Innowacyjny projekt nauki obywatelskiej pokazał, w jaki sposób duże zbiory danych mogą pomóc w opracowaniu i wdrożeniu strategii walki z otyłością wśród dzieci.
Fot. pixabay.com
Coraz częstsze występowanie otyłości u dzieci przekłada się na częstsze występowanie chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca i choroby układu krążenia.
„Nadwaga w dzieciństwie wiąże się z nadwagą w wieku dorosłym”, mówi Anastasios Delopoulos z Uniwersytetu Arystotelesa w Salonikach w Grecji, koordynator projektu BigO. „Dlatego problem otyłości u dzieci staje się coraz ważniejszą kwestią”.
Złożoność tego zagadnienia może jednak sprawić, że interwencje w zakresie zdrowia publicznego będą trudne do monitorowania, oceny i planowania. Delopoulos zauważa, że otyłość dziecięca jest związana nie tylko z biologią i zachowaniem, ale także z szerszym kontekstem społecznym. Wpływ na zdrowie dziecka mogą mieć także sytuacja ekonomiczna rodziny, posiłki podawane w szkołach oraz sposób dojazdu do miejsca nauki.
Aby rozwiązać ten ważny problem zdrowotny konieczne jest zatem wieloaspektowe podejście. Zespół projektu BigO chciał osiągnąć ten celu poprzez opracowanie innowacyjnej platformy, która łączy zestawy dużych zbiorów danych dotyczących otyłości u dzieci.
„Chcieliśmy pokazać, jak zaawansowane technologie i analityka mogą pomóc w projektowaniu i wdrażaniu skutecznych programów i polityk interwencyjnych”, dodaje Delopoulos.
„Osiągnęliśmy to dzięki intensywnym badaniom i współpracy twórców oprogramowania z inżynierami danych i naukowcami zajmującymi się danymi, a także naukowcami zajmującymi się zachowaniami i zdrowiem oraz pediatrami i nauczycielami”.
Te pozytywne interakcje między pracownikami opieki zdrowotnej a decydentami politycznymi miały kluczowe znaczenie. „Na późniejszych etapach projektu mogliśmy skupić się na studiach przypadków, które podkreśliły przydatność naszej platformy”, dodaje Delopoulos.
„Na przykład zebrane dane wykorzystano do zbadania wpływu ograniczeń związanych z COVID-19 na zachowanie dzieci. Udało nam się też pokazać różnice w zachowaniu dzieci w obszarach o wysokich i niskich dochodach”.
Ponadto w projekt, w roli naukowców obywatelskich, zaangażowano ponad 5 500 uczniów z sześciu miast europejskich. Dzieci gromadziły dane dotyczące wzorców zachowań i lokalnego środowiska, korzystając z aplikacji myBigO.
„Udało nam się zebrać ponad 107 000 zdjęć, a także ogromne ilości innych danych”, mówi koordynator. „Byliśmy pod wielkim wrażeniem działań naszych naukowców obywatelskich. W ramach projektu wykazaliśmy, że dzieci także chcą wnieść wkład w naukę i pomóc swoim rówieśnikom”.
Zebrane dane, wraz z danymi pochodzącymi ze statystyk krajowych i map Google, zostały udostępnione za pośrednictwem portali przeznaczonych dla konkretnych użytkowników końcowych. Platforma BigO for Health Policy Makers stała się m.in. źródłem informacji dla lokalnych, regionalnych i krajowych organów opieki zdrowotnej.
Celem jest promocja zdrowszego stylu życia poprzez zachęcanie do większej aktywności fizycznej i spożywania zdrowszych posiłków oraz promowanie odpowiedniego odpoczynku.
Natomiast platforma BigO for Clinicians ma na celu wsparcie ekspertów w dziedzinie zdrowia – lekarzy, pediatrów i dietetyków – poprzez dostarczanie szczegółowych informacji na temat codziennych zachowań dzieci. Może to być przydatne do oceny planów leczenia i optymalizacji zabiegów u dzieci z nadwagą lub otyłością.
„Mamy nadzieję, że opracowane narzędzia zostaną włączone do procedur decyzyjnych samorządów lokalnych i ekspertów w dziedzinie zdrowia”, mówi Delopoulos. „Mamy również nadzieję, że zebrane dane pomogą nam lepiej zrozumieć złożone mechanizmy przyczynowe, które wpływają na występowanie otyłości”.
Ponadto model nauki obywatelskiej przyjęty w ramach projektu okazał się nowatorskim i skutecznym sposobem gromadzenia dowodów naukowych i zachęcania do udziału w badaniach. Model ten może zostać wykorzystany w innych inicjatywach.
