Guzy jajników

lek. Ewelina Stefanowicz
Kociewskie Centrum Zdrowia w Starogardzie Gdańskim

Zmiany wykrywane przypadkowo w obrębie jajników zawsze budzą niepokój kobiet udających się do ginekologa. Guzy jajnika są szeroką grupą zmian, o charakterze łagodnym lub złośliwym, strukturze litej, torbielowatej lub lito-torbielowatej. Większość zmian w przydatkach wykrywa się przypadkowo podczas rutynowego przezpochwowego badania ultrasonograficznego podczas wizyty ginekologicznej lub badania ultrasonograficznego jamy brzusznej, nie dając objawów, dlatego właśnie tak ważne są wizyty profilaktyczne. Rozmiar guzów jest różny, mogą występować pojedynczo lub mnogo. Nie każda zmiana wymaga postępowania operacyjnego.

Najczęstszą grupą guzów wykrywanych w jajnikach są torbiele czynnościowe, które wchłaniają się samoistnie w trakcie trwania kilku cykli. Utrzymujące się, szczególnie rosnące zmiany wymagają specjalnej czujności i obserwacji. Należą do nich łagodne nowotwory nabłonkowe (surowicze, śluzowe, endometrialne, mieszane) oraz guzy lite (włókniaki, otoczkowiaki, guzy Brennera). Zmiany te zazwyczaj nie wydzielają hormonów. Jednymi z najczęściej rozpoznawanych guzów jajnika są potworniaki (guzy dermoidalne) powstające ze struktur zarodkowych, mogące zawierać struktury, takie jak włosy, zęby, łój najczęściej u kobiet między 20. a 30. rokiem życia.

W obrębie jajników mogą pojawić się również guzy złośliwe, do których należą częściej występujący rak jajnika oraz nowotwory złośliwe nienabłonkowe: germinalne i gonadalne.

Zwiększone ryzyko pojawienia się guzów w obrębie jajników mają kobiety otyłe, nieposiadające potomstwa oraz te, u których rodzinnie występuje tendencja do powstawania zmian w obrębie przydatków.

Jak często występują guzy jajników?

Zmiany w obrębie jajników są częstym zjawiskiem. W większości przypadków guzy znajdujące się w obrębie jajników są łagodne, a o ich istnieniu kobieta dowiaduje się przypadkowo. Szacuje się, że około 5–10% kobiet zgłasza się do szpitala w celu wykonania operacji z powodu zmian w przydatkach.

Jak się objawiają guzy jajników?

Niewielkich rozmiarów guzy jajnika nie dają objawów i są przypadkowo odnajdywane podczas badania USG. Zmiany dużych rozmiarów mogą skutkować pojawieniem się następujących dolegliwości:

  • bólu i dyskomfortu w obrębie podbrzusza,
  • zwiększenia obwodu brzucha,
  • pojawienia się zaparć, częstszego oddawania moczu wskutek ucisku guza na przylegające do narządu rodnego struktury: moczowody, pęcherz, odbytnicę.

Niekiedy guzy mogą powodować zaburzenia miesiączkowania: nieregularne krwawienia, pojawienie się plamień między menstruacjami.

Szczególnie niepokojącymi zmianami, sugerującymi konieczność przyspieszonej diagnostyki, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę, jest utrata masy ciała oraz ogólne wyniszczenie.

Zdarza się, że pierwszym objawem obecności guza jajnika jest jego skręcenie, które objawia się nudnościami, wymiotami, ostrym bólem podbrzusza.

Co robić w przypadku wystąpienia guza jajnika?

W przypadku wykrycia zmiany w obrębie jajników konieczna jest obserwacja według schematu wyznaczonego przez ginekologa oraz w niektórych przypadkach pogłębiona diagnostyka. Podejrzenie złośliwości zmiany zmusza lekarza do skierowania pacjentki do ośrodka zajmującego się ginekologią onkologiczną.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie guza jajnika?

Ze względu na dużą rozpiętość charakteru guzów, które mogą pojawić się w obrębie jajników, diagnostykę zmian należy prowadzić uważnie, z uwzględnieniem konieczności wykonania badań dodatkowych. Najważniejszym celem dla lekarza jest wykluczenie złośliwego charakteru zmiany.

