Suchy kaszel u dorosłych i dzieci – przyczyny i leczenie

lek. Magdalena Wiercińska

Kaszel stanowi najczęstszy objaw chorób układu oddechowego. Suchy kaszel często towarzyszy infekcji dróg oddechowych (np. przeziębieniu, COVID-19) i może utrzymywać się nawet tygodnie po wyzdrowieniu. Taki kaszel poinfekcyjny, choć uporczywy i nasilający się w nocy utrudniając sen, zwykle mija bez leczenia.

Co to jest suchy kaszel?

Kaszel to najczęstszy objaw chorób układu oddechowego.

Kaszel to odruch obronny, który umożliwia oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny (np. podczas zakażenia dróg oddechowych) lub z ciał obcych. Podczas kaszlu po nasilonym wdechu następuje wydech (przy początkowym krótkim zamknięciu głośni, czyli części krtani), a wytworzone wysokie ciśnienie w klatce piersiowej i w płucach w momencie otwarcia głośni gwałtownie wyrzuca powietrze, które porywa napotkane na swej drodze cząstki.

Jak się objawia suchy kaszel?

Kaszel suchy, to kaszel, podczas którego nie dochodzi do odpluwania wydzieliny z dróg oddechowych.

Suchy kaszel - przyczyny

Najczęstsze przyczyny suchego kaszlu to:

leki obniżające ciśnienie, tzw. ACEI, czyli ACE inhibitory – kaszel pojawia się wówczas w ciągu pierwszego tygodnia od zastosowania leku i ustępuje po jego odstawieniu
zakażenia wirusowe (np. przeziębienie, COVID-19)
astma (czasem nawet może być jedynym objawem astmy, tzw. wariant kaszlowy astmy)
choroby śródmiąższowe płuc
niewydolność serca.

W diagnostyce pomocne jest określenie, jak długo trwa kaszel.

Suchy kaszel ostry - przyczyny

Kaszel ostry, czyli trwający krócej niż 3 tyg. jest najczęściej spowodowany zakażeniem (zwykle wirusowym, np. wirusami przeziębieniowymi lub SARS-CoV-2) górnych dróg oddechowych lub alergią. Kaszel taki zmienia swój charakter z suchego na kaszel z wykrztuszaniem (przy obecności innych objawów, np. gorączki, bólów głowy), co jest typowe dla ostrych zakażeń górnych dróg oddechowych. Może także wystąpić przy zatorowości płucnej, obrzęku płuc i zapaleniu płuc. Bywa fizjologiczną reakcją na ciało obce w drogach oddechowych, drażniące pyły i gazy, ale wówczas zwykle łatwo połączyć go z przyczyną.

Zobacz:

Suchy kaszel podostry (poinfekcyjny) - przyczyny

Kaszel podostry to kaszel trwający 3–8 tyg., najczęściej jest spowodowany przebytym zakażeniem wirusowym (np. po przeziębieniu, COVID-19, zapaleniu oskrzeli). Kaszel tego typu jest często nazywany kaszlem poinfekcyjnym i może być bardzo uporczywy, choć zwykle ustępuje bez leczenia.

Przeczytaj więcej:

Przewlekły suchy kaszel - przyczyny

Kaszel przewlekły to kaszel trwający dłużej niż 8 tygodni. Najczęstszą przyczyną suchego przewlekłego kaszlu jest zespół przewlekłego kaszlu związany z górnymi drogami oddechowymi (upper airway cough syndrome – UACS). Może być spowodowany przewlekłym nieżytem nosa ze spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną, u osób, które chorują na alergie i może towarzyszyć mu przewlekłe zapalenie zatok przynosowych.

Inną przyczyną przewlekłego suchego kaszlu może być refluks żołądkowo-przełykowy. Zwykle wówczas oprócz kaszlu występuje zgaga, uczucie pieczenia za mostkiem i objawy dyspeptyczne, rzadziej chrypka. Czasem objawy ze strony przewodu pokarmowego mogą nie występować i kaszel jest wówczas jedynym objawem refluksu.

