Określenie „zakrzepica o nietypowej lokalizacji” odnosi się do rzadkich postaci zakrzepicy w nietypowych miejscach:
- zakrzepica zatok jamistych czaszki
- zakrzepica żyły centralnej siatkówki
- wysiłkowa zakrzepica żył kończyn górnych (zespół Pageta i Schroettera (zobacz: Zakrzepica żył głębokich kończyn górnych)
- zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda i Chiariego)
- zakrzepica żyły wrotnej
- zakrzepica żył krezkowych
- zakrzepica żyły jajnikowej
- zakrzepica żył biodrowych (zespół May'a i Thurnera)
- zapalenie żył powierzchownych klatki piersiowej (zespół Mondora).
Przyczyny nietypowej lokalizacji zakrzepicy są bardzo różne, jednak jej pojawienie się powinno skłaniać lekarza do szerszej diagnostyki, gdyż może być zwiastunem innej choroby.
Zakrzepica zatok jamistych czaszki
Zakrzepica zatok jamistych czaszki to rzadka choroba, będąca przyczyną ok. 0,5% udarów mózgu. Spowodowana jest powstawaniem zakrzepów w żyłach mózgu i zatokach opony twardej. Zakrzepy powodują zamknięcie tych naczyń i utrudniają odpływ krwi żylnej z mózgu, wywołując jego obrzęk.
Przyczyny
- zakażenia
- urazy
- zabiegi chirurgiczne
- ciąża i poród
- doustne środki antykoncepcyjne
- odwodnienie
- proces nowotworowy
- wrodzona lub nabyta trombofilia
Objawy
Najczęstszym objawem zakrzepicy zatok jamistych czaszki jest ból głowy, mogą się pojawić również objawy neurologiczne w postaci niedowładów. W zaawansowanych przypadkach pojawiają się drgawki i zaburzenia świadomości.
Rozpoznanie kliniczne jest trudne i rzadko brane pod uwagę z racji niecharakterystycznych objawów.
Rozpoznanie
Zwykle ustala się je na podstawie tomografii komputerowej, w której stwierdza się zamknięte naczynie lub wewnątrznaczyniowy zakrzep. Istotne jest również wykonanie badań laboratoryjnych krwi w celu określenia czynników predysponujących do zakrzepicy.
Leczenie
Leczenie zakrzepicy zatok jamistych czaszki polega na stosowaniu leków przeciwkrzepliwych oraz leczeniu objawów nadciśnienia śródczaszkowego, napadów padaczkowych, bólu głowy i zaburzeń widzenia. Leczenie przeciwkrzepliwe polega na przyjmowaniu heparyny, a następnie doustnych leków przeciwkrzepliwych. Leczenie przeciwzakrzepowe trwa przynajmniej 3–6 miesięcy, natomiast w przypadku zakrzepicy o nieznanej przyczynie wydłuża się je do 6–12 miesięcy. Ważne jest właściwe dawkowanie leków i utrzymanie właściwych wartości wskaźnika INR. Bezpośrednie usuwanie skrzepliny z naczynia nie jest powszechne i pozostaje w fazie eksperymentalnej.
Zakrzepica żyły wrotnej
Zakrzepica żyły wrotnej jest poważną chorobą, która może wystąpić na podłożu już istniejących chorób wątroby (zobacz: Choroby wątroby), innych chorób jamy brzusznej, ale również u osób dotychczas zdrowych (np. w wyniku urazu).
Przyczyny zakrzepicy żyły wrotnej
U podłoża każdej zakrzepicy leży zawsze tzw. triada Virchowa (zobacz: Przyczyny zakrzepicy), różne są jednak czynniki wywołujące. W przypadku zakrzepicy żyły wrotnej czynnikami wywołującymi mogą być:
- choroby wątroby: marskość wątroby, wirusowe zapalenia wątroby, nowotwory wątroby (pierwotne i przerzutowe)
- zastój krwi w wątrobie w zakrzepicy żył wątrobowych (w tzw. zespole Budda i Chiariego)
- nadkrzepliwość : wrodzona i nabyta
- urazy: tępy uraz jamy brzusznej, operacje
- ucisk na żyłę wrotną (np. guzy nowotworowe lub zapalne w jamie brzusznej w okolicy wątroby trzustki i dwunastnicy)
- nowotwory (trzustki, żołądka, pęcherzyka żółciowego)
- ropne procesy zapalne w jamie brzusznej (zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie trzustki, dróg żółciowych, zapalenie jelit, uchyłków).
