Pytanie nadesłane do redakcji
Mam 13 lat i podejrzewam ciężką depresję i fobię społeczną. Więc pierwsze pytanie: jak mogę dostać się do psychiatry bezpłatnie? Do jakiego lekarza trzeba się udać, aby otrzymać takie skierowanie? Najlepiej, gdyby można to zrobić za pośrednictwem lekarza pierwszego kontaktu. Mam jeszcze problem z tym, jak powiedzieć rodzicom o tym, że chcę się udać do psychiatry i że podejrzewam u siebie depresję? Czy może jednak w moim wieku mogłabym sama pójść? Proszę o odpowiedź i z góry dziękuję.
Odpowiedziała
mgr Dorota Ponikło
psycholog
Ośrodek Wczesnej Pomocy Psychologicznej w Krakowie
Depresja jest chorobą występującą u dzieci, młodzieży i dorosłych. Częściej niż małe dzieci chorują na nią nastolatki. U młodszych dzieci objawy depresyjne widać bardziej po ich wyglądzie (postawa ciała, wyraz twarzy, skargi somatyczne, rozdrażnienie).
Choroba ta zaliczana jest do grupy zaburzeń nastroju i w zależności od nasilenia jej objawów rozpoznawana jest jako epizod łagodny, umiarkowany lub ciężki. Ma charakter długotrwały, szkodliwy i jest poważnym stanem. Objawy depresyjne mogą towarzyszyć innym schorzeniom.
Cechą depresji dzieci i młodzieży jest występowanie razem z nią innych zaburzeń. Najczęściej są to zaburzenia lękowe, zachowania opozycyjno-buntownicze, ADHD i związane z używaniem substancji psychoaktywnych.
Kiedy ma się 13 lat warto zaufać rodzicom i razem z nimi pójść na wizytę lekarską. Aby skorzystać z pomocy lekarza psychiatry, nie trzeba mieć skierowania od innego lekarza, w tym lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Gdy potrzebna jest hospitalizacja, rodzice muszą wyrazić zgodę, a po 16. roku życia dziecka taką zgodę wyraża ono i jego rodzice.
Tobie proponuję rozmowę z rodzicami, w której przedstawisz rodzicom swoją sytuację zdrowotną. Opiszesz stan samopoczucia, lęki, które Cię gnębią, trudności, jakie masz w najprostszych sytuacjach społecznych, brak poczucia sensu życia, dojmujący smutek towarzyszący Ci cały czas, niechęć do kontaktów z innymi osobami, niepokój, nagłe wybuchy złości, zwiększoną płaczliwość, różne bóle, np. brzucha, głowy albo moczenie nocne. Inne objawy depresji, które mogą się pojawić w przebiegu tej choroby to niechęć, a nawet odmowa współpracy, zachowania aspołeczne, używanie alkoholu i narkotyków, brak łaknienia lub nadmierne łaknienie, zaburzenia snu (trudności w zasypianiu lub wczesnoranne wybudzanie), trudności w funkcjonowaniu szkolnym (spóźnienia, opuszczanie lekcji, brak przygotowania do lekcji, brak aktywności na lekcjach), niepokój ruchowy (wiercenie, manipulowanie czymś) w opozycji do ogólnego psychoruchowego spowolnienia (zachowania wycofującego, cichych i ograniczonych wypowiedzi). W funkcjonowaniu młodej osoby dotkniętej depresją dominują: smutek, ograniczenie lub rezygnacja z własnych zainteresowań, aktywności, które sprawiały radość i satysfakcję, poczucie bezradności, bezsensu, brak nadziei, niska samoocena, nadmierne poczucie winy, spadek energii, męczliwość, trudności z koncentracją uwagi, nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie. Myśli samobójcze występują u większości dzieci z depresją. Między 15. a 19. rokiem życia ryzyko samobójstwa znacznie wzrasta. Czynnikami mogącymi dodatkowo wpłynąć na realizację myśli samobójczych są: nasilone poczucie bezradności i wściekłości, stres związany np. z konfliktem rodzinnym, rówieśniczym, odrzucenie przez znaczące osoby bądź grupę rówieśniczą, upokorzenie, łatwy dostęp do leków czy inne sprzyjające okoliczności.
Przyczyną depresji nie są pojedyncze zdarzenia czy czynnik biologiczny. Trzeba brać pod uwagę czynniki biochemiczne zachodzące w mózgu, genetyczne i wpływ środowiska społecznego.
Leczenie depresji powinno być ukierunkowane na usunięcie objawów choroby i zaspokojenie potrzeb rozwojowych dziecka. W trakcie leczenia zarówno lekarz psychiatra, jak i psycholog winni brać pod uwagę wszystkie zaburzone obszary funkcjonowania młodego człowieka, tzn. uwzględnić jego trudności społeczne, emocjonalne, w uczeniu się, niewłaściwe relacje rodzinne, przekonania i postawy wobec siebie i innych osób. W leczeniu najczęściej stosuje się terapię indywidualną, grupową, rodzinną. Czasami lekarz włącza w proces terapeutyczny leki.
Jeśli część tych opisanych wcześniej objawów Ciebie dotyczy, bardzo ważne jest, abyś jak najszybciej uzyskała specjalistyczną pomoc. Gdybyś jednak nie zdecydowała się sama podjąć rozmowy z rodzicami, poproś kogoś, komu ufasz lub wiesz, że potraktuje poważnie Twoją prośbę o pośrednictwo w tej rozmowie. Może być to psycholog lub pedagog szkolny, dziadkowie, wujostwo czy przyjaciele rodziny. Nie zwlekaj z taką rozmową, to jest pierwszy krok do pomocy sobie i do ponownego cieszenia się życiem.
