Pytanie nadesłane do redakcji
Mam pytanie dotyczące odmy opłucnowej jednostronnej. W przypadku, gdy chory jest sam w domu, jak może sobie pomóc bez interwencji lekarza? Czy powietrze, które tkwi w opłucnej może znaleźć ujście dzięki, np. jakiejś pozycji, w której chorego można ułożyć? Czy rozprężanie płuca można samemu wykonać za pomocą np. ćwiczeń? Czy po takiej odmie płuco nie jest juz zapadnięte, a zapada się przy następnej?
Odpowiedział
mgr Rafał Piliński
fizjoterapeuta
Odma opłucnowa to obecność powietrza w jamie opłucnej. W praktyce klinicznej możemy wyodrębnić kilka rodzajów odmy.
Ze względu na przyczynę powstania rozróżniamy:
- odmę samoistną (spowodowaną np. pęknięciem pęcherza rozedmowego u chorego z POChP),
- odmę pourazową (spowodowaną urazem klatki piersiowej),
- odmę jatrogenną (czasem powstająca np. przy biopsji płuca)
Ze względu na mechanizm powstania rozróżniamy:
- odmę zamkniętą, gdy między opłucną płucną a ścienną dostanie się jednorazowo powietrze,
- odmę otwartą, gdy powietrze przemieszcza się do jamy opłucnej i na zewnątrz,
- odmę prężną - wentylową, gdy powietrze wpływa do jamy opłucnej przy każdym wdechu, ale jej nie opuszcza. Stan taki zagraża życiu i wymaga szybkiej interwencji w szpitalu.
Ze względu na wielkość rozróżniamy:
- odmę małą
- odmę dużą
Nasze działanie lub pomoc choremu w domu zależy od rodzaju odmy. Należy rozważyć podanie tlenu choremu, jeśli w domu znajduje się koncentrator tlenowy. Podejrzenie wystąpienia odmy należy zgłosić lekarzowi. Niestety nie istnieje pozycja, która może odbarczyć odmę i spowodować ujście powietrza. Powietrze może wchłonąć się samoistnie. Proces ten trwa kilka dni i powinien być kontrolowany przez lekarza poprzez RTG klatki piersiowej.
W rozprężaniu płuca mogą pomocne być ćwiczenia rehabilitacyjne. Jeśli u pacjenta przeciek powietrza został zahamowany lub pacjentowi założono dren do opłucnej, można rozpocząć ćwiczenia rozprężania. Polegają one na wykonywaniu wydechów z oporem wydechowym przez półzamknięte usta. Wydychaniu powietrza do butelki z woda poprzez dren do odsysania wydzieliny z oskrzeli, gdzie opór stanowi wysokość słupa wody w butelce. Głęboki wdech z utrzymaniem powietrza na szczycie wdechu przez 2-3 sekundy. Ćwiczenia takie można prowadzić w pozycji siedzącej lub stojącej. Jeśli chory toleruje pozycję leżącą, można zaproponować leżenie na boku zdrowym i wykonywanie ww. ćwiczeń. Jeśli nie rozprężymy płuca, będzie ono zapadnięte.
Proces powstawania odmy może się powtarzać wielokrotnie. Należy pamiętać że odma upośledza wentylację i zawsze konieczna jest konsultacja lekarza specjalisty.
