Rokitnik – skład i właściwości

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Rokitnik to roślina która występuje naturalnie w Europie i Azji. Zwykle zasiedla ona dobrze nasłonecznione, wilgotne tereny. W Polsce rokitnik można spotkać wzdłuż linii brzegowej Morza Bałtyckiego. Od 2014 r. rokitnik jest w Polsce objęty ochroną częściową. Oznacza to, że jego owoce mogą być zbierane, po warunkiem, że roślina nie rośnie na terenach wydmowych i klifowych oraz nie dochodzi do uszkodzenia krzewów podczas zbiorów. Owoc stanowi pomarańczowa, miękka jagoda, która swój charakterystyczny zapach zawdzięcza 45 związkom lotnym.


Fot. Azalinka/ pixabay.com

Rokitnik - skład

Zarówno owoce, jak i liście rokitnika charakteryzują się dużą zawartością związków biologicznie czynnych. O ich ilości decyduje odmiana rośliny, klimat, wielkość i dojrzałość owocu, a także sposób przechowywania i przetwarzania rośliny.

Owoc rokitnika charakteryzuje się szczególnie dużą zawartością witaminy C. Szacuje się, że średnio wynosi ona 600 mg/100 g owoców. Z kolei odmiana występująca w rejonie Morza Bałtyckiego ma jeszcze większą jej zawartość wynoszącą 1005 mg/100 g owoców. W przypadku rokitnika witamina C charakteryzuje się dużą trwałością i jest mało wrażliwa na obróbkę termiczną. Decyduje o tym brak enzymu askorbinooksydazy, która odpowiadałaby za jej rozkład oraz wyjątkowo duża zawartość związków przeciwutleniających

Kolejna witamina, która znajduje się w owocach rokitnika to witamina E. Zawartość jej w 100 g owoców wynosi 10 mg.

Z punktu widzenia żywieniowego, istotna jest także zawartość poszczególnych składników mineralnych. Na uwagę zasługuje kilka z nich, a mianowicie: zawartość potasu do 219 mg/100 g owoców, magnezu około 9 mg/100 g oraz wapnia 5–7,2 mg/100g owoców.

Wśród związków odpowiedzialnych między innymi za pomarańczowy kolor owoców, wymienia się także dużą zawartość karotenoidów. Jest ich tym więcej, im bardziej dojrzałe są owoce. Za aktywność biologiczną rokitnika odpowiadają także polifenole. Podobnie jak karotenoidy, są to silne antyoksydanty. Decydują także o charakterystycznym cierpkim smaku owoców rokitnika. Im mniej dojrzałe są owoce, tym większa ilość polifenoli.

Rokitnik - właściwości

Mimo licznych informacji dostępnych w internecie, o potencjalnych właściwościach zdrowotnych rokitnika, obecnie nie są znane dawki profilaktyczne i lecznicze tej rośliny, ponieważ nie przeprowadzono badań klinicznych z udziałem ludzi. Korzystne działanie zdrowotne rokitnika potwierdzono jedynie na podstawie badań in vitro lub in vivo, z udziałem zwierząt laboratoryjnych. Najczęściej badano antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe właściwości tej rośliny.

Olej z rokitnika

Rokitnik należy do rodziny oliwnikowatych. Charakterystyczna dla tej rodziny roślin, jest obecność tłuszczu zarówno w nasionach, jak i miąższu. Olej z rokitnika jest gęsty oraz charakteryzuje się intensywnym ciemnopomarańczowym kolorem, o czym decyduje duża zawartość karotenoidów. W miąższu owoców rokitnika w największej ilości występuje kwas palmitynowy, a następnie oleinowy. W przypadku nasion wymienia się ponadto korzystne dla zdrowia kwasy omega 3 i omega 6 (kwas α-linolenowy i kwas linolowy). W oleju z rokitnika znajdują się także sterole roślinne.

Sok z rokitnika

Jest to jeden z tych produktów, który cieszy się dużą popularnością konsumentów. Pozyskuje się go przez odwirowanie bądź wyciskanie owoców rokitnika. Ma ciemnopomarańczowy kolor oraz charakterystyczny cierpki, a nawet lekko gorzki smak. Z uwagi na dość kwaśny smak, praktycznie nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Natomiast można go dodawać do herbaty lub łączyć z wodą lub innym sokiem. Zawartość poszczególnych składników pokarmowych, zbliżona jest do tej, którą obserwuje się w przypadku owoców rokitnika.

Zastosowanie olejku z rokitnika w kosmetologii

Jak już wspomniano wcześniej, olej z rokitnika charakteryzuje się dużą zawartością kwasów omega-3 i omega-6. Są to kwasy tłuszczowe, które odgrywają ważną rolę w pielęgnacji skóry, ponieważ mają zdolność do wbudowywania się w elementy lipidowe błon komórkowych. Ponadto regenerują uszkodzoną barierę lipidową naskórka i ograniczają utratę wody. Z tego też powodu nienasycone kwasy tłuszczowe wykorzystywane są w pielęgnacji skóry oraz w leczeniu niektórych dermatoz. Olejek rokitnikowy wykazuje także właściwości przeciwzapalne, przeciwzmarszczkowe oraz chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym UVA i UVB.

Piśmiennictwo

  1. Sola Marsinach M., Cuenca A.P.: The impact of sea buckthorn oil fatty acids on human health. Lipids Health Dis. 2019; 18: 145. https://doi.org/10.1186/s12944-019-1065-9.
  2. Gâtlan A.M., Gutt G.: Sea Buckthorn in Plant Based Diets. An Analytical Approach of Sea Buckthorn Fruits Composition: Nutritional Value, Applications, and Health Benefits. Int. J. Environ Res Public Health. 2021; 18(17): 8986. Published 2021 Aug 26. doi:10.3390/ijerph18178986.
  3. Ulanowska K., Skalski B., Olas B.: Rokitnik zwyczajny (Hippophea rhamnoides L.) jako źródło związków o aktywności przeciwnowotworowej i radioprotekcyjnej. Postepy Hig. ed.. Dosw. (online), 2018; 72: 240–252.
  4. Resich-Kozieł L., Niemyska K.: Zastosowanie olejku z rokitnika w kosmetologii. Kosmetologia Estetyczna 2020; 2(9).

dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

03.06.2022
Zobacz także
  • Ocet jabłkowy – właściwości i przygotowanie
  • Czy orzechy nerkowca są zdrowe?
  • W trzech krokach do zdrowia
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta