Obrzęk twarzy (opuchlizna twarzy) jest skutkiem gromadzenia się płynu w tkankach twarzy. Obrzęk może dotyczyć całej twarzy lub poszczególnych okolic, np. powiek, warg. Obrzęk może mieć wiele przyczyn, może być konsekwencją chorób ogólnoustrojowych (np. niedoczynności tarczycy, chorób nerek, „świnki”), a także stanów miejscowych, np. obrzęk powiek spowodowany jęczmieniem i gradówką. Leczenie obrzęku (opuchlizny) twarzy jest uzależnione od przyczyny obrzęku.
Co to jest obrzęk okolicy twarzy (opuchlizna twarzy)?
Obrzęk oznacza gromadzenie się płynu w tkankach twarzy. Może to być obrzęk lub obrzęk zapalny (ograniczone zaczerwienienie, ze zwiększeniem spoistości, nadmiernym ociepleniem i bolesnością przy dotyku) z gorączką, objawy zależne od etiologii i lokalizacji.
Czym jest spowodowany obrzęk w obrębie twarzy (opuchlizna twarzy)?
Obrzęk może być objawem wielu różnych chorób i stanów. Może dotyczyć całej twarzy lub jej poszczególnych okolic – np. powiek, warg. Obrzękowi mogą też towarzyszyć różne inne objawy – między innymi gorączka, bolesność przy dotyku, zaczerwienienie, duszność, bladość, przyspieszone tętno.
Obrzęk może być wynikiem (tab. 1):
- chorób ogólnoustrojowych – wtedy obrzęk nie ma cech zapalnych (nie występuje zaczerwienienie, nadmierne ocieplenie i bolesność oraz duża spoistość [twardość] przy dotyku) i nie występuje świąd; jego przyczynami może być zespół nerczycowy, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, obrzęk naczynioruchowy, niedoczynność tarczycy
- urazu, najczęściej mechanicznego, czyli np. uderzenia, zwykle z zaczerwienieniem, zasinieniem lub obecnością krwiaka, może mu towarzyszyć rana skóry (zobacz: Urazy głowy)
- alergii, wtedy towarzyszy mu objaw charakterystyczny – świąd
- zapalenia (uszkodzenie komórek i tkanek oraz zwiększona przepuszczalność ścian naczyń w wyniku działania czynnika infekcyjnego). Reakcji zapalnej towarzyszą zaczerwienienie, obrzęk, wzrost temperatury i ból.
Choroby przebiegające z zapalnym obrzękiem twarzy:
- czyrak, głębokie zakażenie skóry i tkanki podskórnej rozwijające się jako powikłanie zapalenia mieszka włosowego, gruczołu potowego lub łojowego (okolicy wierzchołka lub przedsionka nosa i wargi górnej wymaga antybiotykoterapii domięśniowej lub dożylnej, ponieważ ze względu na połączenia anatomiczne naczyń może wywołać groźne dla życia powikłanie – zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej)
- powikłania zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (zobacz: Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych)
- stany zapalne tkanek oczodołu, powiek i układu łzowego,
- zapalenia ślinianek przyusznych, róża (erysipelas): paciorkowcowe zapalenie skóry i tkanki łącznej z zajęciem układu chłonnego
- ropowica dna jamy ustnej (nazywana anginą Ludwiga) – zapalenie tkanek miękkich okolicy podjęzykowej i podżuchwowej najczęściej w następstwie zmian okołozębowych.
