Dławica piersiowa stabilna

lek. Ewa Horak

Co to jest dławica piersiowa stabilna i jakie są jej przyczyny?

Dławica piersiowa jest objawem choroby niedokrwiennej serca. Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej, wiążącym się z niedocieraniem do mięśnia sercowego takiej ilość tlenu, jakiej serce potrzebuje. Ból zwykle wywołany jest wysiłkiem fizycznym lub stresem, ale może również występować samoistnie.

Stabilną dławicę piersiową rozpoznaje się, jeśli objawy nie uległy nasileniu w ciągu ostatnich 2 miesięcy.

Główną przyczynę dławicy piersiowej stanowi miażdżyca, czyli przewlekła choroba zapalna tętnic prowadząca do powstania tzw. blaszek miażdżycowych w obrębie ich ścian. Obecność blaszek miażdżycowych prowadzi do zwężenia tętnic.

Jak często występuje dławica piersiowa stabilna?

Dławica piersiowa może być pierwszym objawem choroby wieńcowej. Dzieje się tak częściej u kobiet niż u mężczyzn, może też pojawiać się u chorych z wcześniej rozpoznaną chorobą wieńcową. Zazwyczaj dławica piersiowa stabilna pojawia się po 40. rż. u mężczyzn i 50. rż. u kobiet. Częstość występowania zwiększa się u obu płci wraz z wiekiem. Prawdopodobieństwo choroby wieńcowej zwiększa ponadto obecność takich czynników ryzyka, jak: hiperlipidemia, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, przedwczesna choroba wieńcowa w rodzinie, obecność miażdżycy tętnic mózgowych lub obwodowych.

Jakie są objawy dławicy piersiowej stabilnej?

Najczęstszym objawem dławicy piersiowej jest ból w klatce piersiowej.

Cechy typowego bólu wieńcowego

  1. ucisk, uczucie dławienia lub gniecenia (prawie nigdy nie jest ostry ani kłujący)
  2. umiejscowionie za mostkiem, może promieniować do szyi, żuchwy lub ramion (zwykle lewego), może być zlokalizowany również w górnej części brzucha
  3. jest wywoływany przez wysiłek fizyczny lub stres emocjonalny i ustępuje w spoczynku
  4. zwykle trwa kilka minut i nie zmienia się w zależności od pozycji ciała ani fazy cyklu oddechowego, czyli jest niezależny od wdechu i wydechu
  5. ustępuje po przyjęciu nitrogliceryny pod język, zwykle w ciągu 1–3 min.

Typowy ból dławicowy występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. U kobiet ból częściej się wiąże z przykrymi emocjami i trwa dłużej niż kilka minut. Ból może być również wywołany przez przyjęcie pozycji leżącej i występować w godzinach nocnych. Ten rodzaj bólu występuje zwłaszcza u osób w starszym wieku o ograniczonej aktywności fizycznej. Wystąpieniu bólu dławicowego może również sprzyjać obfity posiłek.

Oprócz typowego bólu mogą również występować tzw. równoważniki albo „maski” dławicy piersiowej, czyli objawy niedokrwienia mięśnia sercowego inne niż ból. Należą do nich duszność związana z wysiłkiem fizycznym, która występuje częściej u chorych w podeszłym wieku i chorujących na cukrzycę, a także zmęczenie, bóle brzucha, nudności.

Cechy bólu w klatce piersiowej niecharakterystyczne dla dławicy piersiowej:

  1. ból ostry, kłujący, związany z oddychaniem
  2. ból zlokalizowany nad koniuszkiem serca odczuwalny na małej powierzchni (wielkości opuszki palca)
  3. ból wyzwalany przez zmianę pozycji ciała lub ucisk
  4. stały ból trwający wiele godzin
  5. ból trwający bardzo krótko (kilka sekund).

Co robić w przypadku wystąpienia objawów dławicy piersiowej?

Należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

W przypadku wystąpienia nagłego silnego bólu w klatce piersiowej, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu osłabienie lub inne niepokojące objawy, należy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe (999 lub 112). Podobne dolegliwości mogą wystąpić również z innych przyczyn zagrażających życiu. Nie należy opóźniać decyzji o wezwaniu pogotowia ani na własną rękę szukać pomocy medycznej.

W oczekiwaniu na pomoc medyczną należy umożliwić choremu przebywanie w wygodnej pozycji, zapewnić dostęp do świeżego powietrza. W przypadku utraty przytomności należy chorego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.

W razie objawów nagłego zatrzymania krążenia należy niezwłocznie udzielić pierwszej pomocy zgodnie z postępowaniem u osoby z zatrzymaniem krążenia.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie?

Pacjenta z podejrzeniem choroby wieńcowej należy skierować na dalszą diagnostykę do poradni kardiologicznej.

