Najczęstsze przyczyny uporczywych wymiotów

Pytanie nadesłane do redakcji

Witam, czuję się bezsilna, ponieważ od pół roku mąż ma problemy z żołądkiem. Rozpoczęło się od problemów z przełykaniem, otrzymał lanzoprazol. Nie było poprawy, więc wykonano gastroskopię, która wykazała infekcję żołądka. Otrzymał serię antybiotyków, po dwóch tygodniach następną serię antybiotyków, ponieważ nie było poprawy, a wprost przeciwnie. Mąż w pierwszym tygodniu leczenia antybiotykami zaczął wymiotować niezależnie od tego co zjadł. Wymioty pozostały do dziś. W ciągu tych kilku miesięcy przeprowadzono wszystkie badania krwi, 2 razy USG, następne 2 gastroskopie, wszystkie wyniki były prawidłowe. Stwierdzono przewlekły refluks żołądka, ale do dziś nie znamy przyczyny. Zmienialiśmy leki - IPP, pantoprazol, omaprazol, wiele leków przeciwwymiotnych, leki naturalne - ocet jabłkowy, miód manuka, ale nie ma poprawy. Regularnie co 3-4 dni mąż ma najpierw nudności, a później wymioty z silnym bólem przełyku i w miejscu, gdzie zaczyna się żołądek, także ślinotok, stan utrzymuję się przez cały dzień, czasami przez noc, a następnie powoli ustępuje. Lekarze rozkładają ręce i mówią tylko, że najważniejsze, że to nie jest rak. Ale jak mąż ma normalnie żyć, jeśli nie może jeść, czasami 2 dni? Schudł 15 kg i nie ma skutecznego leku, który pomógłby mu przy tych atakach. Bez prawidłowego odżywiania i leczenia zachoruje na coś innego. Nie wiemy co możemy jeszcze zrobić, mieszkamy w UK i na każdy test lub wizytę u specjalisty trzeba czekać tygodniami.

Odpowiedziała

dr n. med. Anna Mokrowiecka
specjalista chorób wewnętrznych
Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej
Uniwersytecki Szpital Kliniczny UM w Łodzi

Należy pamiętać, że przyczyny nudności i wymiotów to problem interdyscyplinarny. Powodem objawów wcale nie muszą być choroby przewodu pokarmowego, ale szeregu innych narządów i układów. Leki i toksyny są jedną z najczęstszych przyczyn nudności i wymiotów. W diagnostyce należy przede wszystkim wykluczyć choroby endokrynologiczne i metaboliczne (choroby nerek, kwasicę ketonową w cukrzycy, choroby tarczycy, przytarczyc i nadnerczy). Do psychiatrycznych przyczyn nudności zalicza się niepokój, depresję, jadłowstręt psychiczny i bulimię.

W diagnostyce należy uwzględnić czas trwania wymiotów, czas pomiędzy posiłkiem a wystąpieniem wymiotów, a także charakter wymiocin i inne objawy towarzyszące. Bóle głowy, zaburzenia widzenia, świadomości, sztywność karku mogą wskazywać na możliwość uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego; szum w uszach i zawroty głowy - na uszkodzenie błędnika (przyczyny laryngologiczne).

Wracając do przyczyn gastrologicznych, choroby przewodu pokarmowego i otrzewnej stanowią szeroką grupę chorób wywołujących nudności i wymioty. Wszelkie stany zapalne toczące się w obrębie jamy brzusznej (np. zapalenie trzustki, wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego) mogą powodować nudności i wymioty. Innymi przyczynami nudności może być nadużywanie witamin lub długotrwałe głodzenie.

W opisanym przypadku powtarzane gastroskopie nie ujawniły żadnych odchyleń (poza chorobą refluksową, która w cięższych przypadkach także może objawiać się nudnościami i wymiotami). Choroba refluksowa może współistnieć z przepukliną rozworu przełykowego, za którą może przemawiać opisywany ból zamostkowy.

Nudności występują u około połowy chorych na dyspepsję czynnościową. Zaburzenia motoryczne przewodu pokarmowego (np. zaburzenia opróżniania żołądka - gastropareza) wywołują nudności ze względu na upośledzenie pasażu treści żołądka i jelit. Gastropareza pojawia się w przebiegu chorób uogólnionych (np. cukrzycy, twardziny, tocznia, skrobiawicy, raka trzustki, niedokrwienia) lub może być idiopatyczna (o nieznanej przyczynie), ujawniająca się niekiedy po wystąpieniu infekcji wirusowej. W leczeniu skuteczny bywa metoklopramid, jednak objawy niepożądane ograniczają jego długotrwałe stosowanie.

Występują także choroby, w których nie udaje się ustalić konkretnej przyczyny. Nudności i wymioty można zakwalifikować do tzw. chorób czynnościowych, czyli takich, w których nie stwierdza się żadnych zmian patologicznych, a objawy mogą mieć charakter nadwrażliwości. Występują tzw. wymioty czynnościowe (co najmniej jeden epizod wymiotów tygodniowo) oraz zespół cyklicznie nawracających wymiotów czynnościowych (epizody wymiotów co najmniej 3 razy w roku przerywanych okresami bezobjawowymi). Często u tych chorych występowały w przeszłości albo w rodzinie migrenowe bóle głowy. Skuteczne bywają leki przeciwdepresyjne.

Najważniejsze jest ustalenie przyczyny, jednak niezależnie od diagnostyki, która może być w tym przypadku bardzo trudna i długotrwała, należy zastosować leczenie objawowe ze względu na poważne powikłania (znaczne chudnięcie, odwodnienie, niemożność codziennego funkcjonowania). Jest wiele grup leków przeciwwymiotnych, włączając neuroleptyki, leki przeciwdepresyjne, kortykosteroidy.