Jest Europejski Plan Walki z Rakiem, będzie taki sam program dla ochrony zdrowia psychicznego? Andrzej Ryś, ekspert w obszarze ochrony zdrowia, poinformował, że Komisja Europejska pracuje nad taką propozycją i jest szansa, że być może w październiku pojawią się pierwsze konkrety.
Andrzej Ryś. Fot. Friends of Europe
Andrzej Ryś był przez wiele lat dyrektorem w Departamencie dyrekcji generalnej zdrowia i ochrony konsumentów w Komisji Europejskiej – teraz nadal pracuje dla Komisji Europejskiej jako Principal Scientific Advisor.
Podczas Kongresu Rzecznicy Zdrowia podkreślał, że lobbing czy zabieganie o konkretne rozwiązania dla ochrony zdrowia czy w ramach ochrony zdrowia jest powszechną praktyką, również w Brukseli. W jego ocenie interesariusze systemu – a więc na przykład organizacje pacjentów czy pracowników – mogą zyskać na skuteczności, jeśli będą budować koalicje, współdziałać – a nie konkurować. Tylko w ten sposób, podejmując wspólnie temat – na przykład chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby kardiologiczne i onkologiczne – można zbudować odpowiedni klimat, w którym problemy są rozwiązywane, a nie tylko dyskutowane.
Pandemia COVID-19 postawiła, jak mówił Andrzej Ryś, sprawę zdrowia psychicznego obywateli państw UE w centrum uwagi Komisji Europejskiej. Wszystkie międzynarodowe raporty, oparte na danych zbieranych w państwach członkowskich, pokazują olbrzymi kryzys w tym obszarze, zarówno u dorosłych, jak i (szczególnie) w populacji dzieci i młodzieży. Jest on tym bardziej niepokojący, że po pandemii przyszły kolejne czynniki potęgujące stres i niepewność (wysoka inflacja, również w strefie euro, problemy ekonomiczne, wreszcie – wojna w Ukrainie, kryzys uchodźczy).
Ekspert przypomniał, że przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, która również jest lekarką, w swoim przemówienia zapowiedziała inicjatywę powstania programu zdrowia psychicznego. Choć wydaje się, że to nie jest łatwy temat – choroby psychiczne są jeszcze bardziej stygmatyzujące niż kiedykolwiek były choroby nowotworowe – jednak teraz klimat wokół nich znacząco się zmienił, również dlatego, że może nie same choroby, co problemy ze zdrowiem psychicznym, zaburzenia dobrostanu psychicznego, stały się tak bardzo powszechne. Młodzi ludzie, jak podkreślał ekspert, rozmawiają o nich w sposób zupełnie naturalny, i głównym tematem są sposoby radzenia sobie z problemami, a nie rozważanie, czy ktoś jest nimi dotknięty.
Program dla ochrony zdrowia psychicznego, podobnie jak wcześniej plan walki z rakiem, jest przygotowywany, jak podkreślił Andrzej Ryś, w dialogu z ekspertami i organizacjami pacjentów. Będzie on odwoływać się do wytycznych WHO i OECD. Ważną częścią planu będzie budżet na badania naukowe związane ze zdrowiem psychicznym, ale Andrzej Ryś apelował, by nie postrzegać Unii Europejskiej wyłącznie przez pryzmat możliwych do uzyskania środków. Równie istotne są regulacje, które – przekładane na uwarunkowania krajowe – mogą i stają się motorem zmian.
