Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem za chuda, mam 164 cm wzrostu i ważę 40 kg, przy czym podkreślam, że się nie odchudzam i nie mam anoreksji, bulimii itp. Choruję za to na celiakię i jest to dość spory problem w sytuacji, gdy chcę przybrać na wadze, ponieważ przez dietę bezglutenową wiele produktów spożywczych odpada z mojego jadłospisu (pieczywo, makarony, kluski, sosy zagęszczone mąką i wiele innych). Za to zastępniki, np. chleb bezglutenowy, makaron bezglutenowy, w sklepach są naprawdę drogie i często niezbyt smaczne, co jest dość frustrujące, bo ciężko coś wybrać do jedzenia, żeby miało to dość sporą dawkę węglowodanów i do tego było zjadliwe. Próbowałam ryżu, ale ciężko się go je i dość długo. Stąd moje pytanie, co jeść, żeby przytyć na diecie bezglutenowej i do tego nie zbankrutować? Proszę o jakąś poradę.
Odpowiedziała
mgr Diana Wolańska
dietetyk
Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych
Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Dieta osób chorujących na celiakię nie jest łatwym sposobem żywienia, ale należy pamiętać, że jej przestrzeganie jest niezbędnym elementem prowadzącym do utrzymania dobrego stanu zdrowia. Osoby zmagające się z celiakią nie mogą spożywać produktów zawierających gluten - białko znajdujące się w następujących zbożach: pszenica i jej odmiany (orkisz, kamut), żyto, pszenżyto, jęczmień i owies. Ich spożycie przyczynia się do zaniku kosmków jelitowych. Na skutek tych zmian dochodzi do zaburzeń motoryki, nieprawidłowego trawienia i zmniejszenia wchłaniania składników, a to w konsekwencji może się przyczyniać do powstawania niedoborów żywieniowych. Być może Pani mała masa ciała jest właśnie efektem powyższych zaburzeń, powstawania wyżej wymienionych zmian patologicznych i zwiększa niedobory składników odżywczych.
Jak urozmaicić/skomponować dietę bezglutenową?
Oprócz przeznaczonych specjalnie dla osób z celiakią produktów bezglutenowych, których cena często jest dość wysoka, można stosować naturalne produkty bezglutenowe będące źródłem węglowodanów złożonych, takie jak ryż, kukurydza, gryka, proso, szarłat (amarantus) i rośliny strączkowe. Większość z nich charakteryzuje się dużą wartością odżywczą, a możliwości ich wykorzystania w kuchni są bardzo szerokie.
Z produktów zbożowych w diecie bezglutenowej dozwolone jest wykorzystywanie: pieczywa i makaronów z mąki ryżowej, kukurydzianej, gryczanej, ziemniaczanej i sojowej, płatków i chrupków kukurydzianych, kukurydzy prażonej (popcornu), ryżu białego i brązowego, płatków ryżowych, kaszki ryżowej, wafli ryżowych, kaszy gryczanej, płatków gryczanych, kaszy jaglanej, tapioki.
Z pozostałych grup produktów dozwolone są wszystkie te, które nie są zanieczyszczone glutenem, dlatego zawsze warto czytać etykiety. Niepozornymi produktami zawierającymi gluten mogą być płatki kukurydziane zawierające słód jęczmienny, przetwory mięsne typu wędliny, panierki do mięs i ryb, potrawy panierowane, jogurty/kefiry/maślanki owocowe, serki topione, śmietana, tanie sery żółte, wyroby seropodobne, ser z niebieską pleśnią, majonezy, gotowe sosy, przeciery pomidorowe, suszone owoce posypane mąką, guma do żucia, żelki, batony, nadziewane cukierki, gotowe budynie, lody, czekolada, niektóre kawy rozpuszczalne, zwłaszcza aromatyzowane, mieszanki przypraw, przyprawy typu vegeta, zupy w proszku, niektóre leki i preparaty wielowitaminowe.
Osoby na diecie bezglutenowej, oprócz ścisłej eliminacji glutenu, obowiązują te same reguły żywieniowe, które są zalecane dla osób zdrowych. Codzienna dieta powinna być jak najbardziej różnorodna. Dzięki temu zmniejszy się ryzyko powstawania ewentualnych niedoborów składników odżywczych. W codziennym menu powinny się znaleźć produkty należące do wszystkich grup żywności wchodzących w skład piramidy zdrowego żywienia - produkty zbożowe, warzywa i owoce, produkty mleczne, produkty białkowe (ryby, mięso, nasiona roślin strączkowych) i tłuszcze.
Dobrym sposobem na zwiększenie kaloryczności diety jest dodatek orzechów, pestek i suszonych owoców. Dzięki nim zwiększy się gęstość odżywczą produktów, nie zwiększając za bardzo objętości.
Przy zwiększaniu masy ciała należy się postarać o dodatni bilans energetyczny każdego dnia. Oznacza to, że należy dostarczać organizmowi więcej energii (kalorii) wraz z pożywieniem, niż wynosi jego zapotrzebowanie. Z braku niezbędnych informacji nie mogę określić, ile wynosi Pani zapotrzebowanie energetyczne. Uważnie obserwując swoje ciało, powinna Pani sama ocenić, ile żywności spożywać, aby masa ciała uległa zwiększeniu. Proszę pamiętać, że efekty na pewno nie będą błyskawiczne, a na "zdrowe" przytycie potrzeba czasu i cierpliwości. Należy pamiętać, że zwiększenie masy ciała w sposób "zdrowy" polega na zwiększeniu spożycia żywności, ale nie oznacza, że można pozwolić sobie na spożywanie dużej ilości kalorii w postaci wysoko przetworzonych, tłustych, słodkich i niezdrowych produktów.
