Pytanie nadesłane do redakcji:
Mam powiększone migdałki i 3–4 razy w roku choruję na anginę. Lekarz proponuje mi wycięcie migdałków. Słyszałam jednak, że po wycięciu migdałków osoby mniej odporne zaczynają chorować na zapalenia oskrzeli, gdyż wirusy nie mają bariery i „schodzą” niżej. Proszę o wyjaśnienie tego zjawiska i radę, co w mojej sytuacji i wieku (28 lat) jest lepsze.
Odpowiedział:
dr n. med. Wojciech Brzoznowski specjalista otolaryngolog, specjalista otolaryngolog dziecięcy Klinika Otolaryngologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
Wskazania do usunięcia migdałków podniebiennych (tonsillektomii) obejmują stwierdzenie w wywiadzie: – 3 lub więcej epizodów ich ostrego zapalenia (anginy) w ciagu ostatnich 12 miesięcy – 5 lub więcej epizodów w ostatnich 24 miesiącach lub – 7 lub więcej epizodów w poprzednich 36 miesiącach, przy czym bardzo ważne jest, aby każdy z tych epizodów spełniał przynajmniej 1 z następujących kryteriów klinicznych: – temperatura ciała >38°C – tkliwe lub powiększone węzły chłonne szyi (>= 2cm) – wysięk lub naloty na powierzchni migdałków podniebiennych – stwierdzenie w wymazie z gardła paciorkowców β-hemolizujących grupy A.
Innym wskazaniem do tonsillektomii jest obecność tzw. chorób odogniskowych, czyli chorób w odległych narządach, w których źródłem zakażenia są migdałki odniebienne skolonizowane przez paciorkowce. Do chorób tych zaliczamy: – gorączkę reumatyczną – kłębuszkowe zapalenie nerek – choroby naczyń krwionośnych i serca (np. zapalenie mięśnia sercowego, zastawek serca lub osierdzia) – zapalenie tęczówki – choroby skórne (np. łuszczyca) – choroby neurologiczne (np. pląsawica i zapalenie wielonerwowe).
Z danych zawartych w pytaniu wynika, że spełnia Pani kryterium nawrotowości (3–4 epizody angin w ciągu ostatniego roku), co stanowi wskazanie do tonsillektomii. Jednak należy sprecyzować, czy każdy z tych epizodów spełniał przynajmniej 1 z ww. kryteriów klinicznych.
Wielkość migdałków podniebiennych może stanowić niezależne wskazanie do tonsillektomii jedynie wtedy, gdy są one na tyle duże, że powodują problemy z oddychaniem (zespół bezdechów nocnych) lub połykaniem. Jednak problem ten występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Obawy przed częstszym zapadaniem na infekcje dolnych dróg oddechowych po wycięciu migdałków podniebiennych nie są uzasadnione z uwagi na budowę anatomiczną gardła. Ponieważ jest ono stale narażone na kontakt z drobnoustrojami chorobotwórczymi dostającymi się do organizmu przez jamę ustną i nos, istnieje w nim naturalna bariera ochronna (immunologiczna). Ma ona kształt pierścienia otaczającego gardło (tzw. pierścień Waldeyera), który tworzą skupiska tkanki limfatycznej – czyli właśnie migdałki (rycina 1). U osób dorosłych wyróżniamy następujące typy migdałków: podniebienne (w części ustnej gardła), trąbkowe (w części nosowej gardła), migdałek językowy (na nasadzie języka) oraz grudki limfatyczne i pasma boczne tylnej ściany gardła (u dzieci występuje także migdałek gardłowy [w części nosowej gardła], który zanika w naturalny około 12 roku życia).
Tonsillektomia pozbawia więc organizm ważnej, ale nie jedynej składowej ochrony immunologicznej gardła. Pozostałe elementy pierścienia limfatycznego „przejmują” zadanie usuniętych migdałków podniebiennych i stanowią skuteczną barierę ochronną przed wtargnięciem patogenów w głąb organizmu.
Rycina 1. Pierścień gardłowy Waldeyera