Czy podróż samolotem podczas epidemii COVID-19 jest bezpieczna?
Fot. pixabay.com
Podczas obecnej pandemii udokumentowano wiele rejsów lotniczych, w których uczestniczyli objawowi lub bezobjawowi pasażerowie z COVID 19, ale jedynie w nielicznych sytuacjach po-twierdzono, że do zakażenia koronawirusem doszło na pokładzie samolotu. W trakcie epidemii SARS (wirusa należącego także do rodziny koronawirusów, który powoduje zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej) w 2003 roku Światowa Organizacja Zdrowia oceniła ryzyko zakaże-nia wirusem SARS w czasie takiej podróży jako bardzo małe. Tylko 4 przeloty, podczas których prawdopodobnie doszło do zakażenia, miały miejsce przed wprowadzeniem procedur prewen-cyjnych na lotniskach.
W opublikowanych analizach naukowych jak dotąd potwierdzono jedną sytuację, w której prawdopodobnie doszło do zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 pasażera samolotu przewo-żącego 335 osób z Singapuru do Chin w styczniu br. Na pokładzie dużą grupę stanowili miesz-kańcy Wuhanu, a u 16 osób potwierdzono COVID 19 podczas kwarantanny po tej podróży. Dwoje pasażerów wykazywało objawy już podczas kontroli po lądowaniu, kolejni zachorowali później. Dochodzenie epidemiologiczne wykazało, że tylko jedna z tych osób mogła ulec zakaże-niu podczas podróży lotniczej.
W innych publikacjach, w których donoszono o możliwości zakażenia SARS CoV 2 na pokładzie samolotu, nie przeprowadzono wystarczającej analizy epidemiologicznej. Opisano natomiast wielogodzinny lot z Chin do Kanady, w którym uczestniczyła chora osoba z Wuhanu z potwier-dzonym zakażeniem SARS-CoV-2 w styczniu br. Dochodzenie epidemiologiczne nie wykazało zakażenia u ponad 350 pozostałych pasażerów i członków załogi. Także w analizie przebiegu re-patriacji 11 pasażerów statku wycieczkowego Diamond Princess z Japonii do Izraela, wśród któ-rych u 2 osób rozpoznano COVID-19, nie stwierdzono infekcji u pozostałych uczestników 13 godzinnego lotu.
Dane na temat zagrożenia COVID-19 w podróżach lotniczych zbiera także Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA - International Air Transport Association). W anali-zie rejsów kilku dużych linii lotniczych przeprowadzonej przez IATA wraz z służbami sanitarnymi odpowiednich krajów zidentyfikowano jedno prawdopodobne zakażenie wtórne wśród pasa-żerów na pokładzie oraz 2 zakażenia wśród załogi podczas lotów, w których uczestniczyło łącznie ponad 125 000 osób, a u około 1100 z nich potwierdzono zakażenie COVID 19 po podróży.
Wszystkie te dane, choć wciąż skąpe, wskazują na małe ryzyko zakażenia nowym koronawiru-sem SARS CoV 2 na pokładzie samolotu. Tłumaczy się to brakiem bezpośredniego kontaktu twarzą w twarz wśród pasażerów na pokładzie, fizyczną barierą zapewnianą przez oparcia foteli oraz systemem wentylacji i charakterystyką krążenia powietrza w kabinie, które są regulowane przez międzynarodowe przepisy lotnicze i mają na celu minimalizację ryzyka rozprzestrzeniania drobnoustrojów podczas lotu. Świeże powietrze jest na bieżąco uzupełniane z zewnątrz, a całe powietrze wewnątrz samolotu jest wymieniane co kilka minut. W kabinie utrzymuje się pio-nowy przepływ powietrza, co również może się przyczyniać do ograniczenia ryzyka zakażeń przenoszonych drogą kropelkową, takich jak COVID-19. Większość linii lotniczych wyposaża obecnie samoloty w filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air), zmniejszające ryzyko kontaktu z drobnoustrojami w powietrzu w kabinie (ryc. 1). Dzięki tym zabezpieczeniom samolot wydaje się więc obecnie jednym z najbezpieczniejszych środków transportu publicznego.
Do zagrożenia zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2 w podróżach powietrznych przyczynia się jednak także gromadzenie pasażerów w bliskiej odległości podczas wsiadania i wysiadania z samolotu oraz duże zbiorowiska ludzi w portach lotniczych. W celu zmniejszenia ryzyka COVID 19 na lotniskach Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) wraz European Union Aviation Safety Agency opublikowały wytyczne dla organizatorów transportu lotniczego dotyczące m.in. przemieszczania się pasażerów przed startem i po lądowaniu, wdrożenia spe-cjalnych sposobów ograniczania zakażeń drogą kontaktową (np. odprawy elektronicznej i de-zynfekcji), stosowania masek wśród pasażerów i personelu, a wreszcie postępowania z podróż-nymi z objawami choroby i podejrzeniem COVID-19. Przed podróżą zaleca się zasięgnąć infor-macji u przewoźnika na temat zasad profilaktyki, m.in. noszenia maseczek, obowiązujących podczas planowanego rejsu lotniczego.
Ryc. 1. Wentylacja i filtrowanie powietrza na pokładzie samolotu (na podstawie: https://www.bdl.aero/en/publication/what-is-needed-for-safe-air-travel-in-times-of-corona/, zmodyfikowane)