×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej

dr n. med. Jerzy Maciejewski
specjalista chorób wewnętrznych
Oddział Kardiologii
Wielospecjalistyczny Szpital Miejski w Bydgoszczy

Co to jest zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej i jakie są jego przyczyny?

Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej (ang. thoracic outlet syndrome – TOS) to termin określający patologiczne objawy neurologiczne i naczyniowe występujące w obrębie kończyn górnych wywołane uciskiem na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową (zob. ryc. poniżej). Ucisk występuje w obszarze ich przebiegu w otworze piersiowym pomiędzy odcinkiem szyjnym kręgosłupa a pachą. Do powstania objawów uciskowych przyczyniają się zarówno uwarunkowania anatomiczne (w tym wady wrodzone i przebyte urazy), jak i zaburzenia posturalne w zakresie struktur mięśniowych i aparatu więzadłowego okolicy górnego otworu klatki piersiowej.

Do wrodzonych nieprawidłowości, które mogą uciskać struktury nerwowo-naczyniowe, zalicza się: dodatkowe żebro szyjne, szczątkowe pierwsze żebro, żebro I dwudzielne, patologie włóknisto-mięśniowe w trójkącie mięśni pochyłych, przesunięcia przyczepów mięśni pochyłych lub ich zrost.

Nieprawidłowa postawa ciała w czasie pracy, fizjologiczne opadnięcie obręczy ramiennej, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły kończyn górnych (np. podczas pracy lub na siłowni), przerost mięśni obręczy barkowej (np. u kulturystów, górników, drwali czy gimnastyków), urazy (złamania obojczyka; złamanie I żebra; zwichnięcie głowy kości ramiennej pod wyrostek kruczy) oraz stres wpływają na osłabienie oraz zmniejszenie wydolności struktur w obrębie górnego otworu klatki piersiowej.

Jak często występuje zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej?

Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej występuje u 0,3–8% populacji, częściej u kobiet, najczęściej u osób w wieku 30–40 lat.

Jak się objawia zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej?

Objawy zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej zależą głównie od stopnia ucisku, jakiemu poddane są splot ramienny, tętnica i żyła podobojczykowa, dlatego też można je podzielić na trzy grupy: Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej

  • Objawy zespołu żylnego – dotyczy 3–5% pacjentów, polega na ucisku żyły podobojczykowej lub pachowej między obojczykiem a I żebrem – jest to najpoważniejsze powikłanie żylnego komponentu ucisku i zostało opisane jako zespół Pageta-Schroettera. Konsekwencją tego ucisku jest zakrzepica, która może występować nagle lub też narastać stopniowo. Występuje zazwyczaj u młodych osób i wiąże się z wysiłkiem fizycznym angażującym kończyny górne. Zwykle pojawiają się jednocześnie zarówno tępy ból, jak i uczucie ciężkości, zwłaszcza w pozycji leżącej w wyniku długotrwałego, wymuszonego ułożenia kończyny górnej, na przykład podczas snu. Pacjenci zgłaszają często purpurowoczerwone przebarwienia i obrzęk kończyny. W miarę upływu czasu chorzy zauważają wyraźnie rozszerzone powierzchowne żyły na całym ramieniu, klatce piersiowej, plecach i szyi.
  • Objawy zespołu tętniczego – dotyczy 1–2% pacjentów, występuje w formie ostrej lub przewlekłej. Ciągłe tarcie tętnicy podobojczykowej o podstawę pierwszego żebra może powodować włóknienie tętnicy, prowadząc do powstania jej poszerzenia, a nawet tętniaka. Sprzyja to rozwojowi zakrzepów przyściennych i zmian miażdżycowych. Stan ostry charakteryzuje się występowaniem objawów ostrego niedokrwienia kończyny, w którym dochodzi do tworzenia się zakrzepów w tętniakowo poszerzonych naczyniach. Małe skrzepliny mogą się uwalniać, tworząc bolesne zatory z zamknięciem tętniczek palcowych. W fazie przewlekłej u chorych występuje uczucie oziębienia skóry dłoni, objaw Raynauda, dolegliwości o charakterze chromania przestankowego, zmiany troficzne palców, owrzodzenia podpaznokciowe i martwica.
  • Objawy zespołu neurogennego – najczęstsza postać zespołu górnego otworu klatki piersiowej, która odnosi się aż do około 95% pacjentów. Dotyczy ucisku na splot ramienny – objawy mogą przypominać ucisk na naczynia: chorzy najczęściej skarżą się na dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa lub obręczy barkowej, drętwienie i mrowienie w rejonie całego ramienia bądź przedramienia i ręki, często towarzyszą im bóle głowy, niekiedy następstwem jest osłabienie siły uścisku dłoni.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?

W przypadku wystąpienia objawów zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej należy zgłosić się do lekarza, w celu zaplanowania diagnostyki. Rozpoznanie jest oparte na diagnostyce klinicznej obejmującej wywiad, odpowiednie testy prowokacyjne oraz dodatkowe badania nieinwazyjne i inwazyjne.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?

Po zebraniu szczegółowego wywiadu wykonuje się testy prowokacyjne (test Adsona, test Falconera i Weddela, test hiperabdukcji Wrighta, test AER [abduction-external-rotation]) mające na celu nasilenie istniejącego ucisku na tętnicę i żyłę podobojczykową oraz splot ramienny, co zwiększa wiarygodność rozpoznania. Testy te nie są jednak swoiste dla powyższych zespołów i ich wyniki mogą być dodatnie także w innych stanach.

Kolejnym etapem diagnostyki jest wykonanie badań nieinwazyjnych (RTG okolicy pogranicza szyjno-piersiowego, USG metodą podwójnego obrazowania, reoangiografia, elektromiografia) i w niektórych przypadkach wykonuje się też badania inwazyjne, tj. flebografię i arterografię.

Jakie są metody leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?

U chorych z zespołem uciskowym górnego otworu klatki piersiowej istnieje możliwość leczenia zachowawczego oraz operacyjnego.

Leczenie zachowawcze obejmuje rehabilitację, w skład której wchodzą zabiegi fizykoterapii oraz kinezyterapii, których głównym celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz wzmożonego napięcia mięśni w obrębie obręczy barkowej oraz odcinka szyjnego kręgosłupa.

Leczenie operacyjne należy rozważyć u pacjentów, u których występują objawy neurologiczne nieustępujące nawet w czasie intensywnie prowadzonego postępowania zachowawczego, gdy dochodzi do dużych zaników mięśni i okresów nasilenia dolegliwości bólowych lub u pacjentów z zaburzeniami naczyniowymi (np. po incydencie zakrzepowym, w przypadku zespołu tętniczego). Zamknięcie światła tętnicy spowodowane uciskiem przez w pełni wykształcone żebro szyjne leczy się poprzez usunięcie I żebra.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?

Całkowite wyleczenie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej jest możliwe zarówno po zastosowaniu leczenia operacyjnego, gdy usunięta zostaje przyczyna zespołu, jak i w przypadku leczenia zachowawczego, które u niektórych pacjentów może spowodować całkowite ustąpienie objawów.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?

Po zakończeniu leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej należy unikać czynników ryzyka rozwoju tego zespołu, a w razie nawrotu objawów zgłosić się do lekarza.

12.05.2017
Zobacz także
  • Objaw Raynauda
  • Zakrzepica żył głębokich kończyn górnych
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zespół bolesnego barku
  • Uszkodzenie stożka rotatorów
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta