Pytanie nadesłane do redakcji
Dzień dobry. Mam takie pytanie odnośnie do anoreksji, a właściwie wychodzenia z niedożywienia. Choroba trwa ok. 8 lat. Waga jest krytyczna. Postanowiłam przytyć i zaczęłam jeść odżywki białkowe dla sportowców i zwiększyłam słodycze. Mimo zwiększonej ilości kalorii CHUDNĘ. Czy to normalne? Czy przy wychodzeniu z niedożywienia może wystąpić "paradoksalne" chudnięcie?
Odpowiedziała
mgr Diana Wolańska
dietetyk
Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Kwestią istotną w leczeniu anoreksji jest podjęcie współpracy z zespołem specjalistów, w tym psychiatry, internisty, psychoterapeuty oraz ze strony żywieniowej wykwalifikowanego w leczeniu zaburzeń odżywiania dietetyka.
Dieta powinna być dostosowana do stanu organizmu, ewentualnych powikłań wyniszczenia anorektycznego, w tym również do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego.
Codzienny sposób żywienia powinien być urozmaicony i przede wszystkim dostarczać wszystkich potrzebnych składników do odbudowy organizmu. Według postępowania żywieniowego w leczeniu anoreksji, jeśli pacjent przed rozpoczęciem leczenia głodował, terapię żywieniową rozpoczyna się od diety płynnej, ubogotłuszczowej i bezlaktozowej pod ścisłą kontrolą gospodarki wodno-elektrolitowej. Początkowo podaż energii powinna wynosić około 500 kcal, a nie powinna być zwiększana jednorazowo o więcej niż 200 kcal. Zaleca się wprowadzenie lub wzbogacenie posiłków stopniowo, w większości przypadków prowadzące do osiągnięcia docelowej podaży energii na poziomie 2000–3000 kcal na dobę i przyrostu masy ciała 0,2–1,0 kg tygodniowo.
Preparaty białkowe i słodycze nie będą najlepszym źródłem potrzebnych tak wielu składników do odbudowy organizmu. Ponadto należałoby ocenić wartość energetyczną i odżywczą Pani codziennej diety, by odnieść ją do zaleceń żywieniowych.
Należy pamiętać, że zbyt intensywne odżywianie, zwłaszcza gdy przed leczeniem pacjent głodował, może powodować groźne dla życia powikłania, zwane zespołem realimentacyjnym. Gwałtownie prowadzona realimentacja prowadzi do szybkich zmian w wydzielaniu insuliny, zaburzenia czynności tarczycy i układu adrenergicznego. Dochodzi do zwiększenia podstawowego metabolizmu, a glukoza staje się podstawowym źródłem energii dla komórek. Organizm rozpoczyna bezzwłocznie proces odbudowy utraconych tkanek. Anabolizmowi towarzyszy dodatni bilans wewnątrzkomórkowych składników mineralnych. Podczas przemieszczania się składników mineralnych (P, K, Na, Mg) do przestrzeni wewnątrzkomórkowej, może dojść do gwałtownego zmniejszenia ich stężenia w surowicy krwi. Wraz ze zwiększeniem objętości przestrzeni wewnątrzkomórkowej redystrybucji ulegają płyny w obrębie przestrzeni płynowych organizmu. Objętość przestrzeni zewnątrzkomórkowej może ulec zwiększeniu lub zmniejszeniu w zależności od ilości przyjmowanych wcześniej płynów, utrzymującej się utraty płynów przez przewód pokarmowy i sposobu prowadzenia żywienia uzupełniającego.
Stąd chudnięcie może wynikać ze zbyt niskiej wartości energetycznej diety, jej nieodpowiedniego zbilansowania lub powikłań wyniszczenia anorektycznego, np. ze strony przewodu pokarmowego. W tym celu należałoby podjąć diagnostykę zdrowotną oraz skontaktować się z dietetykiem, celem ustalenia odpowiednio zbilansowanej diety.
Piśmiennictwo:
American Psychiatric Association: Practice guide for the treatment of patients with eating disorders. The American Journal of Psychiatry 2000; 157: 1–39.Lewitt A., Brzęczek K., Krupienicz A.: Interwencje żywieniowe w leczeniu anoreksji – wskazówki dietetyczne. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2008;r 3: 128–136.
Position of the American Dietetic Association: Nutrition Interventional in the Treatment of Anorexia Nervosa, Bulimia Nervosa, and Other Eating Disorders. Journal of the American Dietetic Association 2006; (106) 12: 2073–2078.
