Jeżeli mówimy o zabiegowym leczeniu nadciśnienia płucnego, to większość z nas będzie myślała o przewlekłym zakrzepowo-zatorowym nadciśnieniu płucnym (CTEPH), dlatego, że w tym przypadku zabiegowe leczenie może właściwie wyleczyć chorego. To są metody angioplastyki balonowej, czyli metody przezskórne, polegające na wprowadzeniu cewnika do tętnic płucnych i poszerzaniu tętnic płucnych w miejscu zwężeń lub endarterektomia tętnic płucnych, gdy chirurg rozcina tętnicę płucną i usuwa z niej zorganizowane skrzepnienie. Takie leczenie u pacjentów z CTEPH może doprowadzić do wyleczenia chorego, ale jeżeli mówimy o tętniczym nadciśnieniem płucnym, to te metody nie działają.
Tętnicze nadciśnienie płucne leczymy przede wszystkim za pomocą metod farmakologicznych, zwykle poprzez połączenie dwóch lub trzech grup leków. Natomiast jeżeli tego typu leczenie farmakologiczne nie pomaga, to rozważamy skierowanie pacjenta do ośrodka, który zajmuje się przeszczepieniem płuc. U pacjenta, u którego mimo trzech leków (to jest obecnie maksymalna liczba leków, którą można podać pacjentowi z tętniczym nadciśnieniem płucnym, czyli terapia skojarzona z trzech leków), nie ma wystarczającego efektu, trzeba brać pod uwagę leczenie zabiegowe, czyli przeszczepienie płuc. I właściwie przeszczepienie płuc to jest jedyna możliwość pełnego wyleczenia nadciśnienia płucnego. Nadciśnienie płucne nie będzie się tworzyć już w nowym płucu, a prawa komora, czyli ta część serca, która była mocno przeciążona, wróci do dobrej formy.
Jednak przeszczepienie płuc to zabieg, który można zaoferować bardzo niewielkiej liczbie pacjentów. Zabieg ten wiąże się również z pewnymi powikłaniami, z pewnymi niepowodzeniami, dlatego podstawą jest jak najszybsze leczenie farmakologiczne za pomocą terapii skojarzonej.
Jeżeli chodzi o leczenie zabiegowe, to wspomnę o septostomii. Mówimy teraz o bardziej nowoczesnej septostomii, czyli założeniu tak zwanego przedsionkowego regulatora przepływu (ang. AFR. AFR). Stosujemy ją u pacjentów, u których nie ma dobrej reakcji na leczenie, u których mimo leczenia stwierdza się ciężką niewydolność serca z licznymi hospitalizacjami w ciągu roku, z nawracającymi omdleniami związanymi z nadciśnieniem płucnym lub u których występuje oporne leczenie odwadniające wodobrzusza. W takiej sytuacji wykonujemy septostomię, czyli zabieg polegający na wytworzeniu otworu pomiędzy prawym i lewym przedsionkiem. Stworzenie takiego otworu zmniejsza trochę obciążenie prawej części serca, jednocześnie zwiększa rzut lewej komory, czyli zwiększa ilość krwi, która na minutę jest wyrzucana przez serce do głowy, do kończyn dolnych, do przewodu pokarmowego, do nerek. Dzięki temu te wszystkie narządy zaczynają trochę lepiej funkcjonować. Natomiast efektem niepożądanym septostomii, czyli założenia regulatora przepływu, jest zmniejszenie saturacji tlenowej u pacjenta (mierzymy ją za pomocą pulsoksymetru, który zakładamy na palec). Rzeczywiście po septostomii saturacja spada, ale krążenie będzie funkcjonowało lepiej. Mówię o tym sposobie, mimo że stosowany jest bardzo rzadko, dlatego, że często może on stanowić metodę do przeczekania tego trudnego okresu dla chorego i doczekania przeszczepienia płuc. Na przeszczepienie płuc czeka się dość długo, ten sposób nie odwróci więc choroby, nie spowoduje, że pacjent zupełnie wyzdrowieje, ale na pewno w jakiś sposób poprawi funkcjonowanie codzienne i w najlepszym przypadku pozwoli pacjentowi przetrwać do tego definitywnego leczenia, czyli przeszczepienia płuc.
