Pytanie nadesłane do redakcji
Moja koleżanka jest po operacji kręgosłupa L5S1, usunięcie przepukliny jądra miażdżystego. Następnie wykonano Alif L5S1, włożono śruby. Po operacji czuła się lepiej, połowę dolegliwości ustąpiło, rwa kulszowa ustąpiła całkowicie. Natomiast pozostał ból i ogromne pieczenie w krzyżach. Ból utrzymuje się cały czas. Po operacji wykonano rezonans i nie ma żadnych ucisków. Skąd więc te ciągłe dolegliwości. Ból przypomina ból w stanie zapalnym zęba, który rozchodzi się po krzyżach. Bierze leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale bez skutku. Jak można pomóc?
Odpowiedział
dr hab. n. med. Andrzej Maciejczak, prof. UR
neurochirurg
Etiologia bólu kręgosłupa jest niezwykle złożonym problemem. W kręgosłupie istnieje wiele struktur mogących generować bóle. Nie jest to tylko i wyłącznie dysk, jak się powszechnie sądzi. Oprócz tego ból mogą generować stawy międzykręgowe (te ostatnie wraz z dyskiem umożliwiają ruchomość pomiędzy sąsiadującymi kręgami), korzenie nerwowe (czyli "nerwy" wychodzące z kanału kręgowego kręgosłupa, doprowadzające impulsy z rdzenia kręgowego do mięśni i czucie z całego ciała do rdzenia i mózgu), ścięgna i więzadła kręgosłupa, mięsnie i przyczepy mięśni do kręgów kręgosłupa. Między tymi generatorami bólu występują bardzo liczne i złożone interakcje komplikujące system, w którym generuje się ból. Na dodatek na ten złożony system oddziałuje stan emocjonalny i kondycja psychiczna chorego, zwłaszcza poczucie beznadziejności choroby i reaktywne stany depresyjne w odpowiedzi na przewlekły ból.
Aby powstawał ból, nie musi istnieć ucisk na struktury nerwowe kanału kręgowego (czyli na nerwy, korzenie nerwowe czy rdzeń kręgowy w wyższych odcinkach kręgosłupa). Tak jest w tym przypadku. W wielu sytuacjach nie da się ustalić etiologii bólu i wskazać konkretnego winowajcę w obrębie kręgosłupa. W chirurgii kręgosłupa istnieje diagnoza "Failed back syndrome" (niepowodzenie w leczeniu bólów kręgosłupa). Można ją odnieść do około 5% operowanych chorych (czasem więcej). U tych chorych pomimo osiągnięcia celów leczenia chirurgicznego i prawidłowo wykonanej bez powikłań operacji nie dochodzi do poprawy. Każda kolejna operacja mająca na celu wprowadzenie nowych elementów pozwalających wyeliminować ból, także pozostaje bez skutku. Chory i chirurg mogą tym samym, brnąć w kolejne operacje, z których żadna nie przynosi poprawy.
Nie załamywałbym jednak rąk w tym przypadku. Nie twierdzę, że pacjentka należy do grupy chorych z Failed back syndrome. Warto przyjrzeć się strukturom generującym ból w kręgosłupie chorej i może okazać się, że w prosty sposób można chorej pomóc. W ostateczności istnieją metody walki z bólem inne niż tabletki (np. blokady struktur kręgosłupa, czy w końcu stymulator rdzeniowy bólu).
