Co to jest sparganoza i jakie są jej przyczyny?
Sparganoza jest chorobą pasożytniczą spowodowaną zarażeniem tasiemcem z rodzaju Spirometra (Diphyllobothrium) erinaceieuropaei i gatunkami pokrewnymi. Żywicielami ostatecznymi tego tasiemca są koty, psy i inne ssaki drapieżne, które wydalają z kałem jaja pasożyta. Z jaj wylęgają się larwy, które są zjadane przez skorupiaki z rodzaju Cyclops (oczliki), a te przez kolejnych żywicieli pośrednich (żaby, węże), które w końcu stają się pokarmem żywicieli ostatecznych tasiemca. Człowiek jest dla tego pasożyta przypadkowym żywicielem pośrednim. Do zarażenia człowieka dochodzi po spożyciu wody zanieczyszczonej zarażonymi oczlikami lub surowego mięsa żywicieli pośrednich (węży i żab) zawierającego larwy. Opisano przypadki zarażenia poprzez okłady z mięsa żywicieli pośrednich (węży, żab) na otwarte rany, zmiany skórne lub oczy wykonywane w celach leczniczych lub rytualnych. Larwy tasiemca mogą się przedostawać z przewodu pokarmowego z krwią do narządów wewnętrznych, mózgu, gałki ocznej i tkanki podskórnej.
Jak często występuje sparganoza?
Sparganoza jest dość rzadko rozpoznawana. Za obszary jej endemicznego występowania uważa się kraje Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej oraz Amerykę Południową. Zachorowania odnotowywano również w południowo-wschodnich regionach USA. W Polsce sparganoza (pojedyncze przypadki) może zostać potencjalnie przywleczona przez podróżnych/migrantów z krajów endemicznego występowania, jednak wobec małej liczby zachorowań jest to mało prawdopodobne.
Jak się objawia sparganoza?
Okres inkubacji choroby wynosi od 20 dni do 3 lat. Objawy pojawiają się w momencie przechodzenia larw do tkanki podskórnej lub mięśni, zazwyczaj na klatce piersiowej, ścianie jamy brzusznej, kończynach i mosznie. Larwy mogą się też lokalizować w gałce ocznej, mózgu, kanale rdzeniowym, drogach moczowych, opłucnej i osierdziu.
W tkance podskórnej i skórze pojawiają się bolesne, zaczerwienione, swędzące guzki, które się przemieszczają. Larwy mogą zaburzać odpływ chłonki z kończyn, co prowadzi do objawów słoniowacizny.
Lokalizacja pasożytów w ośrodkowym układzie nerwowym może być przyczyną różnych objawów neurologicznych: bólów głowy, napadów drgawkowych, zaburzeń pamięci, zaburzeń widzenia czy węchu.
W przypadku zajęcia gałki ocznej występuje ból, zaczerwienienie, łzawienie oka, wytrzeszcz gałki spowodowany obrzękiem tkanek oczodołu, opadanie powieki. Postęp choroby może prowadzić do utraty widzenia.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów sparganozy?
W przypadku podejrzenia sparganozy wskazana jest konsultacja w poradni specjalistycznej (chorób zakaźnych, chorób tropikalnych) lub na odpowiednim oddziale szpitalnym w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie sparganozy?
Potwierdzeniem rozpoznania sparganozy jest identyfikacja pasożyta usuniętego podczas zabiegu chirurgicznego. Pomocnicze znaczenie mają badania serologiczne krwi.
Jakie są metody leczenia sparganozy?
Leczenie sparganozy polega na chirurgicznym usunięciu pasożyta.
Czy jest możliwe całkowite wyleczenie sparganozy?
Usunięcie pasożyta z organizmu ludzkiego jest równoznaczne z wyleczeniem choroby. Powikłania lokalizacji zależą od tego, w jakim narządzie rozwijał się pasożyt i mogą być trwałe.
Co należy robić po zakończeniu leczenia sparganozy?
Rokowanie w przypadku sparganozy zależy od tego, jakiej okolicy i tkanki dotyczyła choroba; pasożyt może upośledzić sprawność fizyczną chorego na wiele tygodni, lat, a nawet spowodować trwałe powikłania. Kontrole po wyleczeniu są uzależnione od rodzaju powikłań choroby.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na sparganozę?
Podczas podróży do krajów endemicznego występowania sparganozy zaleca się spożywanie filtrowanej i przegotowanej wody, poddawanie potraw prawidłowej obróbce termicznej i unikanie kąpieli w akwenach wodnych.
