Co to jest zapalenie żołędzi i napletka i jakie są jego przyczyny?
Męski członek zbudowany jest z dwóch podłużnych ciał jamistych ułożonych równolegle wzdłuż członka oraz jednego ciała gąbczastego, z którego zbudowana jest żołądź, czyli stożkowate zgrubienie na końcu członka.
Zapalenie żołędzi i napletka dotyczy końcowej części członka oraz fałdu skórnego, który ją pokrywa. Zwykle jest to zapalenie żołędzi i napletka, jednak w łagodniejszych przypadkach zapalenie może dotyczyć tylko żołędzi.
Przyczyny mogą być różne:
- Niedostateczna higiena jest najczęstszą przyczyną zapalenia żołędzi. Pod napletkiem gromadzi się tzw. mastka, czyli wydzielina gruczołów śluzowych, złuszczony nabłonek, mocz oraz bakterie, które je rozkładają. Jeżeli mastka nie jest regularnie usuwana poprzez zabiegi higieniczne, może być czynnikiem powodującym zapalenie żołędzi i napletka. Stulejka, czyli zwężenie napletka, może stanowić przyczynę trudności w stosowaniu odpowiedniej higieny i sprzyjać stanom zapalnym napletka i żołędzi. Duża otyłość często utrudnia skuteczne utrzymanie higieny narządów płciowych.
- Podrażnienie. Powierzchnia żołędzi jest bardzo wrażliwa i łatwo ulega podrażnieniu przez różne substancje, jak środki higieny (mydła, żele lub płyny do mycia, dezodoranty, środki dezynfekujące), środki plemnikobójcze, żele nawilżające (również znajdujące się w prezerwatywach), środki piorące (jeżeli bielizna nie została dobrze wypłukana po praniu). Podrażnienie żołędzi może również wystąpić po niektórych lekach (np. antybiotyki).
- Zakażenia. Przyczyną zapalenia żołędzi mogą być zakażenia przenoszone drogą płciową (chlamydie, rzeżączka – występuje zapalenie cewki moczowej) albo zakażenia wirusowe, np. opryszczka narządów płciowych. U mężczyzn chorujących na cukrzycę obecność glukozy w moczu sprzyja zakażeniom bakteryjnym żołędzi i napletka. Może również wystąpić zapalenie wywołane przez grzyby (zwykle z rodzaju Candida), zwłaszcza u mężczyzn z osłabieniem odporności (w różnych przewlekłych chorobach).
- Urazy. Urazy nabłonka żołędzi (np. otarcia) mogą prowadzić do zakażenia bakteriami lub grzybami.
Jak często występuje zapalenie żołędzi i napletka?
Zapalenie żołędzi to częsty problem, występujący w każdym wieku. Szczególnie często spotykany u małych chłopców, u których napletek nie odprowadza się całkowicie (nie można go zsunąć tak, aby cała żołądź była widoczna), co stwarza trudności skutecznego usuwania mastki. U mężczyzn częstość zapalenia żołędzi rośnie w starszym wieku, również z powodu problemów z higieną oraz w związku z innymi chorobami (np. cukrzyca).
Zapalenie żołędzi rzadko występuje u chłopców i mężczyzn obrzezanych.
Jak się objawia zapalenie żołędzi i napletka?
Typowe objawy zapalenia żołędzi i napletka to:
- obrzęk i zaczerwienienie napletka, ból podczas zsuwania napletka z żołędzi, czasami uniemożliwiający całkowite jego zsunięcie, sklejenie się napletka utrudniające lub blokujące oddawanie moczu
- zaczerwienienie i bolesność żołędzi, niekiedy mogą być obecne owrzodzenia lub nadżerki
- nieprawidłowa wydzielina pod napletkiem (np. ropna, cuchnąca), niekiedy wydzielina z cewki moczowej
- może być obecny ból całego członka, moszny, krocza, pęcherza, ból podczas oddawania moczu.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia żołędzi i napletka?
