Wykonywanie prac takich jak sprzątanie czy zmywanie ma związek z lepszą pamięcią i mniejszym ryzykiem upadków u osób starszych – informuje BMJ Open.
Fot. renateko/ pixabay.com
Od dawna wiadomo, że regularna aktywność fizyczna sprzyja utrzymaniu zdrowia fizycznego i psychicznego. W przypadku osób starszych ogranicza ryzyko przewlekłych chorób, upadków, unieruchomienia, uzależnienia od innych i zgonu.
Jednak globalne dane wskazują, że w 2016 r. aktywność fizyczna była znacznie poniżej zalecanych tygodniowych poziomów i nieznacznie spadła w ciągu dekady. Mieszkańcy krajów o wysokich dochodach ponad dwukrotnie częściej prowadzili „kanapowy“ styl życia niż osoby z krajów o niskich dochodach.
Biorąc pod uwagę, że prace domowe wiążą się z aktywnością fizyczną i są wskaźnikiem zdolności do samodzielnego życia, naukowcy z Singapuru chcieli zbadać, czy ich wykonywanie może przyczynić się do zdrowego starzenia się oraz zwiększenia zdolności fizycznych i umysłowych starszych osób w krajach o wysokich dochodach.
Badaniem objęto 489 losowo wybranych dorosłych w wieku od 21 do 90 lat, z mniej niż 5 chorobami podstawowymi i bez problemów poznawczych. Wszyscy mieszkali samodzielnie w tej samej okolicy (Yishun w Singapurze) i byli w stanie wykonywać rutynowe, codzienne zadania.
Uczestnicy zostali podzieleni na dwa przedziały wiekowe: „młodszy” 21-64 lata (249 osób; średnia wieku 44 lata), oraz „starszy” 65-90 lat (240; średnia wieku 75 lat). Do oceny sprawności fizycznej wykorzystano prędkość chodzenia (chodu) oraz prędkość wstawania z krzesła (wskazującą na siłę nóg i ryzyko upadków). Do oceny ryzyka związanego z upadkami oraz sprawności umysłowej zostały wykorzystane zatwierdzone testy (pamięć krótka i opóźniona, zdolności wzrokowo-przestrzenne, język i koncentracja uwagi).
Uczestnicy zostali zapytani o intensywność i częstotliwość regularnych prac domowych, a także o to, ile innych rodzajów aktywności fizycznej wykonywali.
Lekkie prace domowe obejmowały zmywanie, ścielenie łóżka, rozwieszanie prania, prasowanie, sprzątanie i gotowanie. Ciężkie prace domowe zdefiniowano jako mycie okien, zmianę pościeli, odkurzanie, mycie podłogi oraz czynności takie jak malowanie czy dekorowanie.
Intensywność prac domowych była mierzona metabolicznym ekwiwalentem zadania (MET). To w przybliżeniu równoważna ilość energii (kalorii) zużywana na minutę aktywności fizycznej. Lekkie prace domowe to MET 2,5; ciężkie – MET 4.
Tylko około jedna trzecia (36 proc.; 90) osób w młodszej grupie i tylko około połowa (48 proc.; 116) osób w starszej grupie wiekowej spełniała zalecany limit aktywności fizycznej dzięki samej tylko rekreacyjnej aktywności fizycznej. Natomiast prawie dwie trzecie (61 proc., 152 młodsze i 66 proc., 159 starszych) osiągnęło ten cel, wykonując wyłącznie prace domowe.
Po uwzględnieniu innych rodzajów regularnej aktywności fizycznej okazało się, że prace domowe wiązały się z lepszymi zdolnościami umysłowymi i większą sprawnością fizyczną – jednak tylko w przypadku starszej grupy wiekowej. Wyniki poznawcze były odpowiednio o 8 i 5 proc. wyższe u osób wykonujących dużo lekkich lub ciężkich prac domowych w porównaniu z osobami z grup mniej pod tym względem aktywnych, niezależne od innych regularnych zajęć rekreacyjnych i fizycznych w miejscu pracy oraz aktywnego dojeżdżania do pracy.
W szczególności wykonywanie cięższych prac domowych wiązało się z wyższym o 14 proc. wskaźnikiem dotyczącym uwagi, podczas gdy lekkie prace domowe z wynikami dotyczącymi pamięci krótkotrwałej i długotrwałej – odpowiednio o 12 proc. i 8 proc.
Podobnie czas wstawania z krzesła i równowaga/koordynacja były odpowiednio o 8 i 23 proc. lepsze w grupie wykonującej dużo prac domowych.
Osoby z młodszej grupy wiekowej uczyły się średnio o pięć lat dłużej niż ich starsi koledzy. A ponieważ poziom wykształcenia jest pozytywnie powiązany z wyjściową sprawnością umysłową i wolniejszym spadkiem funkcji poznawczych, może to wyjaśniać obserwowane różnice we wpływie prac domowych między dwiema grupami wiekowymi.
Autorzy przyznają, że badanie obserwacyjne nie może ustalić przyczyny zaobserwowanych zjawisk, a ponadto opierało się ono na subiektywnym raportowaniu poziomu aktywności fizycznej oraz liczby i intensywności obowiązków domowych. Jednak wcześniejsze badania wskazywały na związek pomiędzy ćwiczeniami aerobowymi a poprawą funkcji poznawczych, zatem większa sprawność umysłowa związana z pracami domowymi może wystąpić dzięki podobnym mechanizmom.
– Te wyniki łącznie sugerują, że wyższe funkcje poznawcze, fizyczne i sensomotoryczne związane z ciężką pracą domową mogą być prawdopodobnie związane z niższym fizjologicznym ryzykiem upadków wśród starszych osób mieszkających w społeczności – podsumowują naukowcy.
