Możemy skończyć z gruźlicą na świecie

Lekarze bez Granic wskazują, jakie działania są potrzebne, aby ostatecznie wyeliminować chorobę będącą ciągle jedną z najbardziej zabójczych na świecie.

Draginja Nadażdin. Fot. Adam Stępień /Agencja Wyborcza.pl

• We wrześniu rusza kolejna sesja ONZ, a w jej ramach odbędzie się spotkanie wysokiego szczebla dotyczące gruźlicy. Jego współgospodarzami są Polska i Uzbekistan
• Gruźlica jest najbardziej śmiertelną chorobą zakaźną na świecie, wyleczalną, ale zaniedbaną. Deklaracja ze zbliżającego się spotkania może przybliżyć świat do jej zwalczenia
• Prócz alokacji międzynarodowych pieniędzy chodzi o wdrażanie dostępnych metod i zachęty do rejestrowania leków, obniżenie cen leków i testów m. in. przez zakupy grupowe, ograniczenie nadużywania patentów, zadbanie o diagnostykę i leczenie dzieci oraz kolejne badania i rozwój, w tym pracę nad szczepionką

22 września w Nowym Jorku rozpocznie się spotkanie wysokiego szczebla Narodów Zjednoczonych poświęcone gruźlicy. Efektem spotkania, którego gospodarzami są Polska i Uzbekistan, będzie deklaracja polityczna państw członkowskich dotycząca sposobów i środków zwalczania tej choroby na świecie.

Nowojorskie spotkanie wysokiego szczebla poświęcone gruźlicy odbędzie się ramach rozpoczynającej się we wrześniu 78. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Będzie drugim w historii tego typu spotkaniem. Poprzednie odbyło się w 2018 roku, a jego deklaracja końcowa nakreśliła cele w zwalczaniu tej choroby oraz środki – również finansowe – jakie państwa zobowiązały się przeznaczyć na ich realizację. W tym roku współgospodarzami spotkania będą Polska i Uzbekistan. Ich rolą jest przygotowanie i facylitacja rozmów, ostatecznie mające prowadzić do przyjęcia nowej deklaracji.

Szansa na progres

– Celem zbliżającego się spotkania będzie ocena dotychczasowych postępów w walce z gruźlicą oraz przyjęcie nowych zobowiązań mających posunąć do przodu badania, innowacje oraz finansowanie, w szczególności zaś zapewnić równy dostęp do prewencji, diagnostyki i leczenia gruźlicy na świecie – tłumaczy Draginja Nadażdin, dyrektorka polskiego biura Lekarzy bez Granic. – Nowa deklaracja ma szansę pokazać determinację państw i społeczności międzynarodowej w zwalczeniu epidemii tej choroby.

Według szacunków WHO w 2021 roku na gruźlicę zachorowało około 10,6 mln ludzi, a 1,6 mln zmarło, co czyni ją najbardziej śmiertelną chorobą zakaźną na świecie.

– Ponieważ gruźlica występuje najczęściej w krajach o niskich dochodach, przemysł farmaceutyczny oraz systemy opieki zdrowotnej zamożnych państw w ograniczonym stopniu są zainteresowane inwestowaniem w badania, rozwijaniem nowoczesnych leków i terapii. Dlatego tak ważne są międzynarodowe działania i zobowiązania – dodaje Draginja Nadażdin.

Jak pokonać gruźlicę

Lekarze bez Granic, jako największa samodzielna organizacja zajmująca się leczeniem gruźlicy na świecie, wskazują na działania potrzebne dziś do skutecznej walki z gruźlicą:

• Możliwie szybkie wdrażanie najnowszych rekomendacji WHO w leczeniu gruźlicy, w tym krótszych, nowoczesnych terapii lekowych i diagnostyki. Szczególnie dotyczy to dzieci, w której to grupie choroba zbiera najbardziej śmiertelne żniwo. Zgodnie z ekonomią skali upowszechnienie nowych narzędzi doprowadzi do obniżenia kosztów leczenia
• Bardziej rygorystyczne i odpowiedzialne podejście do stosowania prawa patentowego. Dotyczy to szczególnie wykorzystywania tzw. patentów wtórnych wobec leków gruźliczych, które blokują konkurencję i podnoszą koszty leczenia
• Zachęcanie producentów tańszych, generycznych leków gruźliczych do ich szybkiej rejestracji i wprowadzania na rynek
• Koordynacja zakupów leków i wykorzystywanie mechanizmów zakupów grupowych, co zwiększy siłę zakupową państw, pozwoli na podniesienie rentowności i koordynację produkcji
• Inwestycje w badania i rozwój, szczególnie w obszarze testów dla dzieci oraz nowych leków, zapewnienie transparentności ich finansowania i dostępność (również kosztowej) opracowanych rozwiązań
• Zapewnienie odrębnych, dodatkowych funduszy na prace nad szczepionką. Jej opracowanie jest kluczowe, nie może jednak być realizowane kosztem badań nad innymi narzędziami czy dostępności tych już istniejących.

Odpowiedź na gruźlicę musi być lokalna i globalna

Rekomendacje WHO i postulaty Lekarzy bez Granic dotyczą również krajów europejskich. W tym Polski, gdzie od września 2022 roku trwa program pilotażowy ambulatoryjnego leczenia gruźlicy lekoopornej. Koordynuje go warszawski Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, a wspierają Lekarze bez Granic i WHO. Do tej pory leczenie gruźlicy lekoopornej wiązało się z nawet 24-miesięcznym pobytem w szpitalu i przyjmowaniem – doustnie i dożylnie – obciążającego organizm koktajlu leków. Wprowadzenie nowego, uwzględniającego wytyczne WHO schematu leczenia jako standardu, pozwoli na skuteczniejszą terapię i radykalną poprawę jakości życia pacjentów.

– W ostatnich latach, również za sprawą badań Lekarzy bez Granic, dokonał się duży przełom w rozpoznawaniu i leczeniu gruźlicy – mówi Draginja Nadażdin. – Powstały nowe, skuteczniejsze od dotychczasowych terapie lekowe oraz testy molekularne, pozwalające szybko i skutecznie diagnozować chorobę.

Wdrożenie nowoczesnych terapii ma olbrzymie znaczenie dla pacjentów w konkretnym kraju. Wpływa również na globalną sytuację epidemiologiczną – przez efekt skali i upowszechnienie nowych, skutecznych metod leczenia oraz ograniczanie transmisji choroby.

– Gruźlica jest chorobą zakaźną i jako taka nie zna granic. Dlatego odpowiedź na nią musi mieć charakter międzynarodowy, płynąć od państw, organizacji i biznesu – mówi Draginja Nadażdin. – Jako Lekarze bez Granic tylko w zeszłym roku leczyliśmy na świecie ponad 17 000 nowych przypadków gruźlicy. Czas skończyć z tą chorobą.

Więcej informacji o gruźlicy, jej leczeniu i zwalczaniu na świecie można znaleźć na stronie: lekarze-bez-granic.pl/jak-skonczyc-z-gruzlica-na-swiecie.