Pytanie nadesłane do redakcji
Przewlekła choroba nerek - postępowanie i leczenie. Witam, moja mama ma wynik eGFR 28,7 ma 75 lat, waży ok. 85 kg, bardzo się niepokoi, że będą potrzebne dializy. Co ma robić?
Odpowiedział
dr n. med. Robert Drabczyk
specjalista chorób wewnętrznych
nefrolog
Oddział Nefrologii i Stacja Dializ
Szpital Wojewódzki, Bielsko-Biała
W pytaniu brak wielu istotnych informacji pozwalających ocenić sytuację, jednak z kontekstu można przyjąć, że mamy do czynienia z przewlekłym upośledzeniem czynności nerek, czyli uszkodzeniem nerek utrzymującym się ponad 3 miesiące. Jest to tzw. przewlekła choroba nerek (PChN), której jednym z wyznaczników jest zmniejszenie przesączania kłębuszkowego (tzw. GFR) poniżej 60 mililitrów na minutę. Wielkość przesączania kłębuszkowego (GFR) oblicza się z odpowiednich wzorów (obecnie w powszechnym użyciu jest wzór MDRD) na podstawie wyniku stężenia kreatyniny w surowicy krwi, uwzględniając wiek i płeć. Wiele laboratoriów wraz z wynikiem stężenia kreatyniny w surowicy krwi podaje wielkość oszacowanego GFR, tzw. eGFR.
Najczęstsze przyczyny przewlekłej choroby nerek to cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa), kłębuszkowe zapalenia nerek oraz uszkodzenie nerek w wyniku nadciśnienia tętniczego (nefropatia nadciśnieniowa) i miażdżycy. Rzadsze, to śródmiąższowe choroby nerek (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek), kamica i uszkodzenie nerek wywołane innymi przeszkodami w odpływie moczu oraz wielotorbielowate zwyrodnienie nerek. Przewlekła choroba nerek zwykle ma charakter postępujący, tzn. z czasem czynność nerek pogarsza się (zmniejsza się GFR).
Po rozpoznaniu PChN wykonuje się szereg badań, z których podstawowe to badanie ogólne moczu, morfologia krwi, stężenie kreatyniny, mocznika i elektrolitów we krwi oraz badanie USG układu moczowego. Gdy choroba nerek zostanie już potwierdzona, wykonuje się dalsze badania, aby wykryć jej przyczynę oraz stwierdzić, czy wystąpiły zaburzenia związane z istniejącą niewydolnością nerek. Często przyczynę przewlekłej choroby nerek można łatwo ustalić, jak w przypadku osoby z wieloletnią cukrzycą, jednak niekiedy dopiero wykonanie biopsji nerki pozwala postawić diagnozę.
Osoby z przewlekłą chorobą nerek lub jej podejrzeniem należy skierować na konsultację do nefrologa, a wszyscy z istotnym zmniejszeniem przesączania kłębuszkowego (GFR <60 ml/min) powinni pozostawać pod stałą kontrolą nefrologiczną.
Leczenie przewlekłej choroby nerek polega na leczeniu przyczyny, czyli choroby, która doprowadziła do uszkodzenia nerek, a także na działaniach, których celem jest hamowanie dalszego postępu tego uszkodzenia. Działania te są tym bardziej skuteczne, im wcześniej przewlekła choroba nerek zostanie wykryta i to niezależnie od jej przyczyny. Postępowanie to polega na:
- leczeniu nadciśnienia
- stosowaniu leków, które zmniejszają białkomocz i "ochraniają" nerki
- zwalczaniu czynników ryzyka miażdżycy, jak otyłość, hipercholesterolemia i palenie tytoniu
- unikaniu leków uszkadzających nerki
- stosowaniu odpowiedniej diety, w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek
- usuwaniu wszelkich przeszkód w odpływie moczu z nerek.
Nie ma specjalnej diety "nerkowej" (stosowane w przeszłości diety, np. ziemniaczana, przynosiły więcej szkody niż korzyści). Należy spożywać pełnowartościowe białko i w normalnych ilościach (tj. ok. 1 g/kg masy ciała na dobę), jeżeli GFR jest większe niż ok. 30-40 ml/min. Gdy GFR <30 ml/min zaleca się ograniczenie spożycia białka do 0,6-0,8 g/kg na dobę, jednak taką dietę można stosować tylko pod nadzorem lekarza (a najlepiej lekarza i dietetyka), gdyż istnieje ryzyko rozwoju niedożywienia lub niedoborów pokarmowych. Wszyscy z przewlekłą chorobą nerek powinni przestrzegać zasad diety przeciwmiażdżycowej, a osoby z nadciśnieniem ograniczyć spożycie soli.
Całkowite wyleczenie przewlekłej choroby nerek nie jest możliwe, jednak u wielu osób możliwe jest istotne spowolnienie postępu choroby, zwłaszcza wykrytej wcześnie.
Zgodnie z podanymi wyżej informacjami osoby z uszkodzeniem nerek i GFR <60 ml/min powinny zostać skierowane na konsultację do specjalisty nefrologa i zwykle objęte stałą opieką nefrologiczną. Dokładność szacowania GFR u osób w starszym wieku jest gorsza i zwykle rzeczywista jego wielkość jest większa niż wyliczona ze wzoru.