Jeżeli zapalenie żołędzi i napletka jest łagodne, a jego przyczyna jest znana (np. podrażnienie, otarcie), to zwykle wizyta u lekarza nie jest konieczna, gdyż objawy ustąpią samoistnie po usunięciu przyczyny. Należy często obmywać żołądź ciepłą wodą po pełnym zsunięciu napletka. Po umyciu dokładnie wysuszyć (np. delikatną chusteczką higieniczną). Można delikatnie smarować kremem nawilżającym (np. tzw. intymny krem nawilżający, kremy nawilżające dla skóry bardzo wrażliwej). Jeżeli nie ma zakażenia, dolegliwości ustąpią w ciągu kilku, kilkunastu dni.
Jeżeli objawy są ciężkie, są wynikiem zakażenia lub utrudniają oddawanie moczu konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, wykonanie dodatkowych badań i prawdopodobnie leczenie antybiotykiem lub nawet zabieg chirurgiczny.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zapalenia żołędzi i napletka?
Objawy zapalenia żołędzi i napletka pozwalają lekarzowi rozpoznać chorobę po zbadaniu pacjenta. Wywiad zwykle pomaga również określić przyczynę choroby.
Jeżeli lekarz podejrzewa, że przyczyną jest zakażenie, może zlecić posiew wydzieliny lub wymazu. Gdy objawy są nietypowe i zapalenie jest przewlekłe, może być konieczna biopsja, czyli pobranie drobnego fragmentu tkanki żołędzi lub napletka do badań pod mikroskopem.
Jakie są metody leczenia zapalenia żołędzi?
Podstawą leczenia zapalenia żołędzi i napletka jest zachowanie higieny i prawidłowa pielęgnacja, których zasady opisano powyżej.
Jeżeli zapalenie jest spowodowane zakażeniem, stosuje się antybiotyk (gdy zakażenie jest bakteryjne lub przenoszone drogą płciową), i/lub lek przeciwgrzybiczy w maści lub tabletkach, (jeżeli zakażenie jest grzybicze).
Poprawa może być szybsza po stosowaniu kremu zawierającego glikokortykosteroid, który ma działanie przeciwzapalne i łagodzi ból oraz świąd.
Gdy zapalenie doprowadziło do ciasnej stulejki, która blokuje odpływ moczu, konieczny jest zabieg, który zwykle polega na nacięciu napletka w znieczuleniu miejscowym.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zapalenia żołędzi i napletka?
Właściwie leczone ostre zapalenie żołędzi i napletka prawie zawsze ulega całkowitemu wyleczeniu.
Nieleczone zapalenie żołędzi i napletka może przejść w zapalenie przewlekłe i prowadzić do powikłań, takich jak pozapalna stulejka, czyli zwężenie napletka (może być tak ciasna, że utrudnia oddawanie moczu), zwężenie ujścia cewki moczowej, blizny i zniekształcenie żołędzi, zrośnięcie napletka i żołędzi.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zapalenia żołędzi i napletka?
Po wyleczeniu ostrego zapalenia żołędzi i napletka należy postępować tak, aby unikać kolejnych epizodów choroby. Jeżeli stulejka utrudnia skuteczne dbanie o higienę żołędzi i napletka, należy rozważyć chirurgiczne leczenie stulejki.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na zapalenie żołędzi?
Aby uniknąć zapalenia żołędzi i napletka, należy dbać o higienę: codziennie podczas kąpieli lub natrysku myć żołądź wodą (ewentualnie łagodnym mydłem) po delikatnym, całkowitym zsunięciu napletka. Po kąpieli należy żołądź dokładnie osuszyć.
Należy unikać substancji drażniących (np. stosować prezerwatywy przeznaczone dla skóry wrażliwej, nie dotykać żołędzi przed dokładnym umyciem dłoni).
Podczas kontaktów seksualnych o zwiększonym ryzyku należy zawsze używać prezerwatywy.
