Ostropest plamisty: Właściwości i korzyści zdrowotne. Na co pomaga ostropest plamisty?

Ostropest plamisty (Silybum marianum) to roślina o długiej historii stosowania w tradycyjnym ziołolecznictwie. Jego właściwości przyciągają uwagę osób poszukujących naturalnych metod wspierania zdrowia. Dowiedz się więcej o właściwościach ostropestu plamistego, dawkowaniu oraz potencjalnych korzyściach zdrowotnych tej rośliny

Fot. Detavernier Oodile/ pexels.com

Co to jest ostropest plamisty?

Ostropest plamisty to roślina należąca do rodziny astrowatych. W stanie naturalnym występuje on m.in. w basenie Morza Śródziemnego, na Maderze i Wyspach Kanaryjskich oraz w północnej Afryce, Indiach i Pakistanie.

Roślina ta kwitnie od końca czerwca do połowy sierpnia, a surowcem farmaceutycznym ostropestu są jego dojrzałe owoce pozbawione puchu lotnego (który umożliwia jego rozsiewanie).

Owoce ostropestu zawierają w swoim składzie kompleks flawonolignanów określanych wspólną nazwą sylimaryna. W skład tego kompleksu wchodzą takie składniki, jak:

• sylibina A i B
• izosylibina A i B
• sylidianina
• sylikrystyna oraz
• taksyfolina.

Za najsilniej działający składnik tego kompleksu uważa się sylibinę.

Wśród innych substancji biologicznie czynnych znajdujących się w owocach ostropestu wymienia się m.in: kwercetynę, fitosterole, garbniki, śluzy, kwasy organiczne oraz witaminę C.

Ostropest plamisty – właściwości

W badaniach in vitro wykazano, że sylimaryna pozyskiwana z ostropestu plamistego charakteryzuje się m.in. właściwościami przeciwzapalnymi, antyoksydacyjnymi, oraz immunomodulującymi.

Wskazuje się także na neuroprotekcyjne i nefroochronne działanie sylimaryny

Badania naukowe na temat ostropestu plamistego

Największa liczba badań dotyczy wykorzystania sylimaryny w leczeniu różnego rodzaju chorób wątroby (m.in. niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz toksycznego uszkodzenia wątroby).

Wykazano w nich m.in., że sylimaryna może być korzystna w poprawie czynności wątroby (zmniejszenie stłuszczenia wątroby, normalizacja wartości aminotransferaz wątrobowych: ALAT i ASPAT), aczkolwiek podkreśla się, że są to badania na nielicznych grupach i wyciągnięcie, jednoznacznych wniosków o skuteczności i bezpieczeństwie stosowania wyciągu z ostropestu plamistego jest trudne.

W aktualnych wytycznych postępowania z chorymi na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (NAFLD) z 2019 r. podkreślono, że tzw. leki hepatoprotekcyjne pochodzenia roślinnego, takie jak preparaty ostropestu, tymonacyk, podstawowe fosfolipidy, preparaty karczocha czy asparaginian ornityny nie mają istotnego wpływu na regresję zmian uszkodzeniowo-zapalnych w wątrobie i jej włóknienie, a więc nie są rekomendowane w tych stanach.

Polecamy: Regeneracja i oczyszczanie wątroby – czy wspomaganie jest potrzebne?

W 2016 r. ukazała się także metaanaliza obejmująca 5 badań klinicznych z udziałem 270 pacjentów z cukrzycą typu 2, w której wykazano, że przyjmowanie sylimaryny może wpływać korzystnie na gospodarkę węglowodanową (zmniejszenie stężenia glukozy na czczo i hemoglobiny glikowanej). Z kolei nie zaobserwowano wpływu sylimaryny na parametry lipidowe. Również tym razem podkreślono, że badania włączone do metaanalizy charakteryzują się niską jakością.

Z uwagi na właściwości rozkurczające na mięśnie gładkie oraz działanie żółciotwórcze i żółciopędne sylimaryny próbowano ocenić także jej skuteczność w przypadku występowania niestrawności. Zaobserwowano, że preparat wieloskładnikowy zawierający m.in. wyciąg z owoców ostropestu plamistego zmniejszał nasilenie objawów niestrawności (a dokładnie refluksu oraz ból brzucha i nudności).

Pomimo obiecujących wyników uzyskanych w powyższych badaniach, podkreślić należy, że są to badania o  niskiej jakości metodologicznej. Jest to też powód, który uniemożliwia jednoznaczne wnioskowanie o korzyściach związanych z przyjmowaniem sylimaryny w wymienionych chorobach. Wymagane są dalsze badania kliniczne z randomizacją, aby w jednoznaczny sposób określić efekty stosowania ostropestu plamistego w tych grupach pacjentów.

Dawkowanie i sposoby stosowania

W zależności od rodzaju preparatu zawierającego sylimarynę pozyskiwaną z ostropestu plamistego dawkowanie może się różnić. Zazwyczaj, w zależności od ilości substancji czynnej, wymaga jest przyjęcie od 1 do 2 tabletek, 2–3 razy dziennie.

W kwestii dawkowania najlepiej sugerować się informacją zamieszczoną na opakowaniu.

W sprzedaży można się spotkać także z olejem z ostropestu plamistego oraz zmielonymi ziarnami ostropestu. Tu również należy przestrzegać dawkowania zaleconego przez producenta.

Ostropest plamisty - skutki uboczne i przeciwwskazania

Preparaty z ostropestu plamistego uznaje się za bezpieczne i charakteryzujące się małą toksycznością. Uważa się je za preparaty dobrze tolerowane i nie powodujące poważnych skutków ubocznych u ludzi. U niektórych osób można zaobserwować łagodne reakcje żołądkowo-jelitowe i alergiczne.

Z uwagi na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania sylimaryny u dzieci, nie zaleca się stosowania preparatów zawierających ją u osób poniżej 12. roku życia.

Nie dysponujemy także badaniami klinicznymi dotyczącymi teratogennego działania sylimaryny oraz jej ewentualnej zdolności przenikania do mleka matek karmiących. Z tego powodu, preparaty zawierające ją są przeciwwskazane w trakcie ciąży i karmienia piersią.

Ostropest plamisty - interakcje z lekami

Niestety niewiele wiemy na temat ewentualnych interakcji preparatów zawierających ostropest plamisty z innymi lekami. Przypuszcza się jednak, że zawarte w ostropeście plamistym flawonolignany mogą działać hamująco na aktywność niektórych izoenzymów (CYP2D6, CYP3A4, CYP2C9). Może to powodować interakcje z innymi równocześnie przyjmowanymi lekami. W konsekwencji może to prowadzić do zwiększenia hepatotoksyczności statyn (leków przyjmowanych powszechnie w leczeniu zaburzeń lipidowych) oraz azolowych leków przeciwgrzybiczych.