W pierwszej kolejności ginekolog rozmawia z pacjentką, wypytując o częstotliwość, długość trwania, charakter miesiączek, liczbę ciąż i posiadanych dzieci oraz zwraca uwagę na obecność nowotworów, szczególnie jajnika, piersi, przewodu pokarmowego w rodzinie. Następnie przeprowadza badanie ginekologiczne we wziernikach oraz dwuręczne, dzięki któremu ocenia wielkość macicy, jej ruchomość, strukturę, obecność zmian w obrębie narządu rodnego, które da się wyczuć dotykiem, co oznacza, że są znacznych rozmiarów. W kolejnym etapie wykonuje badanie ultrasonograficzne sondą przezpochwową lub przezbrzuszną, dzięki któremu można na podstawie cech obrazu wstępnie określić potencjalny charakter guza jajnika (złośliwy lub łagodny), wysnuć wstępne rozpoznanie i na tej podstawie zlecić badania dodatkowe i zakwalifikować do odpowiedniego leczenia. należy je wykonywać tuż po miesiączce. Uzupełniająco wykorzystuje się funkcję Doppler podczas USG, dzięki której możliwa jest ocena unaczynienia zmiany.

W zależności od obrazu badania ultrasonograficznego, wieku pacjentki lekarz zleca badania dodatkowe laboratoryjne. Markerem przydatnym w diagnostyce jest CA-125 i He-4. Innymi parametrami, które może zlecić lekarz jest oznaczenie stężenia alfafetoproteiny (AFP), dehydrogenazy mleczanowej (LDH), inhibiny oraz beta-HCG. W guzach zapalnych można zaobserwować wzrost parametrów zapalnych w morfologii krwi – zwiększenie poziomu leukocytów i CRP.

Kiedy konieczne jest pogłębienie diagnostyki obrazowej w celu dokładnej lokalizacji guza, jego ewentualnego naciekania innych struktur, wykonuje się tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (MRI), a w szczególnych przypadkach pozytonową tomografię emisyjną (PET).

Należy pamiętać, że ostateczne rozpoznanie charakteru zmiany można ustalić jedynie po uzyskaniu badania histopatologicznego (obejrzenia zmiany pod mikroskopem przez patomorfologa), co możliwe jest w trakcie lub po przeprowadzeniu leczenia operacyjnego.

Jak leczy się guzy jajników?

Guzy jajnika leczy się w różny sposób w zależności od potencjalnego charakteru zmiany oraz zaawansowania choroby. Torbiele czynnościowe znikają w większości samoistnie w okresie kilku cykli, nie wymagając terapii. Utrzymywanie się rozmiarów guza lub jego powiększanie się w trakcie kilku cykli miesiączkowych może być wskazaniem do leczenia operacyjnego. Zmiany objawowe również wymagają interwencji.

W zależności od wielkości zmiany przeprowadza się zabieg laparoskopowy lub minilaparotomię. Laparoskopia polega na usunięciu guza za pomocą specjalnych narzędzi pod kontrolą kamery wprowadzanej do jamy brzusznej i miednicy przez niewielkie otwory w powłokach brzusznych, wykonuje się ją w przypadku stwierdzenia niewielkich guzów. Minilaparotomię przeprowadza się w przypadku zmian większych rozmiarów, przez podłużne nacięcie w powłokach brzusznych. Nowotwory złośliwe wymagają rozszerzenia operacji (usunięcia narządu rodnego, wyrostka robaczkowego, sieci większej i węzłów chłonnych miednicy i jamy brzusznej) oraz chemioterapii i/lub radioterapii.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie guzów jajników?

W przypadku łagodnych guzów jajnika zabieg chirurgiczny pozwala na całkowite wyleczenie przy zachowaniu płodności. Torbiele czynnościowe w większości przypadków wchłaniają się samoistnie. Guzy jajnika złośliwe wymagają okresowych kontroli. Chora przez lata może pozostawać pod opieką poradni onkologicznej, a wielu przypadkach mimo agresywnego leczenia może dochodzić do nawrotów choroby.

Ewelina Stefanowicz
Lekarz w trakcie specjalizacji z położnictwa i ginekologii. Szkoli się nieustannie w pracy oraz na kursach i stażach zewnętrznych. Główne zainteresowania zawodowe to ginekologia zabiegowa i ultrasonografia. Pracuje w Kociewskim Centrum Zdrowia w Starogardzie Gdańskim.
06.05.2021
Zobacz także
  • Fakty i mity o hormonalnej terapii menopauzy
  • Bądź gotowa na menopauzę. Jakie tajemnice warto poznać?
  • Zespół policystycznych jajników (PCOS)
  • Torbiele jajnika
Wybrane treści dla Ciebie
  • Rak jajnika
  • Mutacje genu BRCA1 i BRCA2 – uwarunkowany genetycznie rak piersi, jajnika, gruczołu krokowego i trzustki
  • Dieta w zespole policystycznych jajników
  • Torbiele jajnika
  • Zespół napięcia przedmiesiączkowego
  • Nefropatia zaporowa
  • Zespół policystycznych jajników (PCOS)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta