Zaburzenia drożności nosa

Co to są zaburzenia drożności nosa?

Upośledzenie drożności nosa (zwykle określane przez pacjenta jako uczucie zatkania nosa) to ograniczenie przepływu powietrza przez jamy nosa, najczęściej wynikające z obrzęku błony śluzowej z różnych przyczyn.

Czym są spowodowane zaburzenia drożności nosa?

Przyczyny są liczne, najczęstsze z nich to:

• infekcje (wirusowa choroba przeziębieniowa, ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych)
• alergiczny nieżyt nosa
• polipy nosa
• przeszkody mechaniczne (skrzywienie przegrody nosa, przerost migdałka gardłowego, ciało obce, przerost małżowin nosowych)
• urazy
• wrodzone (wady wrodzone nosa, rozszczepy podniebienia),
• guzy łagodne i złośliwe nosa, zatok przynosowych i części nosowej gardła
• choroby ogólnoustrojowe: mukowiscydoza, zespoły zaburzeń ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego
• w wyniku działań medycznych (działania niepożądane leków, intubacja przeznosowa, zrosty pooperacyjne)
• hormonalne (niedoczynność tarczycy, nieżyt nosa okresu dojrzewania).

Jakich badań wymagają zaburzenia drożności nosa?

Zakres badań diagnostycznych zależy od danych z wywiadu i wyniku badania przedmiotowego. Należy zwrócić uwagę na:

• rodzaj objawów (stopień nasilenia, objawy jedno- czy obustronne, charakter ostry czy przewlekły, stałe czy okresowe),
• dolegliwości towarzyszące (objawy ogólne infekcji, wyciek wydzieliny z nosa, bóle głowy, inne objawy).

Wykonywane przez laryngologa badanie przedmiotowe obejmuje pełne badanie wziernikowe, a w tym: rynoskopię (wziernikowanie nosa) przednią i tylną (także po obkurczeniu błony śluzowej nosa), w wybranych przypadkach badanie endoskopowe jam nosa i części nosowej gardła.

Badania pomocnicze, które można wykonać w diagnostyce zaburzeń drożności nosa:

• diagnostyka alergologiczna (przeprowadzana przez alergologa),
• obiektywne metody oceny drożności jam nosa (rynomanometria, rynometria akustyczna, pomiar szczytowego przepływu wdechowego przez nos),
• diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego (gastrolog),
• ocena drożności nozdrzy tylnych,
• diagnostyka radiologiczna, jeśli są wskazania do jej przeprowadzenia: zdjęcie przeglądowe zatok przynosowych (ograniczona przydatność, rozpoznanie cieniujących ciał obcych), tomografia komputerowa (TK) (ocena struktur kostnych, diagnostyka zmian zapalnych, wrodzonych, guzów), rezonans magnetyczny (diagnostyka wad wrodzonych). U dzieci młodszych badania zwykle wymagają znieczulenia ogólnego,
• w wybranych przypadkach infekcji o ciężkim przebiegu badanie mikrobiologiczne wydzieliny z przewodów nosowych (nie z przedsionka nosa),
• diagnostyka w kierunku mukowiscydozy,
• diagnostyka zespołów zaburzeń ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego.

Co należy robić w przypadku pojawienia się zaburzeń drożności nosa?

Jeżeli występuje w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych, stosować leczenie objawowe, a w przypadku ciężkiego przebiegu lub przedłużania się dolegliwości może być konieczna ocena lekarska. W przypadku obecności ciała obcego w przewodach nosowych lub jego podejrzeniu wskazana jest ocena laryngologiczna. Dolegliwości przewlekłe wymagają często oceny przez wielu specjalistó (lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, laryngolog, pediatra, alergolog, gastrolog, pulmonolog, neurolog, onkolog). Najbardziej niepokojące są objawy jednostronne i one wymagają pilnej diagnostyki.

Leczenie powinno przede wszystkim dotyczyć przyczyny dolegliwości. Tego rodzaju leczenie jest zawsze przepisywane przez lekarza na podstawie wyników przeprowadzonej przez niego diagnostyki.

Dodatkowo w celu złagodzenia dolegliwości można stosować leczenie objawowe:

• płukanie nosa roztworami NaCl, np. roztwory wody morskiej izotoniczne i hipertoniczne 1–4 razy na dobę przez 1–6 tygodni
• leki obkurczające błonę śluzową nosa (sympatykomimetyki donosowe) – krople, aerozol, żel 1–2 krople do obu przewodów nosowych w 2–3 dawkach dobowych maksymalnie przez 3–5 dni (przedłużone stosowanie może prowadzić do uzależnienia i do polekowego nieżytu nosa)
• sympatykomimetyki doustne stosuje się jedynie powyżej 12. roku życia przez ok. 4 dni.