Pielęgnacja skóry i kąpiele małego dziecka

Fot. pixabay.com

Skóra niemowlęcia i małego dziecka nie jest w pełni dojrzała i pod wieloma względami różni się od skóry osób dorosłych, a zaczyna ją przypominać dopiero po ukończeniu 2.—3. roku życia:

• u donoszonego noworodka naskórek jest tylko trochę cieńszy i nieco bardziej delikatny niż u osoby dorosłej
• skóra noworodka ma mniej kwaśny odczyn, a wartość typową dla dorosłego (pH 5,4—5,9) osiąga po ukończeniu kilku tygodni życia
• jest mniej elastyczna i jaśniejsza - słabiej produkuje barwnik, dlatego jest bardziej wrażliwa na światło słoneczne (zobacz: Spacery, podróże i wizyty)
• w skórze noworodków i niemowląt znajduje się znacznie mniej niż u dorosłych gruczołów potowych o znacznie gorszej czynności, dlatego dzieci w tym wieku gorzej adaptują się do wysokiej temperatury i są bardziej podatne na przegrzanie
• wzrost i wypadanie włosów noworodka oraz młodego niemowlęcia są zsynchronizowane, dlatego dużo włosów wypada jednocześnie, będąc przyczyną przejściowego „łysienia” niemowlaka w wieku kilku tygodni
• stosunek powierzchni skóry do masy ciała dziecka jest znacznie większy niż u dorosłego, dlatego małe dzieci tracą w wyniku parowania przez skórę znacznie większą część wody ustrojowej niż dorośli, są narażone na zwiększone pochłanianie ciepła (przegrzanie) i jego utratę (wychłodzenie) oraz zwiększone wchłanianie substancji kontaktujących się ze skórą (leki, substancje chemiczne)

Skóra noworodków, niemowląt oraz małych dzieci wymaga szczególnie troskliwej pielęgnacji za pomocą odpowiednich środków kosmetycznych.

Fot. 1. Sposób podtrzymywania niemowlęcia podczas kąpieli w wanience. Woda powinna przykrywać dziecko tylko do połowy.Fot. 2. Sposób podtrzymywania główki niemowlęcia podczas kąpieli w wanience

Jak prawidłowo myć i kąpać dziecko w pierwszych 2 latach życia?

Kąp dziecko kilka razy w tygodniu, a najlepiej codziennie.

W pierwszych kilku miesiącach życia niemowlęcia codzienna kąpiel nie jest jednak bezwzględnie konieczna, pod warunkiem że podczas każdej zmiany pieluszki dokładnie przemywasz skórę w tej okolicy, najbardziej narażoną na zabrudzenie i podrażnienie. O codzienną kąpiel należy zadbać, gdy dziecko nauczy się samodzielnie przemieszczać i jeść (oblewa się i brudzi) oraz w upalne dni (bardziej się poci).

Pamiętaj, aby skórę niemowlęcia myć delikatnymi mydłami (kostkami myjącymi) lub płynami do kąpieli przeznaczonymi specjalnie dla niemowląt – mydła i płyny dla dorosłych mogą podrażniać skórę (substancje zapachowe, konserwanty) i zaburzać czynność ochronnej bariery naskórka (inny odczyn kosmetyków dla dorosłych).

Nie używaj myjek, których nie możesz wyprać lub wygotować. Myjka wcale nie jest konieczna, aby dokładnie umyć niemowlę.

Noworodki i niemowlęta najwygodniej kąpać w wanience. Nie trzeba jednak nalewać do niej zbyt dużo wody – powinna przykrywać dziecko do połowy (fot 1.). Wanienkę ustaw w dogodnym miejscu na stabilnym podłożu, tak aby się nie wywróciła podczas kąpieli.

Kiedy już włożysz dziecko do wanienki, podtrzymuj mu ręką plecki, barki i główkę, utrzymując górną część ciała nieco wyżej. Uchwyć palcami bark dziecka, co zabezpieczy go przed wyślizgnięciem się (fot. 1). Drugą ręką możesz myć i opłukiwać malucha. Możesz też głębiej zanurzyć dziecko, ale zawsze podtrzymuj jego główkę, utrzymując ją nad powierzchnią wody (fot. 2).

