×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Urazy i ciała obce gardła i migdałków

prof. dr hab. med. Elżbieta Hassmann-Poznańska
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UM w Białymstoku

Co to jest i jakie są przyczyny?

Do urazu mechanicznego gardła dochodzi zwykle podczas upadku dziecka trzymającego w ustach ostry przedmiot – np. ołówek, patyk lizaka. Rozerwaniu może wtedy ulec podniebienie miękkie, tylna ściana gardła lub łuki podniebienie. Do urazu jatrogennego (spowodowanego przez działania medyczne) gardła może dojść podczas intubacji lub laryngoskopii, ale zwykle są to jedynie podbiegnięcia krwawe, niewymagające leczenia.

Oparzenia termiczne i chemiczne nie dotyczą wyłącznie gardła, a zmiany są znacznie bardziej nasilone w obrębie jamy ustnej i/lub przełyku. Większość oparzeń zdarza się u małych dzieci w wyniku przypadkowego połknięcia substancji żrących, zwykle silnych zasad, będących składnikami środków czystości. Znacznie rzadziej dochodzi do ich połknięcia w celach samobójczych.

Stosunkowo duże wymiary gardła powodują, że ciała obce zatrzymują się w nich stosunkowo rzadko. Jeżeli do tego dochodzi, to z powodu wbicia się ich w błonę śluzową. Są to więc zwykle ostre ciała obce, jak: ości, fragmenty pestek owoców, rzadziej szpilki czy wykałaczki. Tego rodzaju ciała obce wbijają się zwykle w okolicach, w których błona śluzowa jest pofałdowana i nie stawia dużego oporu, a więc w migdałki podniebienne, nasadę języka, dołki nagłośniowe i zachyłki gruszkowate. Rzadko mamy do czynienia z uwięźnięciem dużego ciała obcego np. kęsa pokarmowego czy kości w gardle. Dochodzi do tego częściej u chorych z upośledzeniem umysłowym lub zaburzeniami neurologicznymi i taka sytuacja może stanowić zagrożenie życia ze względu na blokadę dróg oddechowych.

Jak się objawiają urazy gardła lub ciała obce w gardle?

Uraz mechaniczny gardła przebiegający z rozerwaniem błony śluzowej powoduje krwawienie i ból. Podczas oglądania gardła widoczne jest miejsce rozerwania ściany gardła.

Przy oparzeniu dolegliwości mogą być różnie nasilone w zależności od ilości i rodzaju wypitego płynu (zasady, kwasy, gorące płyny). Najczęściej jest to pieczenie i ból w jamie ustnej i gardle, ślinotok, trudności w połykaniu pokarmów. Przy rozległych oparzeniach gardła obejmujących wejście do krtani może wystąpić duszność. Błona śluzowa jest przekrwiona i obrzękła lub z nadżerkami i ubytkami pokrytymi białawym nalotem.

O obecności ciała obcego w gardle świadczy:

  • wyraźny incydent krztuszenia się czy dolegliwości bólowych w trakcie jedzenia
  • ból pojawiający się w trakcie połykania lub bezpośrednio po przełknięciu
  • utrzymujący się ból o różnym nasileniu, trudności w połykaniu, uczucie ciała obcego
  • przy dłuższym zaleganiu zmiany zapalne, zaczerwienienie, tworzenie się ropnia
  • duże ciała obce w gardle dolnym mogą powodować duszność o różnym nasileniu, włącznie z zatrzymaniem oddychania.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Jeżeli skaleczenie błony śluzowej gardła jest niewielkie i obejmuje jedynie powierzchowne warstwy błony śluzowej, nie wymaga chirurgicznego zaopatrzenia. Wystarczy płukanie gardła wodą utlenioną (łyżka 3% wody utlenionej na szklankę wody) lub pędzlowanie wodnym roztworem fioletu gencjanowego. Jeżeli krwawienie jest większe, skaleczenie rozleglejsze niż 1 cm i/lub penetrujące w głąb, konieczna jest ocena wziernikowa i zaopatrzenie chirurgiczne rany.

Oparzenia środkami chemicznymi z reguły wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. Jedyne środki, które można zastosować w domu to podanie do picia obojętnych płynów, np. wody w celu rozcieńczenia szkodliwego środka.

Natychmiastową próbę usunięcia ciała obcego z gardła należy podjąć jedynie w przypadku dużych ciał obcych blokujących wejście do krtani i powodujących duszność lub bezdech. Można podjąć próbę usunięcia go poprzez wprowadzenie palca wskazującego do gardła i wygarnięcie przeszkody na zewnątrz. Jeżeli jest to nieskuteczne, wykonać manewr Heimlicha. Wezwać pogotowie.

Ciała obce wbite w błonę śluzową gardła (np. ości) wymagają usunięcia. Należy więc zgłosić się do lekarza. Próby usunięcia ich w warunkach domowych lub przesunięcia poprzez jedzenie, np. chleba, kończą się zwykle niepowodzeniem.

Jak lekarz stwierdza uraz/ciało obce w gardle?

Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu i badania wziernikowego części ustnej gardła. Gardło dolne można ocenić z pomocą lusterka krtaniowego. Przy zalegających ciałach obcych bardzo ważne jest szczegółowe badanie migdałków, nasady języka i zachyłków gruszkowatych. Ciała obce, jak np. cienkie ości są bardzo słabo widoczne na tle błony śluzowej. Jeżeli pacjent ma żywe odruchy wymiotne, należy znieczulić gardło 10% roztworem lignokainy w aerozolu. W wyjątkowych przypadkach może być konieczne wykonanie laryngoskopii bezpośredniej.

Badanie radiologiczne może być pomocne w przypadku ciał obcych metalicznych.

Jakie są sposoby leczenia?

Rany gardła powstałe na skutek urazu mechanicznego wymagają zaopatrzenia chirurgicznego (opanowanie krwawienia i założenie szwów).

Ciała obce muszą zostać usunięte. W przypadku ciał obcych wbitych w migdałek lub nasadę języka usunięcie jest stosunkowo proste i wymaga jedynie dłuższych kleszczyków. Usunięcie ciała obcego z gardła dolnego wymaga zwykle laryngoskopii bezpośredniej w znieczuleniu ogólnym.

Większość urazów mechanicznych goi się bez pozostawienia trwałych następstw. Również po usunięciu ciał obcych wbitych w błonę śluzową gardła dodatkowe leczenie nie jest potrzebne. Rokowanie w przypadku oparzeń termicznych i chemicznych zależy od stopnia i rozległości podobnych zmian w przełyku.

Co robić, aby uchronić dziecko przed urazami?

Zachowanie ostrożności i troskliwa opieka nad dziećmi pozwalają uniknąć wielu urazów mechanicznych. Nie należy trzymać ostrych przedmiotów w ustach podczas aktywności ruchowej. Odpowiednie przygotowanie posiłków, głównie ryb i ostrożność przy ich spożywaniu ogranicza ryzyko ciał obcych gardła. Żrące substancje muszą być przechowywane w miejscach niedostępnych dla dzieci.

10.11.2016
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Angina
  • Rana
  • Urazy termiczne: oparzenie, odmrożenie
  • Urazy ucha środkowego i kości skroniowej
  • Zamknięte obrażenia tkanek miękkich
  • Powikłania rany pooperacyjnej
  • Urazy mechaniczne przewodu słuchowego
  • Urazy nosa i ciała obce w nosie
  • Ciała obce w uchu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta