Dieta cukrzycowa

Dieta jest bardzo istotnym elementem terapii cukrzycy. Warunkuje ona utrzymanie właściwego stężenia glukozy i  tłuszczów (lipidów) we krwi oraz optymalne wartości ciśnienia tętniczego. Dobrze dobrana dieta zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy, jak również redukuje ryzyko chorób naczyniowych. Właściwy model żywienia odgrywa także ważną rolę w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy (mikroangiopatii, retinopatii i nefropatii cukrzycowej).

Niezwykle ważne jest takie skomponowanie posiłków, by uwzględniało Twoje indywidualne preferencje żywieniowe. Dzięki temu znacznie zwiększa się prawdopodobieństwo, że będziesz przestrzegał swojej diety ze szczególną starannością, a odstępstwa od zaleceń będą tylko pojedynczymi epizodami.

Zwróć uwagę na całkowitą kaloryczność diety, rozkład posiłków w ciągu dnia oraz podstawowe źródła energii, które są najwłaściwsze dla wyrównania metabolicznego cukrzycy.

Węglowodany – tak, ale jakie?

W przypadku cukrzycy rodzaj węglowodanów ma szczególne znaczenie. Należy znacznie ograniczyć, a  jeśli to możliwe – całkowicie wyeliminować węglowodany (cukry) proste. Zalicza się do nich ciasta, słodkie bułki, czekoladę, cukierki, a  także słodzone przetwory owocowe (dżemy, powidła, marmolady, konfitury) oraz miód.

Podstawą Twojego jadłospisu powinny być węglowodany złożone:

• ciemne pieczywo z mąki z pełnego przemiału
• chleb graham
• płatki owsiane
• grube kasze (gryczana, jęczmienna, pęczak)
• ryż brązowy
• makarony przygotowane al dente i razowe.

Zawierają one dużo błonnika pokarmowego, poprawiającego parametry gospodarki lipidowej (zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji miażdżycorodnej LDL) oraz regulującego pracę przewodu pokarmowego.

Czytaj więcej o węglowodanach »

Indeks glikemiczny węglowodanów

Istotnym czynnikiem doboru produktów w twojej diecie jest indeks glikemiczny węglowodanów. Należy spożywać węglowodany o jak najniższym indeksie glikemicznym (zobacz tabelę poniżej). Pamiętaj, że węglowodany charakteryzujące się wysokim indeksem glikemicznym gwałtownie zwiększają stężenie glukozy we krwi, co z kolei przyczynia się do wyrzutu insuliny i nagłego zmniejszenia stężenia glukozy. Potęguje to uczucie głodu, a wtedy bardzo prawdopodobne jest spożycie niekontrolowanej ilości pożywienia.

Osoby chorujące na cukrzycę powinny spożywać głównie węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Dają one większe uczucie sytości, minimalizują wydzielanie insuliny po posiłku, przez co opóźniają wystąpienie uczucia głodu. Liczne badania wskazują także, że dieta z niskim indeksem glikemicznym poprawia insulinowrażliwość (czyli wrażliwość tkanek na działanie insuliny).

Czytaj więcej o indeksie glikemicznym »

Tłuszcz tłuszczowi nierówny

Tłuszcze są grupą bardzo niejednorodną chemicznie i  różnią się znacznie właściwościami zdrowotnymi. Zdecydowanie ogranicz spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, tzw. nasyconych kwasów tłuszczowych, gdyż zwiększają one stężenie cholesterolu całkowitego we krwi, a zwłaszcza jego frakcji miażdżycorodnej – LDL. Do tej grupy produktów zalicza się: pełnotłuste mleko, masło, śmietanę, słoninę, smalec, a także tłuste wędliny i sery (pełnotłuste sery żółte i sery pleśniowe). Unikaj także pasztetów, parówek, pasztetowej, salcesonu, baleronu, boczku, salami i kiełbas wiejskich. Niebezpieczne dla zdrowia są także kwasy tłuszczowe typu trans, obecne głównie w tłuszczach piekarniczych, posiłkach typu fast food i margarynach twardych.