Kaszel przewlekły może też się wiązać z poważnymi chorobami, takimi jak zapalenie płuc, ropień płuca, gruźlica, choroby śródmiąższowe, nowotwory.

Należy pamiętać, że kaszel przewlekły, a przede wszystkim zmiana jego charakteru, jest jednym z podstawowych objawów nowotworu płuca.

Suchy kaszel w nocy – przyczyny

Suchy kaszel w nocy najczęściej występuje w przebiegu zakażenia dróg oddechowych, np. podczas przeziębienia. U niektórych osób kaszel ten może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni po wyzdrowieniu (kaszel poinfekcyjny). Zwykle jest męczący i związany z uczuciem „drapania w gardle”.

Suchy kaszel w nocy może być też związany z bardzo suchym powietrzem w sypialni.

Nasilający się w nocy, napadowy kaszel przypominający pianie koguta może być objawem krztuśca. Krztusiec to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywoływana przez pałeczkę krztuśca Bordetella pertussis. Podczas fazy choroby zwanej okresem napadowego kaszlu występują napady duszącego kaszlu bez nabierania powietrza (zanoszenie się), zakończonego głębokim wdechem z głośnym świstem krtaniowym przypominającym „pianie” (u dzieci, rzadziej u młodzieży i dorosłych). Napady takie występują seriami. Pod koniec napadu chory odkrztusza gęstą, lepką wydzielinę (dzieci mogą ją połykać, a następnie zwymiotować).

Suchy kaszel pojawiający się w nocy może też sugerować astmę, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne objawy, np. świsty.

Suchy kaszel – jak sobie z nim radzić?

Aby złagodzić kaszel, można:

umieścić nawilżacz powietrza w sypialni, jeśli kaszel jest spowodowany przeziębieniem lub suchym powietrzem
ssać pastylki na kaszel lub twarde cukierki
pić ciepłe płyny, takie jak herbata
unikać palenia tytoniu i miejsc, w których palą inni
jeśli kaszel jest związany z alergią, należy unikać alergenów (rzeczy, na które jest się uczulonym), np. pyłków, kurzu, zwierząt lub pleśni.

Syrop na suchy kaszel

W przypadku kaszlu suchego, który towarzyszy infekcji dróg oddechowych lub utrzymuje się po takiej infekcji, można sięgnąć po syropy zawierające substancje powlekające drogi oddechowe: wyciągi z prawoślazu, babki lancetowatej i porostu islandzkiego.

Jeśli to jest nieskuteczne, można zastosować syrop przeciwkaszlowy, np. lewodropropizynę. Należy pamiętać, aby leki te stosować przez krótki czas.

Czy suchy kaszel może być objawem poważnej choroby?

Kaszel może towarzyszyć wielu różnym chorobom, w tym poważnym. Objawy i sytuacje towarzyszące kaszlowi, które wymagają pilnego zgłoszenia się do lekarza:

krwioplucie
jeśli u osoby palącej tytoń pojawi się kaszel lub dotychczasowy kaszel zmieni swój charakter
jeśli osoba w wieku 55–80 lat, która pali co najmniej 30 paczkolat, nadal pali tytoń lub zaprzestała palenia w ciągu ostatnich 15 lat
nasilona duszność, szczególnie w spoczynku lub w nocy
chrypka
gorączka
utrata masy ciała
obrzęki
zaburzenia połykania
wymioty.