Jeżeli nie masz wprawy, początkowo możesz myć noworodka zwilżonym miękkim ręcznikiem, ewentualnie namydlić skórę dziecka na przewijaku (lub na innym sprzęcie, na którym możesz bezpiecznie położyć malucha; fot. 3), a następnie spłukać mydło w wanience.

Specjalne wkładki z gąbki do wanienki zabezpieczają malucha przed ślizganiem się w wanience. Pamiętaj jednak, aby je okresowo zmieniać.

Kąp dziecko w wodzie o temperaturze 33—34°C, która jest neutralna dla niemowlęcia. Jeżeli nie masz termometru, zanurz w wodzie przedramię lub łokieć – gdy nie odczuwasz chłodu ani wyraźnego ciepła, temperatura wody jest odpowiednia.

Dopóki nie nabierzesz wprawy w kąpaniu swojej pociechy, unikaj stosowania płynów do kąpieli z oliwką – skóra staje się wtedy bardzo śliska i dziecko może się wyśliznąć przy wkładaniu lub wyjmowaniu z wanienki.

Fot. 3. Jeżeli nie masz wprawy, początkowo możesz myć noworodka zwilżonym miękkim, ewentualnie namydlić skórę dziecka na przewijaku (lub na innym sprzęcie, na którym możesz bezpiecznie położyć malucha), a następnie spłukać je w wanience Fot. 4. Kąpiąc dziecko, zawsze miej pod ręką ręcznik - po wyjęciu malucha z wanienki otul go dokładnie, aby nie było mu zimno, i dobrze osusz

Zadbaj o odpowiednią temperaturę pomieszczenia, w którym kąpiesz malucha – im młodsze dziecko i im mniej waży, tym szybciej się wychładza i będzie mu zimno, zwłaszcza gdy skóra jest mokra (woda szybko paruje, odbierając ciepło). Jeżeli nie wiesz, dlaczego maluch płacze, spróbuj najpierw podnieść temperaturę w „pomieszczeniu kąpielowym”.

Zawsze miej pod ręką wszystkie przybory, przede wszystkim ręcznik.

Po wyjęciu dziecka z wanienki otul je dokładnie miękkim ręcznikiem, żeby mu było ciepło, i dobrze je osusz (fot. 4).

Niekiedy nie zaleca się kąpania noworodka w wanience przed odpadnięciem pępowiny, jeżeli jednak pępek goi się prawidłowo, jego zamoczenie nie jest groźne – i tak go zaraz osuszysz, a jeśli w wanience nie ma zbyt dużo wody, nie jest on zanurzony.

Kąpiel ma być przyjemnością. Nie wkładaj na siłę do wanienki dziecka, które boi się wody. W takiej sytuacji myj je przez jakiś czas wilgotnym ręcznikiem i stopniowo oswajaj z wodą.

Nigdy, nawet na krótką chwilę, nie zostawiaj małego dziecka samego w wodzie!

Nawet chwila nieuwagi może spowodować, że taka beztroska skończy się tragicznie. Dziecko wpadnie twarzą do wody, zachłyśnie się i może dojść do odruchowego zatrzymania oddechu.

Kąpiel starszego niemowlęcia, które już samo stabilnie siedzi, oraz dziecka w 2. roku życia nie stwarza już tylu problemów. W tym wieku stanowi również dobrą okazję do zabawy w wodzie – dzieci uwielbiają chlapać wodą lub przelewać ją do kubeczków. Dziecko można też kąpać w normalnej wannie.

Jak pielęgnować włosy małego dziecka?

W okresie niemowlęcym i w 2. roku życia dziecko zazwyczaj ma jeszcze niewiele włosów, a nawet może nie mieć ich wcale. Nie trzeba więc stosować szamponu, a główkę wystarczy umyć mydłem lub płynem używanym do kąpieli dziecka. Jeśli główka się szczególnie nie brudzi (np. w wyniku ulewania pokarmu lub wymiotów) ani nie poci, włosy wystarczy myć raz lub dwa razy w tygodniu.

Te same zasady obowiązują przy obfitszym owłosieniu, które zdarza się u niektórych noworodków.

Artykuł pochodzi z przewodnika dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012