Szacuje się, że w Polsce jest około 5 mln osób chorych na choroby neurologiczne. Tymczasem liczba neurologów w Polsce wynosi niewiele ponad 4 tys. Aż 1/3 z nich jest już w wieku emerytalnym. 22 lipca obchodzony był Światowy Dzień Mózgu.
Prof. Konrad Rejdak. Fot. mat. pras.
- Jedną z przyczyn rosnącej zachorowalności na choroby neurologiczne jest starzenie się społeczeństw
- Diagnostyka, leczenie i rehabilitacja, a także profilaktyka chorób neurologicznych powinny być priorytetem dla osób odpowiedzialnych za system opieki zdrowotnej
- Obok onkologii i kardiologii, to właśnie w neurologii prowadzonych jest najwięcej badań klinicznych i dokonuje się największy postęp w zakresie możliwości terapeutycznych
- Bez sumowania procedur nie uda się poprawić dramatycznej sytuacji finansowej, z jaką borykają się oddziały neurologiczne
– Jedynym sposobem na poprawę sytuacji pacjentów z chorobami mózgu i obniżenie kosztów jest usprawnienie organizacji diagnostyki i leczenia chorób układu nerwowego – mówi prof. Alina Kułakowska z Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Prezes-Elekt Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. – To jeden z najważniejszych postulatów, zawartych w opracowanym przez Polskie Towarzystwo Neurologiczne Dekalogu potrzeb polskiej neurologii. Naszym celem jest poprawa stanu polskiej neurologii i zabiegamy o to, przedstawiając decydentom konkretne rozwiązania.
Prof. Konrad Rejdak z Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego dodaje, że „konieczne są inwestycje w popularyzowanie tej specjalizacji wśród młodych lekarzy i zwiększenie atrakcyjności tej dziedziny, o co Polskie Towarzystwo Neurologiczne zabiega od lat”.
– Szacuje się, że w Polsce jest około 5 mln osób chorych na choroby neurologiczne (nie licząc pacjentów z udarami mózgu) – mówi prof. Rejdak. – Tymczasem liczba neurologów w Polsce wynosi niewiele ponad 4 tys. (a w ramach umowy z NFZ pracuje 3,6 tys. z nich). Aż 1/3 z nich jest już w wieku emerytalnym. To jasno pokazuje, jak duży jest deficyt kadr w neurologii.
Inwestycje w neurologię są tym bardziej konieczne, że liczba zachorowań na choroby układu nerwowego stale rośnie. – Jedną z przyczyn rosnącej zachorowalności na choroby neurologiczne jest starzenie się społeczeństw, bo wiele z chorób mózgu, jak np. udar czy choroba Alzheimera, jest związanych z wiekiem – podkreśla prof. Jarosław Sławek, kierownik oddziału Neurologicznego i Udarowego Szpitala św. Wojciecha w Gdańsku, GUMed. – Są jednak też takie choroby mózgu, jak padaczka, stwardnienie rozsiane, migrena czy depresja, które dotyczą coraz młodszych osób. Być może przyczyną tego są zmiany cywilizacyjne. Dlatego diagnostyka, leczenie i rehabilitacja, a także profilaktyka chorób neurologicznych powinny być priorytetem dla osób odpowiedzialnych za system opieki zdrowotnej.
Z drugiej strony, neurologia to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się obecnie dziedzin medycyny. Obok onkologii i kardiologii, to właśnie w neurologii prowadzonych jest najwięcej badań klinicznych i dokonuje się największy postęp w zakresie możliwości terapeutycznych.
– Jeszcze niedawno neurologia była uważana wyłącznie za dziedzinę diagnostyczną, w której oprócz postawienia rozpoznania, niewiele można było pomóc pacjentowi – zaznacza prof. Kułakowska. – Dziś możliwe jest skuteczne leczenie m.in. udarów mózgu, padaczki, stwardnienia rozsianego czy rdzeniowego zaniku mięśni. Aby tak się jednak stało, za postępem medycyny powinny pójść zmiany systemowe.