Najpierw lekarz zbiera dokładny wywiad dotyczący objawów – charakteru i rodzaju bólu w klatce piersiowej, czasu trwania oraz ewentualnych objawów towarzyszących i obciążeń rodzinnych. U wszystkich osób z podejrzeniem dławicy piersiowej wykonuje się 12-odprowadzeniowy zapis EKG. U większości chorych, którzy nie przebyli zawału serca, wynik takiego badania EKG (spoczynkowego) jest prawidłowy, co nie wyklucza niedokrwienia mięśnia sercowego. W ramach wstępnej oceny diagnostycznej lekarz może skierować pacjenta na badanie echo serca (UKG) w celu wykrycia innych przyczyn bólu dławicowego, np. wad serca, tętniaka aorty oraz oceny zaburzeń kurczliwości mięśnia sercowego.

Jeśli spoczynkowy zapis EKG jest prawidłowy, to dalsze postępowanie zależy od prawdopodobieństwa wystąpienia choroby wieńcowej określonego na podstawie charakterystyki bólu w klatce piersiowej oraz płci i wieku.

Podstawowym badaniem jest elektrokardiograficzna próba wysiłkowa. Lekarz kieruje na nią pacjentów, u których podejrzewa stabilną dławicę piersiową, a prawdopodobieństwo choroby wieńcowej jest umiarkowane. W trakcie próby wysiłkowej, gdy pacjent maszeruje na bieżni lub jeździ na rowerze stacjonarnym, kontroluje się pracę serca i ciśnienie krwi. Przed badaniem, do klatki piersiowej przykleja się elektrody, a na ramieniu zakłada mankiet do mierzenia ciśnienia. W pierwszej kolejności bada się EKG w stanie spoczynku. Potem wykonuje się pomiary w trakcie marszu na bieżni lub jazdy na rowerze stacjonarnym. Próba wysiłkowa trwa około 20 minut i w tym czasie systematycznie zapisuje się wartości ciśnienia tętniczego i EKG.

Na bieżni wykonuje się tzw. protokół Bruce’a, w którego trakcie co 3 minuty wzrasta obciążenie, zmienia się prędkość i nachylenie bieżni. Podczas jazdy na rowerze stacjonarnym prędkość stale jest taka sama, wzrasta natomiast obciążenie.

Przed badaniem należy ogolić skórę klatki piersiowej w miejscach naklejania elektrod. Ostatni posiłek pacjent powinien zjeść 3 godziny przed badaniem. Należy również skonsultować z lekarzem listę stosowanych leków, ponieważ niektóre, np. zwalniające akcję serca przed badaniem trzeba odstawić. Zakazane jest picie alkoholu i palenie papierosów. Badanie najlepiej wykonywać w wygodnym stroju i obuwiu.

W trakcie próby wysiłkowej pacjent jest pytany o samopoczucie, może się bowiem okazać, że pod wpływem wysiłku pogorszy się stan badanego i EKG i trzeba będzie przerwać badanie. Jest to konieczne, gdy pojawiają się m.in.:

  • nagły ból w klatce piersiowej
  • zawroty głowy
  • podejrzenie, że pacjent może zemdleć
  • bladość lub zasinienie skóry
  • zmiany w EKG
  • arytmie

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa nie jest badaniem, które można wykonać u każdego pacjenta. Nie wykonuje się EKG wysiłkowego przez pierwsze dwa dni po zawale, jeśli pacjent ma niestabilną chorobę wieńcową, właśnie przeszedł zawał płuca, ma objawy zwężenia zastawki aortalnej, zaburzenia rytmu serca, choruje na ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia i ostre rozwarstwienie aorty. Badania nie można przeprowadzić u chorych z dysfunkcjami układu kostno-szkieletowego, np. po amputacji kończyn.

Ponadto badanie to nie ma wartości diagnostycznej u pacjentów, u których zmiany widoczne w EKG spoczynkowym (np. blok lewej odnogi pęczka Hisa, zespół preekscytacji, rytm ze stymulatora) uniemożliwiają jego interpretację.

U osób z umiarkowanym prawdopodobieństwem choroby wieńcowej można także wykonać inne próby obciążeniowe, tzw. obrazowe próby obciążeniowe – echokardiograficzną i scyntygraficzną. Jednak ze względu na koszt i małą dostępność zaleca się je głównie u pacjentów, u których nieprawidłowości w spoczynkowym EKG uniemożliwiają interpretację w trakcie obciążenia na bieżni.

U pacjentów z dużym prawdopodobieństwem choroby wieńcowej oraz z nieprawidłowościami w trakcie testów obciążeniowych podstawowym badaniem pozwalającym ocenić tętnice wieńcowe, rokowanie i możliwości leczenia inwazyjnego jest koronarografia.

