W sytuacji ograniczenia zasobów na oddziałach intensywnej terapii i coraz większego napływu pacjentów w stanie krytycznym, w kolejnych krajach powstają rekomendacje, które ułatwiają lekarzom wybór, komu w pierwszej kolejności ratować życie. Podobna dyskusja zaczyna się w Polsce.
Fot. Jakub Ociepa/ Agencja Gazeta
Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy zapoczątkował wczoraj akcję informacyjną zatytułowaną #ChrońMedyka. Akcja zakłada realizację 10 rekomendacji, które zamykają się w następujących hasztagach: #ZostańwDomu #NieKłamMedyka #PrzestrzegajKwarantanny #OchraniaczDlaMedyka #SzybkaŚcieżka #ZespołyRezerwowe #JedneWytyczne #BezRODOdlaŻycia #BezStrachu #UbezpieczMedyka.
Wśród wymienionych punktów znajduje się pomysł, aby zabezpieczyć lekarzy przed odpowiedzialnością karną w sytuacji, kiedy będą musieli wybierać których pacjentów podłączyć do aparatury – lub odłączyć tych, którzy mają najgorsze rokowania.
W Polsce na szczęście wciąż są to rekomendacje na wyrost. Rozwój sytuacji w innych krajach pokazuje jednak, że należy być przygotowanym na taką ewentualność. Pierwsi byli Włosi. Takie rekomendacje zostały wydane przez Włoskie Towarzystwo Anestezji, Analgezji, Resuscytacji i Intensywnej Terapii już ponad dwa tygodnie temu.
– Nie chcemy nikogo dyskryminować. Jesteśmy jednak świadomi, że organizm ekstremalnie obciążonego pacjenta gorzej odpowie na terapię niż pacjenta wcześniej zdrowego – mówił wówczas na łamach włoskiego „Politico” Luigi Riccioni, anestezjolog i przewodniczący komisji etycznej Włoskiego Towarzystwa Anestezji, Analgezji, Resuscytacji i Intensywnej Terapii.
Etyk podkreślał, że chodziło przede wszystkim o zapewnienie lekarzy, że nie zostali sami z etycznymi wyborami na froncie walki z koronawirusem.
Niespełna tydzień później podobny dokument wydano w Hiszpanii. Rekomendacje zostały opracowane przez Hiszpańskie Stowarzyszenie Medycyny Ratunkowej (Semicyuc) razem z Hiszpańskim Stowarzyszeniem Medycyny Internistycznej (SEMI).
Dokument zakłada priorytetowe traktowanie pacjentów o najlepszych rokowaniach. Ale nie tylko – ocenie lekarza pozostawiono ewaluację pacjenta pod kątem wartości społecznej. Zaznaczono również, że podejmując wybór konieczna jest ocena zależności innych osób od danego chorego w taki sposób, aby maksymalizować korzyści dla jak największej liczby obywateli.
Mimo że w Wielkiej Brytanii sytuacja jest wciąż daleka od występującej na południu Europy, już przedwczoraj The National Institute for Health and Care Excellence (NICE) opublikował w odniesieniu do pandemii COVID-19 wytyczne dot. pacjentów krytycznych, onkologicznych i dializowanych.
Dokument zaleca, aby decyzje o podjęciu intensywnej terapii były podejmowane w oparciu o rokowanie, zaś w przypadku pacjentów onkologicznych należy rozważyć ryzyko wynikające z zaniechania leczenia nowotworu i ryzyko wynikające z immunosupresji i zagrożenia zakażeniem SARS-CoV-2. Dializa w sytuacji podejrzenia u pacjenta zakażenia, powinna być wstrzymana – jeśli pozwala na to stan chorego – do momentu uzyskania wyniku testu. NICE zaleca również, aby pacjenci byli dowożeni na dializy zgodnie z harmonogramem. Dodaje ponadto, że w przypadku, kiedy firmy transportujące chorych nie są w stanie zagwarantować bezpiecznego dowiezienia do stacji dializ, konieczne jest zorganizowanie transportu alternatywnego przystosowanego do przewożenia pacjentów z COVID-19.
Swoje rekomendacje 24 marca wydała także Szwajcarska Akademia Nauk Medycznych. Szwajcarzy zaznaczyli, że wiek nie może być w takiej sytuacji decydującym kryterium.
– Jeśli pojemność oddziałów intensywnej terapii zostanie wyczerpana i nie wszyscy pacjenci wymagający opieki będą mogli zostać przyjęci, w triażu decydujące powinno być krótkoterminowe rokowanie. Przy przyjęciu na OIOM najwyższy priorytet mają pacjenci, których rokowanie w odniesieniu do wypisu ze szpitala jest dobre przy zastosowaniu intensywnej terapii, ale bez niego słabe – tj. pierwszeństwo mają pacjenci, którzy najbardziej skorzystają na intensywnej terapii – czytamy w „Swiss Medical Weekly”.
Autorzy wytycznych zastrzegają, że „sam wiek nie powinien być stosowany jako kryterium, ponieważ oznaczałoby ono mniejszą wartość dla osób starszych niż osób młodszych, naruszając w ten sposób konstytucyjny zakaz dyskryminacji”. – Wiek jest jednak pośrednio brany pod uwagę w ramach głównego kryterium „prognoz krótkoterminowych”, ponieważ osoby starsze częściej chorują na choroby współistniejące. W związku z COVID-19 wiek jest czynnikiem ryzyka śmierci i dlatego należy go wziąć pod uwagę – czytamy w uzasadnieniu.
Etyczne rekomendacje otrzymali także lekarze w Niemczech. DIVI, czyli Niemieckie Interdyscyplinarne Stowarzyszenie Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej podczas konferencji prasowej w Berlinie ogłosiło wytyczne 26 marca.
Uwe Janssens, prezes stowarzyszenia podkreślił, że decyzja o tym, kto w pierwszej kolejności powinien uzyskać pomoc musi być medycznie uzasadniona i uczciwa. – Przejrzystość w tej kwestii będzie decydować o zaufaniu populacji do lekarzy – powiedział Janssens.
Zgodnie z nowymi zaleceniami, które zostały przyjęte przez siedem niemieckich stowarzyszeń medycznych, szanse pacjenta na przeżycie powinny być głównym czynnikiem decydującym o wyborze lekarzy. Ostateczna decyzja o odłączeniu od aparatury lub niepodejmowaniu intensywnej terapii powinna być podjęta przez zespół składający się trzech ekspertów z różnych dziedzin medycznych.
Według opublikowanego dokumentu, pod rozwagę należy wziąć również choroby wtórne i wolę pacjenta, natomiast wiek i status społeczny nie powinny mieć zastosowania. Wytyczne mówią o tym, że nie należy przyznawać pierwszeństwa w przypadkach, gdy proces umierania już się rozpoczął lub jeśli jedyną szansą na przeżycie jest stały pobyt na OIOM.