Zdaniem ekspertów, polska neurologia znajduje się od wielu lat w kryzysie, którego zażegnanie wymaga wdrożenia szeregu rozwiązań systemowych. – Chcemy wzmacniać pozycję dziedziny, która zajmuje się tak wieloma chorobami, począwszy od bólu kręgosłupa aż po ciężkie choroby układu nerwowego – mówi prof. Rejdak. – Jako PTN opracowaliśmy Dekalog potrzeb polskiej neurologii, a we współpracy z Krajową Radą ds. Neurologii wypracowaliśmy gotowe rozwiązania, które mogłyby być szybko wprowadzone, bo nie wymagają długiej ścieżki legislacyjnej. Bardzo się cieszymy, że jeden z tych postulatów, czyli ustanowienie neurologii dziedziną priorytetową, został zrealizowany już od 1 lipca.
Ekspert dodał, że oznacza to m.in. zwiększenie liczby przyznawanych rezydentur oraz wyższe wynagrodzenia dla lekarzy odbywających specjalizację w tej dziedzinie. – Mamy nadzieję, że dzięki temu zwiększy się liczba lekarzy rozpoczynających szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie neurologii, co w przyszłości doprowadzi do zwiększenia liczby lekarzy specjalistów w tej dziedzinie – stwierdził prof. Rejdak.
Według niego już teraz konieczne są dalsze zmiany, które wpłyną na trudną bieżącą sytuację wielu szpitali neurologicznych, np. w zakresie wycen programów lekowych i procedur w neurologii: – Chodzi na przykład o sumowanie procedur za leczenie pacjentów z wielochorobowością, hospitalizowanych na oddziałach neurologicznych. Przykładowo, lecząc zapalenie płuc u pacjenta z udarem mózgu, powinniśmy mieć możliwość rozliczania tego dodatkową grupą JPG. Obecnie obowiązuje zasada, że leczenie takiego pacjenta rozlicza się, wykorzystując wyższą grupą JPG, bez sumowania procedur, ale jest to absolutnie niewystraczające, chociażby biorąc pod uwagę ciężkość przebiegu chorób neurologicznych. Bez sumowania procedur nie uda się poprawić dramatycznej sytuacji finansowej, z jaką borykają się oddziały neurologiczne w Polsce.
Prof. Kułakowska dodała, że zmian wymaga także organizacja opieki neurologicznej. – Dla najważniejszych chorób neurologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane, padaczki, choroba Parkinsona, powinny powstać regionalne ośrodki referencyjne, tzw. centra doskonałości. To kierunek, w którym zmierza cały świat – zaznaczyła. – Ośrodki referencyjne to centra medyczne z odpowiednim zasobem kadr i aparatury oraz zapleczem szpitalnym, do których powinni trafiać do dalszej diagnostyki i leczenia pacjenci z daną chorobą, wymagający zastosowania wysokospecjalistycznych procedur oraz kompleksowej, skoordynowanej opieki. Dzięki temu pacjenci ci mogą być znacznie efektywniej diagnozowani i leczeni.
Wyzwania systemowe dotyczące organizacji i finansowania nowoczesnych metod diagnostyki i leczenia chorób neurologicznych dotyczą nie tylko Polski, ale całego świata. Problem ten dostrzegła Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), która w ubiegłym roku przyjęła globalny plan działania na rzecz zdrowia mózgu na lata 2022-2031: „Intersectoral Global Action Plan (IGAP) on Epilepsy and other Neurological Disorders”. Cele określone przez WHO są spójne z celami, jakie pragnie osiągnąć Polskie Towarzystwo Neurologiczne, dążąc do realizacji postulatów zawartych w Dekalogu potrzeb polskiej neurologii.
Dekalog potrzeb polskiej neurologii:
- Choroby neurologiczne – strategicznym obszarem w polskim systemie ochrony zdrowia.
- Wzrost nakładów finansowych na diagnostykę i leczenie chorób układu nerwowego.
- Inwestycja w kadry lekarskie, pielęgniarskie i zawody pomocnicze w neurologii.
- Neurologia priorytetową specjalizacją.
- Jasny system ścieżek pacjentów z chorobami neurologicznymi.
- Regionalne ośrodki referencyjne dla najważniejszych chorób neurologicznych.
- Wzrost nakładów na obsługę programów lekowych w neurologii.
- Uporządkowanie systemu organizacji i finansowania nowoczesnych metod diagnostyki i leczenia.
- Inwestycja w rehabilitację neurologiczną.
- Wzrost nakładów na badania naukowe w chorobach układu nerwowego.