Osobną grupę stanowią jedno- i  wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Liczne badania przypisują im prozdrowotne właściwości. Zmniejszają one stężenie cholesterolu całkowitego oraz LDL. Szczególne znaczenie przypisuje się wielonienasyconym kwasom tłuszczowym n-3, znajdującym się w rybach, oraz n-6, obecnym głównie w olejach roślinnych. Największe ilości wielonienasyconych kwasów n-3 znajdują się w  rybach morskich. Należy tu wymienić łososia, tuńczyka, sardynki, śledzie i makrelę. Kwasy te mają korzystny wpływ nie tylko na układ sercowo-naczyniowy. Liczne badania wskazują, że wpływają także na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, zwłaszcza mózgu i narządu wzroku, a także wzmacniają układ odpornościowy.

Aby wykorzystać te wszystkie właściwości, spożywaj ryby przynajmniej 2 razy w tygodniu. Źródłem wielonienasyconych kwasów n-6 są: olej kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, orzechy włoskie oraz pestki dyni.

Aby te wszystkie właściwości wykorzystać, spożywaj ryby przynajmniej 2 razy w tygodniu. Źródłem wielonienasyconych kwasów n-6 są: olej kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, orzechy włoskie oraz pestki dyni.

Czytaj więcej o tłuszczach »

Jakie białko?

Dobrym źródłem białka w Twojej diecie będą chude gatunki mięsa i wędliny oraz chude przetwory nabiałowe. Na obiad przygotuj porcję kurczaka, indyka lub ryby. Raz na jakiś czas dozwolone jest także chude mięso wołowe i cielęcina. Do drugiego śniadania warto włączyć jogurt, kefir bądź maślankę, ale najlepiej naturalne. Produkty owocowe, aby wydobyć ich smak i aromat, są słodzone dużą ilością cukru bądź innych substancji słodzących.

Bogate w białko roślinne są także nasiona roślin strączkowych, niestety trochę zapomniane w naszej kuchni. Staraj się jadać groch, soczewicę, soję przynajmniej raz w tygodniu. Poza dużą ilością białka, to także cenne źródło witamin (z grupy B) i składników mineralnych (wapń, fosfor, żelazo).

A co z alkoholem?

Niestety, osoba chora na cukrzycę nie powinna spożywać alkoholu. Alkohol hamuje wytwarzanie i wydzielanie glukozy przez wątrobę, co w  konsekwencji może doprowadzić do niedocukrzenia. Okazjonalnie możesz pozwolić sobie na wypicie do posiłku lampki wytrawnego wina, najlepiej rozcieńczonego wodą.

Jak przygotowywać posiłki?

Najlepszą metodą obróbki kulinarnej w  twoim przypadku jest: gotowanie, duszenie, grillowanie, pieczenie bez dodatku tłuszczu, przygotowywanie w  folii, pieczenie w piekarniku oraz stosowanie naczyń niewymagających użycia tłuszczu.

Staraj się ograniczać tłuszcz: śmietanę zastąp jogurtem naturalnym, wybieraj chude gatunki mięs, wędlin i serów.

Jeśli przygotowujesz warzywa, staraj się ich nie rozgotowywać. Wysoka temperatura i przedłużający się czas obróbki kulinarnej podnoszą wartość indeksu glikemicznego potrawy. Owoce należy spożywać w ograniczonych ilościach (do 300 g dziennie) i jak najmniej dojrzałe. Im bardziej owoc jest dojrzały, tym wyższy ma indeks glikemiczny.

Zapamiętaj!

1. Dieta cukrzycowa to nic innego jak zdrowy sposób odżywiania, który powinni stosować zarówno chorzy, jak i zdrowi. Jedz posiłki regularnie o stałych porach – czyli mało, a często, unikniesz w ten sposób ryzyka niedocukrzenia (w zależności od zaleceń lekarza spożywaj od 3 do 5 posiłków w ciągu dnia). Unikaj słodyczy, węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym oraz nasyconych kwasów tłuszczowych.
2. Aby uniknąć nadwagi, a w konsekwencji otyłości, nie przekraczaj swojego dziennego zapotrzebowania kalorycznego.
3. Jeśli jesteś otyły(-a), ogranicz spożycie kalorii (najlepiej udaj się do specjalisty, który ustali twoje dzienne zapotrzebowanie na kalorie i tak zbilansuje dietę, aby służyła twojemu zdrowiu, a nie szkodziła).
4. Staraj się jeść jak najbardziej urozmaicone posiłki. Dbaj nie tylko o ilość, ale także o jakość spożywanych posiłków – zwróć uwagę na witaminy, składniki mineralne, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik oraz inne dobroczynne składniki żywności.

Tabele indeksu glikemicznego znajdziesz również na stronach serwisu dieta.mp.pl, w artykule: Indeks glikemiczny