Objawy
Obraz kliniczny zakrzepicy układu wrotnego zależy również od choroby zasadniczej wywołującej zakrzepicę.
Przebieg choroby może mieć charakter ostry, podostry lub przewlekły. Niekiedy nie towarzyszą mu żadne objawy, a choroba rozpoznawana jest przypadkowo, podczas badań wykonywanych z innych powodów.
Masywna zakrzepica żyły wrotnej całkowicie blokująca odpływ krwi z przewodu pokarmowego rozpoczyna się nagle, powodując silne bóle brzucha, krwiste biegunki i - nierzadko - zapalenie otrzewnej.
Zakrzepica, w której nie dochodzi do zamknięcia całego światła naczynia, dzięki czemu możliwy jest odpływ krwi z naczyń jelit powoduje mniej nasilone objawy i rokuje lepiej. Nierzadko zakrzepicy żyły wrotnej towarzyszy obecność płynu w jamie brzusznej - wodobrzusze. Po dłuższym czasie trwania zakrzepicy zwykle dochodzi do wytworzenia krążenia obocznego oraz częściowego odtworzenia światła żyły (tzw. rekanalizacji) dzięki czemu ciśnienie w żyle wrotnej obniża się i może dojść do ustabilizowania, a nawet poprawy, funkcji wątroby i stanu chorego.
Rozpoznanie
Podstawowym badaniem diagnostycznym w zakrzepicy układu wrotnego jest ultrasonografia z oceną przepływu krwi w żyle wrotnej za pomocą badania doplerowskiego. W razie wątpliwości wykonuje się badanie angiotomograficzne lub badanie arteriograficzne.
W badaniu ultrasonograficznym ocenia się rozmiary i strukturę wątroby, obecność i kierunek przepływu w żyle wrotnej oraz żyły wątrobowe. Badanie to jest bezpieczne i może być wielokrotnie powtarzane, dlatego nadaje się do wykonywania badań kontrolnych.
Zakrzepica żyły jajnikowej
Jest bardzo rzadkim powikłaniem ciąży i porodu. Obejmuje 0,05%–0,16% wszystkich ciąż, co oznacza w praktyce jeden taki przypadek na tysiąc ciąż.
Przyczyny
Zakrzepica żyły jajnikowej wiąże się z nagłym spadkiem przepływu krwi i jej zastojem w zwężającej się po porodzie żyle jajnikowej, skłonnością do zwiększonego krzepnięcia krwi w ciąży i połogu oraz urazami naczynia związanymi z porodem, a także z zakażeniami bakteryjnymi oraz czynnikami anatomicznymi (skręceniem macicy na prawą stronę w trakcie ciąży).
Objawy
Pojawiają się zwykle w ciągu 4 tygodni po porodzie w postaci gorączki, dreszczy i bólu brzucha zwykle po prawej stronie. Stan ten bardzo trudno w tym okresie odróżnić od zapalnia wyrostka robaczkowego, zapalenia dróg moczowych lub kolki nerkowej.
Rozpoznanie
Zwykle ustala się je na podstawie badania USG, a w przypadkach wątpliwych wykonuje się tomografię komputerową.
Leczenie
Leczenie tej postaci zakrzepicy wymaga podawania heparyny drobnocząsteczkowej oraz antybiotyków. W rzadkich przypadkach konieczna może się okazać interwencja chirurgiczna lub wszczepienie filtra do żyły głównej dolnej.
Zakrzepica żył biodrowych (zespół May'a i Thurnera)
Jest to rzadka postać zakrzepicy obejmująca głównie żyłę biodrową lewą. Wiąże się z anatomicznym przebiegiem tego naczynia pomiędzy kręgosłupem, a tętnicą biodrową.