20.02.2024

Zobacz także

Kaszel w zdrowiu i w chorobie Kaszel, który jest tak nasilony, że utrudnia normalne funkcjonowanie, nie pozwala spać, może wymagać interwencji. Podobnie kaszel, który trwa zbyt długo w stosunku do tego, czego moglibyśmy się spodziewać w związku z infekcją. I jest jeszcze trzecia sytuacja – kaszel, któremu towarzyszą takie objawy, jak na przykład duszność, głośny oddech, świsty i piski, które pacjent czuje w klatce piersiowej, krwioplucie.
Kiedy kaszel jest objawem choroby? Z prof. Lucyną Mastalerz, alergologiem i pulmonologiem, rozmawia Iwona Duraj

Wybrane treści dla Ciebie

Czy miód może łagodzić kaszel u dzieci? Kaszel, zwłaszcza nocny, jest częstym objawem infekcyjnego zapalenia górnych dróg oddechowych (tzw. przeziębienia) u dzieci. Uważa się, że miód jest bezpieczny (nie należy go jednak stosować u niemowląt) i może on mieć działanie przeciwbakteryjne.
Kaszel w pozycji leżącej, czy to objaw kaszlu refluksowego? Od 4 miesięcy kaszlę, w dzień kaszel jest mokry, odkrztuszający, wieczorem suchy. Co może być przyczyną?
Krwioplucie (plucie krwią) - przyczyny i postępowanie Krwioplucie to wykrztuszanie z dróg oddechowych krwi lub krwistej plwociny. Jest wiele przyczyn krwioplucia, a do najczęstszych należą choroby płuc i oskrzeli (zapalenie oskrzeli lub płuc, rozstrzenie oskrzeli, rak płuca, gruźlica). Nie każda odpluwana wydzielina z krwią pochodzi z dolnych dróg oddechowych. Krwioplucie może być jednym objawem raka płuca, dlatego nie należy go lekceważyć.
Kaszel astmatyczny – jak poznać, że przyczyną kaszlu jest astma? Kaszel może być klinicznym wyrazem nadreaktywności oskrzeli, zjawiska bardzo charakterystycznego dla astmy. Dlatego jest częstym i charakterystycznym objawem nawet lekkich postaci astmy.
Zmiana kaszlu z mokrego na suchy - postępowanie w kaszlu poinfekcyjnym Moja 10-letnia córka ma „astmę poinfekcyjną”. Jej infekcje z reguły przebiegają podobnie, najpierw ma katar, lekko podniesioną temperaturę, potem mokry kaszel i zatkany nos, po 3 dniach kaszel się zmienia na suchy i męczący, który szczególnie się nasila rano i przed zaśnięciem.
Przewlekły kaszel idiopatyczny Od 1985 roku walczę z męczącym kaszlem, byłam w różnych szpitalach, poradniach, sanatoriach, zużyłam ogromne ilości leków, przeszłam szereg badań i jak do tej pory nie postawiono diagnozy, nie znaleziono przyczyny tego kaszlu.
Jak długo może się utrzymywać kaszel i wydzielina z płuc po leczeniu zapalenia płuc? Jestem świeżo po zapaleniu płuc. Kilka dni temu przestałam brać antybiotyk. Jak długo jeszcze może utrzymywać się wydzielina z płuc?
Przewlekły kaszel rano i wieczorem Kaszlę od ponad 4 lat. Najwięcej rano i wieczorem. Robiłam badania RTG, które nic nie wykazały. Proszę o poradę, co mi może dolegać.
Odkrztuszanie wydzieliny z krwią z dróg oddechowych Miałam zapalenie oskrzeli i ból pod 4 żebrem. Dostałam antybiotyki, teraz kaszlę mocno i dziś w plwocinie pokazała się 3 razy krew. Co mam robić?
Kaszel w nocy Proszę o pomoc w zrozumieniu przyczyn mojego nocnego kaszlu. Kaszel pojawia się tylko w nocy. W ciągu dnia nie mam żadnych objawów, ale nocą dokucza mi intensywny kaszel, który uniemożliwia mi sen. Nie jestem pewien, czy jest to kaszel suchy czy mokry. Kaszel pojawia się przed snem, ale nie budzi mnie w nocy. Chciałbym wiedzieć, w jakich chorobach występuje kaszel nocny. Nie palę papierosów. Dlaczego kaszel pojawia się tylko nocą i jakie mogą być jego przyczyny?