaleniem błon śluzowych dróg oddechowych i spojówek z towarzyszącą gorączką.
Zakaźność odry jest bardzo duża. Chory na odrę jest zakaźny dla otoczenia 3–5 dni przed wysypką i przez pierwsze 3 dni wysypki. Źródłem zakażenia jest człowiek chory na odrę. Wirusy odry przenoszą się drogą powietrzno-kropelkową. Okres wylęgania wynosi 9–11 dni.
Przebieg kliniczny odry dzieli się na okres nieżytowy (zwiastunów), wysypkowy i zdrowienia. Okres nieżytowy trwa 3–4 dni i obejmuje: wysoką gorączkę, kaszel suchy, męczący, zapalenie gardła, katar, zapalenie spojówek ze światłowstrętem.
Po 3–4 dniach okresu nieżytowego pojawiają się na błonie śluzowej policzków białe plamki otoczone czerwoną obwódką (plamki Koplika - ryc.). Plamki znikają po wystąpieniu wysypki.
Ryc. Plamki Koplika (fot. Public Health Image Library)Okres wysypkowy zaczyna się ok. 14. dnia po zakażeniu, po okresie nieżytowym. Towarzyszy mu wysoka gorączka. Za uszami na twarzy i na szyi pojawia się plamista wysypka, czasami grudkowa, która w drugiej dobie schodzi na tułów, a w trzeciej obejmuje kończyny. Ma tendencję do zlewania się. W okresie zdrowienia gorączka spada, wysypka brunatnieje i ustępuje w takiej kolejności, w jakiej wystąpiła. Przebarwienia po wysypce i delikatne złuszczanie naskórka utrzymują się ok. 2 tygodni. Odrę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego, badań serologicznych i wirusologicznych.
Leczenie odry jest wyłącznie objawowe, polega na obniżaniu gorączki i nawadnianiu. Przebycie odry pozostawia trwałą odporność.
Jakie są powikłania odry?
W przebiegu odry występują powikłania: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, krtani, ucha środkowego, biegunka. Bardzo poważne są powikłania neurologiczne (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu). Odległym powikłaniem odry jest podostre stwardniające zapalenie mózgu, które jest chorobą nieuleczalną. Występuje po kilku lub kilkunastu latach od zachorowania na odrę. Częściej u osób, które przebyły odrę przed ukończeniem 2. roku życia.
Leczenie powikłań odry prowadzi się w szpitalu. W zależności od rodzaju powikłań stosuje się antybiotyki, preparaty steroidowe, przeciwdrgawkowe.
W zapobieganiu odrze najważniejsze są szczepienia ochronne. Dzięki powszechnie prowadzonym szczepieniom ochronnym liczba zachorowań wyraźnie spadła. Obecnie rocznie rejestruje się w Polsce tylko ok. 100 przypadków odry.
