Zespół Smitha, Lemliego i Opitza

Pytanie nadesłane do redakcji

U dziecka potwierdzono SLO. Niestety w Internecie nie znalazłam odpowiedzi, czy w przypadku wcześnie podanego cholesterolu możliwe było uratowanie mojego dzieciątka (zgon w 36. dniu życia), czy podawanie go spowodowałoby tylko mniejsze zaburzenia? Niestety nie odważyłam się jeszcze umówić na wizytę u genetyka, więc niestety nie wiem również, czy SLO mogło być zwykłym zaburzeniem, czy może ja lub ojciec dziecka mamy jakiś zespół uszkodzonych genów. Mamy starszą, 4-letnią córkę i jest zupełnie zdrowa, ja i mąż również i w rodzinach nie było chorób genetycznych.

Odpowiedziała

dr med. Dorota Gieruszczak-Białek
specjalista pediatrii, genetyki klinicznej
Klinika Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Szanowna Pani!
Podanie cholesterolu w żaden sposób nie zmieniłoby naturalnego przebiegu choroby.

Zespół Smitha, Lemliego i Opitza (SLO) jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną w sposób autosomalnie recesywny. Ten model dziedziczenia oznacza, że choroba powstaje wtedy, gdy dziecko jest homozygotą, czyli ma dwie uszkodzone kopie genu. Zwykle dziedziczy po jednej uszkodzonej kopii genu od każdego rodzica, którzy są heterozygotami (mają po jednym uszkodzonym genie) i bezobjawowymi nosicielami. Ryzyko ponownego wystąpienia choroby jest stałe, niezależne od ilości posiadanych zdrowych czy chorych dzieci i wynosi 25% w każdej kolejnej ciąży.

Niestety, fakt, że w rodzinie nie było chorób genetycznych nie oznacza, że nie mogła się ona pojawić u Państwa dziecka. Nie wiem, czy choroba dziecka została potwierdzona badaniami genetycznymi (molekularnymi), jeżeli tak, to prostsze będzie przeprowadzenie badań u Państwa. Badania te najprawdopodobniej potwierdzą nosicielstwo. W sporadycznych przypadkach mutacja (czyli uszkodzenie genu) może powstać de novo, to znaczy, że dziecko nie odziedziczyło mutacji lub odziedziczyło ją tylko od jednego z rodziców. W takiej sytuacji ryzyko powtórzenia choroby jest niskie, ale niestety zdarza się to bardzo, bardzo rzadko.

Przyczyną występowania zespołu SLO, jest mutacja w genie kodującym reduktazę 7-dehydrocholesterolu (DHCR7), zlokalizowanym na chromosomie 11. Mutacja ta, powoduje brak lub zmniejszenie aktywności enzymu (reduktazy 7-dehydrocholesterolu), co prowadzi do zahamowania szlaku endogennej syntezy cholesterolu w organizmie lub do istotnego zmniejszenia powstawania produktu końcowego, jakim jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu cholesterol. Zespół SLO charakteryzuje się występowaniem cech dysmorfii (charakterystycznych cech w wyglądzie), wad wrodzonych, nieprawidłowym rozwojem fizycznym oraz opóźnieniem rozwoju psychoruchowego (u starszych dzieci niepełnosprawnością intelektualną).

Diagnostyka zespołu SLO opiera się głównie na badaniach biochemicznych i molekularnych (genetycznych). W rodzinach, w których urodziło się dziecko z tą chorobą możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki prenatalnej.

Niestety, nie ma możliwości leczenia przyczynowego, a jedynie postępowanie objawowe. Podawanie cholesterolu w suplementacji lub w diecie nie zmienia przebiegu choroby. Co prawda, niektórzy rodzice obserwują poprawę w funkcjonowaniu swoich dzieci, ale brak jest wiarygodnych danych naukowych, które by potwierdzały skuteczność takiej terapii.

Myślę, że rozmowa z genetykiem wyjaśni do końca wszystkie Państwa wątpliwości co do samej choroby i sposobu dziedziczenia, na który, niestety, nie mamy żadnego wpływu.