Koronarografia to badanie polegające na podaniu do tętnic wieńcowych kontrastu umożliwiającego uwidocznienie ich za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Badanie wiąże się z nakłuciem tętnicy, najczęściej tętnicy promieniowej (na przedramieniu) lub udowej (na udzie), przez którą lekarz wykonujący badanie może uzyskać dostęp do tętnic wieńcowych.

Podczas koronarografii lekarz znajduje zmiany w tętnicach wieńcowych odpowiedzialne za niedokrwienie oraz pozwala określić konieczność i możliwości leczenia inwazyjnego. Wśród chorych ze stabilną dławicą piersiową kierowanych do koronarografii zwężenie w jednej tętnicy stwierdza się u 25% osób, w 2 tętnicach u 25%, w 3 tętnicach – u 25%, a u 15% pacjentów nie stwierdza się istotnych zwężeń.

Jak leczy się dławicę piersiową?

Leczenie dławicy piersiowej możemy podzielić na inwazyjne i zachowawcze.

Leczenie inwazyjne obejmuje przezskórną angioplastykę wieńcową (PCI) oraz pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG). Angioplastyka wieńcowa polega na udrożnieniu zwężonej lub nawet zupełnie zamkniętej tętnicy wieńcowej. Do przeprowadzenia zabiegu konieczne jest nakłucie tętnicy – obecnie najczęściej promieniowej (na przedramieniu), rzadziej udowej, przez którą wprowadza się do naczyń wieńcowych specjalny cewnik z balonikiem. Balonik ten można rozprężyć poprzez jego wypełnienie mieszaniną soli fizjologicznej i kontrastu pod ciśnieniem, następnie dodatkowo przez ten cewnik wprowadza się protezę naczyniową, tak zwany stent, obecnie najczęściej pokryty lekiem, który zmniejsza ryzyko ponownego zwężeniu naczynia. Stent ma postać małej sprężynki lub rurki podtrzymującej ścianę tętnicy i ma za zadanie utrzymać jej drożność, czyli zapobiegać ponownemu „zatkaniu się” tętnicy.

Pomostowanie tętnic wieńcowych, zwane często w skrócie by-passami, to zabieg wszczepienia tzw. pomostów do tętnic wieńcowych, czyli wytworzenia dróg, którymi krew może omijać zamknięty fragment tętnicy. Polega on na wytworzeniu połączenia naczyniowego zastępującego zwężoną tętnicę, którym jest np. żyła podudzia pobrana od samego pacjenta. Pomostowanie tętnic wieńcowych wykonuje kardiochirurg, wiąże się z rozcięciem klatki piersiowej.

Preferowaną metodą leczenia jest angioplastyka wieńcowa, ponieważ jest zabiegiem dużo mniej inwazyjnym. Czasem jednak wykonanie pomostowania tętnic wieńcowych jest konieczne. Decyzję o sposobie leczenia podejmuje konsylium tzw. Kardiogrupy (HEART TEAM), w skład której wchodzą kardiolog inwazyjny, nieinwazyjny, kardiochirurg, a często wielu innych specjalistów, np. radiolog, anestezjolog itp.

Leczenie zachowawcze obejmuje farmakoterapię oraz zmianę stylu życia w celu wyeliminowania czynników ryzyka postępowania miażdżycy, szczególnie: palenia tytoniu, otyłości, dyslipidemii, stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy, nadciśnienia tętniczego.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie stabilnej dławicy piersiowej?

Nie jest możliwe, jest to choroba przewlekła, ale można zahamować jej postęp poprzez działania hamujące rozwój miażdżycy. Ważna jest też regularna kontrola w poradni kardiologicznej, regularne stosowanie zaleconych leków, w tym aspiryny i leków obniżających stężenie „złego” cholesterolu do odpowiednich wartości.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na stabilną dławicę piersiową?

Największe znaczenie ma profilaktyka pierwotna, czyli działania mające na celu zahamowanie postępu miażdżycy, co wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka sercowo-naczyniowego. Jego podstawowe założenia to:

  • zaprzestanie palenia tytoniu (czynnego i biernego)
  • zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością
  • wprowadzenie zrównoważonej diety z wysoką zawartością jedno- i wielonienasyconych tłuszczów kosztem redukcji tłuszczów nasyconych i trans, ograniczone spożycie soli kuchennej
  • zwiększenie aktywności fizycznej – szczególnie zaleca się wysiłek aerobowy o umiarkowanej intensywności przez 30 min, minimum 5 razy w tygodniu.

31.01.2020
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Kaszel i bóle w klatce piersiowej
  • Miażdżyca
  • Dławica piersiowa związana z mostkami mięśniowymi
  • Statyny
  • Dobry cholesterol i zły cholesterol
  • Dławica odmienna
  • Choroba wieńcowa
  • Ostre zespoły wieńcowe (OZW)
  • Zawał serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta