Jak mogę sobie pomóc w bardzo częstych zakażeniach układu moczowego?

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam duży problem, choruję ciągle na zapalenie nerek, ostatnio musiałam jechać do szpitala i spędzić tam cały tydzień. Wykryto u mnie bakterie E. coli, krew w moczu oraz zbliznowacenie na prawej nerce, moja nerka pracuje w 78%. W tym roku chorowałam już 11 razy. Zawsze dostawałam penicylinę, teraz antybiotyki dożylnie oraz byłam nawadniana dożylnie. Mam juz dość infekcji, bólu krwawienia itd. Chcę temu jakoś zaradzić, ale nie wiem jak. Jestem bardzo młoda, mieszkam za granicą, lekarze są obojętni na to co się dzieje, wręcz czasem mam chęć im powiedzieć, co o nich myślę. Zawsze leczenie antybiotykami trwało od tygodnia do 10 dni, czasem z wycieńczenia bólem przesypiam całe dnie, nie panuję nad zmęczeniem, zasypiam na siedząco. Ból jest czasem tak uciążliwy, że nie potrafię usiąść ani się podnieść, o chodzeniu nawet wtedy nie myślę. Jak mogę sobie pomóc?

Odpowiedział

dr n. med. Robert Drabczyk
specjalista chorób wewnętrznych
nefrolog
Oddział Nefrologii i Stacja Dializ
Szpital Wojewódzki, Bielsko-Biała

Nawracające zakażenia układu moczowego występują znacznie częściej u kobiet ze względu na szczególne warunki anatomiczne (krótka cewka moczowa, mała odległość pomiędzy odbytem a ujściem cewki moczowej). U niektórych kobiet występuje predyspozycja genetyczna (brak wydzielania z moczem przeciwciał i oligosacharydów o właściwościach przeciwbakteryjnych). Z tych powodów u wielu kobiet zakażenie układu moczowego (zwykle pęcherza) występuje wielokrotnie w ciągu roku, stanowiąc poważne utrudnienie codziennego życia. W zdecydowanej większości przypadków brak jest jakichkolwiek nieprawidłowości w obrębie układu moczowego, których leczenie prowadziłoby do ustąpienia nawrotów zakażenia.

W pytaniu opisano problem nawracających zakażeń układu moczowego o dużej częstości (średnio raz w miesiącu) oraz szczególnym nasileniu (konieczność hospitalizacji). W posiewie moczu stwierdzono typowy uropatogen (E. coli). Informacja o „zbliznowaceniu” nerki wskazuje, że wykonano badania obrazowe (np. USG) układu moczowego. W leczeniu stosowano penicylinę, co nie jest zalecanym postępowaniem w przypadku zakażeń układu moczowego.

Leczenie zapalenia pęcherza polega na stosowaniu przez kilka dni (zwykle 3-7) antybiotyku zaleconego przez lekarza na podstawie antybiogramu (jeżeli wykonano posiew moczu) lub takiego, który zwykle jest skuteczny w zakażeniu wywołanym przez E. coli. Typowo stosowane leki to trimetoprim (lub kotrimoksazol), nitrofurantoina, furazydyna fosfomycyna. Dolegliwości zwykle ustępują w ciągu 1-3 dni. Niektóre kobiety z rozpoznanym nawracającym zakażeniem układu moczowego mogą, po uzgodnieniu takiego postępowania z lekarzem, samodzielnie rozpocząć leczenie antybiotykiem. Gdy dotychczasowe zakażenia spowodowane były bakteriami nietypowymi, to każdorazowo po wystąpieniu objawów należy wykonywać posiew moczu w celu potwierdzenia bakteriomoczu oraz identyfikacji uropatogenu i jego lekowrażliwości.

Zawsze konieczna jest kontrola ginekologiczna, w celu rozpoznania i leczenia ewentualnych problemów w zakresie dróg rodnych. Warto zasięgnąć opinii urologa, w celu wykluczenia anatomicznych lub czynnościowych zaburzeń dróg moczowych.

Należy przestrzegać kilku ogólnych zasad, które mogą w istotny sposób zmniejszyć częstotliwość tych nawrotów:

• picie odpowiednio dużej ilości płynów w ciągu doby (około 1,5 l); wypicie dodatkowej szklanki napoju przed stosunkiem płciowym
• po wystąpieniu potrzeby oddania moczu, nie należy tej czynności odwlekać; zawsze należy oddać mocz po stosunku płciowym
• codzienne picie soku z żurawin (około 1 l), który hamuje przyleganie bakterii do błony śluzowej dróg moczowych. Dostępne są również tabletki zawierające wyciąg z owoców żurawiny
• należy codziennie myć narządy płciowe (oraz zawsze przed stosunkiem płciowym); należy podcierać się w kierunku od przodu do tyłu, co zapobiega przemieszczaniu bakterii z okolicy odbytu w okolicę ujścia cewki moczowej
• w przypadku stosowania środków plemnikobójczych, zwłaszcza z krążkiem pochwowym, zmiana na inną metodę antykoncepcji w porozumieniu z lekarzem

Na zlecenie lekarza i pod jego kontrolą stosuje się następujące metody zapobiegania:

• u kobiet, u których nawroty zakażenia mają wyraźny związek z aktywnością seksualną (dolegliwości dysuryczne pojawiają się zawsze lub zwykle w ciągu od kilkunastu do kilkudziesięciu godzin po stosunku płciowym), przyjmowanie profilaktycznej pojedynczej dawki antybiotyku po stosunku płciowym
• profilaktyka ciągła polega na przyjmowaniu leku przeciwbakteryjnego w małej dawce (np. trimetoprim 100 mg, Furagin 50 mg, kotrimoksazol 240 mg) codziennie lub 3 razy w tygodniu przed snem. Ten sposób postępowania stosuje się u kobiet z częstym nawrotami (ponad 5 w ciągu roku), u których nie wykazano związku z aktywnością seksualną
• tzw. immunoprofilaktyka, czyli stosowanie preparatu (powszechnie nazywanego szczepionką), który ma zwiększyć odporność na zakażenia bakteriami wywołującymi typowo zapalenie pęcherza. Jak dotąd w badaniach klinicznych skuteczność wykazano tylko dla preparatów zawierających ekstrakt z bakterii E.coli. Preparaty takie można stosować tylko na zlecenie i pod kontrolą lekarza i korzystny efekt występuje tylko u niektórych kobiet.