Pytanie nadesłane do redakcji
Nurtuje mnie temat odporności zbiorowej po zastosowaniu szczepionek. W wielu publikacjach na temat szczepień spotykam się z tym pojęciem. Proszę o szczegółowe informacje, kiedy powstało to pojęcie i jakie badania je potwierdzają. Dziękuję.
Odpowiedziała
lek. Izabela Tarczoń
specjalista pediatrii, konsultant ds. szczepień ochronnych
Szczepienia chronią indywidualne osoby przed zachorowaniem. Stosowane masowo w określonej populacji zapobiegają rozprzestrzenianiu się choroby zakaźnej, chroniąc również osoby nieszczepione, a poprzez to zmniejszają liczbę zachorowań w całej grupie.
Takie zjawisko zostało opisane w odniesieniu do wielu różnych chorób zakaźnych i jest znane jako odporność gromadna (herd immunity). Po raz pierwszy określenie to zostało użyte w piśmiennictwie w 1923 roku przez Topley’a i Wilsona w odniesieniu do monitorowanej hodowli myszy laboratoryjnych poddanych eksperymentowi medycznemu.
Późniejsi autorzy zaczęli stosować to określenie do opisania ochrony przed zakażeniem jednostek nieszczepionych dzięki bezpośredniemu otoczeniu osób szczepionych. Odsetek osób zaszczepionych w danej populacji, przy osiągnięciu którego choroba zakaźna przestaje się rozprzestrzeniać, nazywany jest progiem odporności gromadnej i jest różny w odniesieniu do różnych chorób. Zależy między innymi od zakaźności zarazka i drogi jego przenoszenia, a jego wartość kształtuje się najczęściej w granicach powyżej 80%.
Ochronny wpływ szczepień na zdrowie w pojęciu globalnym stał się od ostatniego ćwierćwiecza XX wieku jednym z podstawowych założeń zdrowia publicznego. Masowe szczepienia stały się podstawą eradykacji poliomyelitis, eliminacji odry, a także do zapobiegania występowania np. zespołu różyczki wrodzonej.