Pytanie nadesłane do redakcji:
Mam uczulenie na pyłki brzozy, traw, bylicy i roztocze kurzu domowego. Lekarz alergolog przepisał mi do stosowania na stałe steroid do nosa. Trochę się martwię, jak to działa na mój organizm i na nos. Czy mogę przyjmować ten lek non stop?
Odpowiedział:
dr n. med. Piotr Rapiejko
specjalista otolaryngolog
Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
U podstaw alergicznego nieżytu nosa leży reakcja zapalna. Leki steroidowe stosowane donosowo (dotyczy to nowoczesnych preparatów) charakteryzują się bardzo dużą selektywością w stosunku do receptorów glikokortykosteroidowych oraz bardzo małą biodostępnością. Selektywność nowoczesnych glikokortykosteroidów oznacza, że w nowoczesnych preparatach stosowane są niewielkie dawki substancji czynnej, a mała biodostępność powoduje, że ilość leku jaka przenika do organizmu z błony śluzowej nosa jest śladowa, wręcz trudna do oznaczenia. To z kolei sprawia, że w standardowych dawkach nowoczesne glikokortykosteroidy donosowe nie wykazują działań ogólnoustrojowych i mogą być bezpiecznie stosowane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Leki te wydawane są na receptę, dlatego szczegółowych instrukcji, w jakiej dawce i jak długo należy stosować te leki, udziela każdorazowo i indywidualnie lekarz. W aktualnych wytycznych dotyczących leczenia alergicznego nieżytu nosa zawartych w dokumencie ARIA 2010 (Alergiczny nieżyt nosa i jego wpływ na astmę oskrzelową) zaleca się stosowanie donosowych glikokortykosteroidów zamiast doustnych leków przeciwhistaminowych, które dotychczas były podstawą leczenia alergicznych nieżytów nosa.
Glikokortykosteroidy donosowe wykazują dużą efektywność w usuwaniu wszystkich objawów alergicznego nieżytu nosa, takich jak: katar, kichanie, świąd nosa, a także - co bardzo ważne - zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa, likwidując jego niedrożność. Obrzęk błony śluzowej nosa, prowadzący w konsekwencji do upośledzenia drożności ujść zatok i trąbek słuchowych, jest czynnikiem sprzyjającym powstawaniu procesów zapalnych w zatokach przynosowych i uchu środkowym. Donosowe glikokortykosteroidy, działając przeciwzapalnie w obrębie błony śluzowej nosa, zmniejszają obrzęk błony śluzowej i zapobiegają tym samym powikłaniom alergicznego nieżytu nosa w obrębie zatok i uszu.
Utrzymanie drożności nosa u chorych z alergicznym nieżytem nosa ma też olbrzymie znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania dolnych dróg oddechowych. Nos oczyszcza wdychane powietrze m.in. z pyłu i alergenów, nawilża i ogrzewa. Drożny, prawidłowo funkcjonujący nos gwarantuje, że powietrze docierające do krtani, tchawicy, oskrzeli i płuc będzie miało odpowiednią temperaturę i wilgotność.
Przewaga działania przeciwzapalnego donosowych glikokortykosteroidów nad innymi grupami leków leży u podstaw zmiany sposobu leczenia chorych z alergicznym nieżytem nosa. Oczywiście leki przeciwhistaminowe stosowane doustnie i donosowo nadal znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu objawów alergicznego nieżytu nosa, jednak według najnowszych zaleceń (ARIA 2010) podstawą leczenia powinny być donosowe glikokortykosteroidy. Kontakt błony śluzowej nosa z alergenem występującym w otoczeniu w małym stężeniu nie zawsze wywołuje objawy kliniczne zauważane przez chorego (jak katar, kichanie czy świąd), zawsze jednak u osoby uczulonej wywołuje proces zapalny w obrębie błony śluzowej mającej kontakt z alergenem. Ten proces może i powinien być hamowany (a najlepiej mu zapobiegać) poprzez zastosowanie leków przeciwzapalnych, jakimi są donosowe glikokortykosteroidy.
Reasumując, bezpieczeństwo nowoczesnych donosowych glikokorykosteroidów oraz ich duża skuteczność w usuwaniu objawów alergicznego nieżytu nosa oraz (co bardzo ważne) w zapobieganiu powikłaniom nieżytu nosa spowodowało, że leki te mogą być stosowane przewlekle w profilaktyce i leczeniu alergicznego nieżytu nosa.