| Tabela 1. Przyczyny obrzęków twarzy | |
|---|---|
| obrzęk okolicy czołowej | zapalenie szpiku kości czołowej (guz Potta) z ropniem podokostnowym (rzadkie) |
| obrzęk powiek | zapalenie spojówek |
| jęczmień | |
| gradówka | |
| ropień worka łzowego | |
| powikłania oczodołowe zapaleń zatok przynosowych: – zapalny obrzęk powiek (z ropniem powieki) – ropień podokostnowy oczodołu – zapalenie tkanek miękkich oczodołu – ropień oczodołu | |
| powikłania wewnątrzczaszkowe zapaleń zatok przynosowych (np. zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej – bardzo rzadkie) | |
| ostre kłębuszkowe zapalenie nerek | |
| niedoczynność tarczycy | |
| obrzęk policzka | zębopochodny naciek/ropień policzka |
| róża | |
| zapalenie szpiku kości szczęki (bardzo rzadkie) jako powikłanie zapalenia zatoki szczękowej | |
| obrzęk okolicy ślinianki przyusznej | nagminne zapalenie ślinianek |
| nawracające zapalenie ślinianki przyusznej | |
| bakteryjne ostre zapalenie przyusznicy | |
| choroba kociego pazura | |
| zapalenie węzłów chłonnych ślinianki przyusznej wywołane prątkami atypowymi | |
| obrzęk przedsionka nosa i wargi górnej | czyrak przedsionka nosa i wargi górnej |
| obrzęk okolicy podżuchwowej | zapalenie tkanki łącznej noworodków |
| obrzęk okolicy podbródkowej | angina Ludwiga |
Jakich badań wymaga obrzęk okolicy twarzy (opuchlizna twarzy)?
Lekarz zacznie od zebrania wywiadu, ponieważ obrzęk może być konsekwencją chorób przewlekłych lub przyjmowanych leków. Zapyta też o objawy towarzyszące i okoliczności powstania obrzęku. Następnie zbada pacjenta i oceni oglądaniem i dotykaniem obrzęk.
Diagnostyka zależy od objawów oraz wyniku badania przedmiotowego. Może obejmować badania:
- laboratoryjne krwi (morfologia z rozmazem, OB, CRP, wskaźniki funkcji nerek, wątroby, hormony tarczycy)
- mikrobiologiczne (posiew treści ropnej, krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, badania w kierunku obecności prątków)
- radiologiczne: USG ślinianek, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny zatok przynosowych i OUN, zdjęcia RTG zębów, pantomogram.
Obrzęk twarzy (opuchlizna twarzy) – leczenie
Leczenie obrzęku twarzy jest uzależnione od jego przyczyny. Jeśli obrzęk jest spowodowany zakażeniem, stosuje się antybiotyki. Jeśli obrzęk jest wynikiem choroby ogólnoustrojowej, np. niedoczynności tarczycy, wtedy leczenie choroby podstawowej powoduje ustąpienie obrzęku. W przypadku obrzęku powiek, który jest konsekwencją chorób oczu, np. zapalenia spojówek lub gradówki, stosuje się leczenie miejscowe – krople, maści.
Co należy robić w przypadku pojawienia się obrzęku okolicy twarzy?
W przypadku wystąpienia obrzęku należy zgłosić się do lekarza, ponieważ obrzęk może być objawem poważnej choroby. Jeśli jednak obrzęk jest niewielki i ustępuje samoistnie, tak jak np. nieznaczny obrzęk powiek po małej ilości snu lub nieprzespanej nocy, to może być tylko wynikiem zmęczenia. Więcej o obrzęku powiek: Obrzęk powiek
Nagle pojawiający się i szybko narastający zlokalizowany w obrębie powiek, czerwieni wargowej (opuchnięte usta) okolic narządów płciowych i na kończynach (dłoniach, stopach), a także błony śluzowej górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego może być obrzękiem naczynioruchowym i stanowić zagrożenie życia. Przeczytaj więcej: Obrzęk naczynioruchowy
Obrzęk w pytaniach i odpowiedziach
Objawy alergii po wypiciu mleka »Jak ocenić, czy dziecko w trakcie zabawy nie doznało urazu? »
Dolegliwości bólowe związane z wyrzynaniem się zębów stałych »
Nurofen – działania niepożądane »
Reakcje po użądleniu przez pszczołę »
Rumianek w diecie dziecka »
Powiększenie ślinianki przyusznej »
Postępowanie w urazach głowy u dzieci »
