Jakie rozwiązanie w zakresie zdrowia imigrantów byłyby Pani zdaniem w Polsce wskazane?
Ze względów gospodarczych emigranci ze wschodu są u nas chętnie przyjmowani i chyba nikt nie chce im stawiać dodatkowych wymagań. Ale biorąc pod uwagę względy zdrowotne, warto, aby na początek ci, którzy starają się o wizę, prawo pobytu, wypełnili chociaż ankietę o swoim zdrowiu. Szczególnie osoby przyjeżdżające z krajów o wysokiej zapadalności na gruźlicę. W Polsce myślimy głównie o Ukrainie, Rosji czy Białorusi, ale to dotyczy również migrantów z różnych części Azji, gdzie te współczynniki także są bardzo wysokie i już odnotowujemy w Polsce zachorowania również wśród tych grup migrantów.
Ważne jest również, aby imigranci mieli łatwy dostęp do lekarzy pierwszego kontaktu, co pozwali wychwycić wczesne, ogólne objawy gruźlicy i przyspieszyć wykonanie prześwietlenia. Długotrwały kaszel, stany podgorączkowe, brak apetytu i utrata wagi, potliwość - to są objawy, z którymi pacjent powinien się zgłosić do lekarza. Ale nawet one mogą wystąpić późno, a wcześniej chory przez wiele miesięcy prątkuje. Dlatego WHO zaleca, aby już przy kaszlu trwającym dłużej niż 3 tygodnie wykonać badanie RTG klatki piersiowej. Może powinniśmy też wprowadzić obowiązek badań wykonanych przed przyjazdem, albo już w Polsce zapewnić tym osobom możliwości wykonania RTG klatki piersiowej. Tylko ktoś musi za to zapłacić, potrzebne są więc dodatkowe fundusze.
W Szwecji czy w Niemczech pewne rozwiązania dotyczące zdrowia cudzoziemców funkcjonują już od dawna. Tam od dłuższego czasu zauważają wzrost zachorowań wśród przybyszów z innych krajów, w ich przypadku głównie z Afryki. I właśnie o tym, jak właściwie dbać i monitorować zdrowie migrantów, dyskutowaliśmy w listopadzie w Krakowie, gdzie odbyła się konferencja inaugurująca współpracę w ramach wspomnianego projektu „Work & Health”. Spotkaliśmy się w szerokim granie specjalistów z Polski, Szwecji, Finlandii, Rosji, Estonii, Łotwy, Litwy, Ukrainy, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Francji. Obecni byli również przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia oraz Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Mówiliśmy m. in. o sytuacji epidemiologicznej i dostępie migrantów do systemu służby zdrowia w poszczególnych krajach.
Jakie działania mają składać się na współpracę w ramach „Work & Health”?
Projekt zaplanowany jest na 1,5 roku. Z ramienia Swedich Institute (SI) Baltic Sea Cooperation działania koordynuje dr Olena Rzhepishevska z Umea University w Szwecji, która jako pracownik naukowy zajmuje się badaniami szczepów gruźlicy, w tym właśnie tych najgroźniejszych, wielolekoopornych. Elementem projektu będą więc wspólne molekularne badania laboratoryjne, abyśmy mogli poznać drogi migracji różnych szczepów. Ze strony Polski w tę część projektu będzie zaangażowany głównie Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie. W Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie skupimy się na analizach zachorowań pod kątem epidemiologicznym, będziemy opracowywać odpowiednie bazy danych. Chcielibyśmy też przyjrzeć się populacji tych pacjentów od strony socjologicznej - jaki jest ich status ekonomiczny, socjalny, jaką pracę wykonują.
Pamiętajmy, że osoby przybywające do nas do pracy znajdują zatrudnienie w wielu branżach, w tym w przetwórstwie spożywczym, gastronomi, opiece na dziećmi i seniorami. Powinno nam więc zależeć, aby ci pracownicy byli zdrowi. Nie należy traktować propozycji działań profilaktycznych, jako przedsięwzięcia skierowanego przeciwko imigrantom. Chodzi o to, aby chronić nas wszystkich, a osobom ze zdiagnozowaną chorobą od razu proponować leczenie. Kobiety, o których wspomniałam, zostały zdiagnozowane i wyleczone. A ile jest w Polsce osób z nierozpoznaną gruźlicą? Na podstawie wspomnianej zapadalności w innych krajach możemy wnioskować, że mamy już znacznie więcej chorych, niż wynika z oficjalnych statystyk, tylko nikt tego nie sprawdza. Nie wiemy, ile jest już w Polsce utajonych infekcji, które za chwilę mogą przybrać postać aktywnej choroby.
W skali całego regionu państw nadbałtyckich mamy nadzieję, że w ramach dwóch sieci współpracy – TBnet i TBpeople – czyli także z udziałem pacjentów, uda się wypracować wspólne standardy i procedury, system profilaktyki dotyczący nie tylko gruźlicy, ale również WZW i HIV, które często ze sobą współwystępują. Do zbudowania skutecznej strategii chroniącej nas przed wzrostem zachorowań potrzebna jest też kooperacja z władzami. Dlatego ideą tej współpracy jest wypracowanie szerokiej sieci porozumienia. Będziemy się spotykać (kolejne wspólne spotkania są już zaplanowane w Petersburgu i w Umea), wzajemnie edukować, wymieniać informacje, odwiedzać różne ośrodki, poznawać procedury obowiązujące w poszczególnych krajach, i wspierać władze we wprowadzaniu skutecznych w tym zakresie rozwiązań.
Rozmawiała Renata Kołton
Dr n. med. Katarzyna Kruczak - specjalista chorób płuc. Pracuje m. in. w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie w Klinice Pulmonologii. Autorka wielu doniesień zjazdowych, publikacji oraz programów profilaktycznych z dziedziny pulmonologii, szczególnie gruźlicy. Jest członkiem Europejskiego Towarzystwa Oddechowego (ERS), bierze aktywny udział w projektach TBNET (organizacja realizująca projekty w dziedzinie gruźlicy pod auspicjami ERS). Jej zainteresowania naukowe dotyczą przede wszystkim gruźlicy, utajonej infekcji gruźliczej oraz mykobakteriozy.
