Co to jest obrzęk okolicy twarzy?
Obrzęk oznacza gromadzenie się płynu w tkankach twarzy. Może to być obrzęk lub obrzęk zapalny (ograniczone zaczerwienienie, ze zwiększeniem spoistości, nadmiernym ociepleniem i bolesnością przy dotyku) z gorączką, objawy zależne od etiologii i lokalizacji.
Czym jest spowodowany obrzęk w obrębie twarzy?
Obrzęk może być wynikiem (tab. 1):
- chorób ogólnoustrojowych (bez cech zapalnych i świądu) – zespół nerczycowy, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, obrzęk naczynioruchowy, niedoczynność tarczycy,
- urazu, najczęściej mechanicznego, zwykle z zaczerwienieniem, zasinieniem lub obecnością krwiaka, może mu towarzyszyć rana skóry (zobacz: Urazy głowy),
- alergii, objaw charakterystyczny – świąd,
- zapalenia (uszkodzenie komórek i tkanek oraz zwiększona przepuszczalność ścian naczyń w wyniku działania czynnika infekcyjnego). Reakcji zapalnej towarzyszą zaczerwienienie, obrzęk, wzrost temperatury i ból.
Najczęstsze bakteryjne czynniki etiologiczne to:
- beta-hemolityczne streptokoki grupy A: paciorkowiec ropotwórczy - Streptococcus pyogenes (rzadziej grupy B, wywołujące zmiany zapalne okolicy twarzy u noworodków),
- gronkowiec złocisty - Staphylococcus aureus (także szczepy oporne na metycylinę CAMRSA, MRSA),
- dwoinka zapalenia płuc - Streptococcus pneumoniae (zapalenie tkanki łącznej twarzy i okolicy oczodołowej),
- pałeczki hemofilne - Haemophilus influenzae (zapalny obrzęk powiek u dzieci <2. rż.),
- paciorkowiec zieleniący - Streptococcus viridans, bakterie beztlenowe: Prevotella, Fusobacterium, Peptostreptococcus (zakażenia zębopochodne).
Choroby przebiegające z zapalnym obrzękiem twarzy (leczenie - tab. 2):
- czyrak, głębokie zakażenie skóry i tkanki podskórnej rozwijające się jako powikłanie zapalenia mieszka włosowego, gruczołu potowego lub łojowego (okolicy wierzchołka lub przedsionka nosa i wargi górnej wymaga antybiotykoterapii domięśniowej lub dożylnej, ponieważ ze względu na połączenia anatomiczne naczyń może wywołać groźne dla życia powikłanie – zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej),
- powikłania zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (zobacz: Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych),
- stany zapalne tkanek oczodołu, powiek i układu łzowego,
- zapalenia ślinianek przyusznych,
- róża (erysipelas): paciorkowcowe zapalenie skóry i tkanki łącznej z zajęciem układu chłonnego,
- ropowica dna jamy ustnej (nazywana anginą Ludwiga) – zapalenie tkanek miękkich okolicy podjęzykowej i podżuchwowej najczęściej w następstwie zmian okołozębowych.
| Tabela 1. Przyczyny obrzęków twarzy | |
|---|---|
| obrzęk okolicy czołowej | zapalenie szpiku kości czołowej (guz Potta) z ropniem podokostnowym (rzadkie) |
| obrzęk powiek | zapalenie spojówek |
| jęczmień | |
| gradówka | |
| ropień worka łzowego | |
| powikłania oczodołowe zapaleń zatok przynosowych: – zapalny obrzęk powiek (z ropniem powieki) – ropień podokostnowy oczodołu – zapalenie tkanek miękkich oczodołu – ropień oczodołu | |
| powikłania wewnątrzczaszkowe zapaleń zatok przynosowych (np. zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej – bardzo rzadkie) | |
| ostre kłębuszkowe zapalenie nerek | |
| niedoczynność tarczycy | |
| obrzęk policzka | zębopochodny naciek/ropień policzka |
| róża | |
| zapalenie szpiku kości szczęki (bardzo rzadkie) jako powikłanie zapalenia zatoki szczękowej | |
| obrzęk okolicy ślinianki przyusznej | nagminne zapalenie ślinianek |
| nawracające zapalenie ślinianki przyusznej | |
| bakteryjne ostre zapalenie przyusznicy | |
| choroba kociego pazura | |
| zapalenie węzłów chłonnych ślinianki przyusznej wywołane prątkami atypowymi | |
| obrzęk przedsionka nosa i wargi górnej | czyrak przedsionka nosa i wargi górnej |
| obrzęk okolicy podżuchwowej | zapalenie tkanki łącznej noworodków |
| obrzęk okolicy podbródkowej | angina Ludwiga |
Jakich badań wymaga obrzęk okolicy twarzy?
Diagnostyka zależy od objawów oraz wyniku badania przedmiotowego. Może obejmować badania:
- laboratoryjne (morfologia z rozmazem, OB, CRP, badania serologiczne, wskaźniki funkcji nerek, hormony tarczycy),
- mikrobiologiczne (posiew treści ropnej, krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, badania w kierunku obecności prątków),
- radiologiczne: USG ślinianek, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny zatok przynosowych i OUN, zdjęcia RTG zębów, pantomogram.
| Tabela 2. Leczenie chorób przebiegających z obrzękiem twarzy | |
|---|---|
| Grupa chorób | Stosowane leczenie |
| powikłane zapalenia tkanki łącznej z umiejscowieniem na twarzy (wywołane przez Streptoccocus gr. A, Staphylococcus aureus, Hemophilus influenzae, Streptococcus gr. B) | leki I rzutu: cefalosporyny II generacji dożylnie leki II rzutu: amoksycylina/klawulanian doustnie w skojarzeniu z kloksacyliną |
| zakażenia Staphylococcus aureus CAMRSA | trimetoprim z sufometoksazolem, doksycyklina (powyżej 12. rż.), klindamycyna |
| zakażenia Staphylococcus aureus MRSA | antybiotyk z grupy glikopeptydów, linezolid, daptomycyna |
| ropnie i ropowice | drenaż chirurgiczny |
| leczenie choroby podstawowej | |
Co należy robić w przypadku pojawienia się obrzęku okolicy twarzy?
Udać się do lekarza.
Obrzęk w pytaniach i odpowiedziach
Objawy alergii po wypiciu mleka »Jak ocenić, czy dziecko w trakcie zabawy nie doznało urazu? »
Dolegliwości bólowe związane z wyrzynaniem się zębów stałych »
Nurofen – działania niepożądane »
Reakcje po użądleniu przez pszczołę »
Rumianek w diecie dziecka »
Powiększenie ślinianki przyusznej »
Postępowanie w urazach głowy u dzieci »
