Pies dla alergika

Pytanie nadesłane do redakcji:

Podobno są rasy psów, które nie wywołują uczuleń. Jakiego psa może mieć alergik?

Odpowiedziała:

Dr n. med. Ewa Cichocka-Jarosz
Oddział Pulmonologii, Alergologii i Dermatologii
Klinika Chorób Dzieci Katedry Pediatrii UJ CM w Krakowie

Naukowe dane na ten temat są nieliczne. Nie ma ras psów, które nie wywołują uczuleń, choć spośród wszystkich gatunków ssaków rozpowszechnionych w najbliższym otoczeniu człowieka, pies ma najmniejszy potencjał uczulający.

Opinia na temat istnienia tzw. ras hipoalergicznych opiera się na różnicy w ich owłosieniu: psy potencjalnie mniej alergizujące mają włosy, w przeciwieństwie do pozostałych psów pokrytych futrem. Opinia ta nie jest całkiem słuszna, gdyż głównymi alergenami pochodzącymi od psa są przede wszystkim złuszczony naskórek (niekiedy w formie łupieżu) oraz obecna m.in. w ślinie albumina osoczowa – dotyczy to psów wszystkich ras.

Należy pamiętać, że uczulenie nie oznacza jeszcze choroby, tylko reakcję układu immunologicznego, polegającą na wytworzeniu u osób uczulonych, komórek pamięci immunologicznej i swoistych przeciwciał w klasie IgE dla alergenów pochodzących od psa. Uczulenie może mieć charakter bezobjawowy, wtedy osoba uczulona nie ma żadnych objawów chorobowych po kontakcie z psem. U osób reagujących alergicznie na kontakt z psem najczęściej występują objawy astmy, alergicznego nieżytu nosa i spojówek lub atopowego zapalenia skóry.

Uczulenie na alergeny psa stwierdza się u 8% osób ogólnej populacji, u dzieci w wieku 7–8 lat częstość ta kształtuje się w zakresie 5%, a wzrasta do 10% w populacji dzieci 11–12 lat. Odsetek uczulenia jest większy w grupie chorych z rozpoznaną astmą atopową.

Źródłem alergenu nie jest wyłącznie pies obecny w domu. Także w domach, w których nie ma zwierząt, stwierdza się obecność tego alergenu wśród składników kurzu domowego. Kluczowe znaczenie ma też szerokie rozpowszechnienie alergenu w miejscach publicznych, takich jak: środki masowego transportu, przedszkola, szkoły, kina itp.

Zjawisko tak rozpowszechnionego występowania alergenu psa, wydaje się mieć właśnie związek z odsetkiem osób uczulonych w ogólnej populacji. W świetle obecnej wiedzy fakt posiadania psa w  domu aktualnie lub w przeszłości nie jest najważniejszym czynnikiem ryzyka uczulenia, a nawet istnieją dane wskazujące, że w przypadku dzieci urodzonych w domach, w których mieszka już pies, zapadalność na choroby alergiczne takie jak astma czy alergiczny nieżyt nosa jest mniejsza. Poza ekspozycją dodatkowy czynnik ryzyka uczulenia stanowi atopia, czyli predyspozycja genetyczna do syntezy swoistych przeciwciał IgE dla alergenów pochodzących od psa.

Tzw. alergenem głównym, czyli wywołującym uczulenie u większości uczulonych osób jest obecna w złuszczonym naskórku i ślinie lipokalina oznaczona symbolem Can f1. Niezależnie od rodzaju rasy większą zawartość alergenu głównego stwierdza się u psów niż u suk oraz u osobników ze zmianami łojotokowymi na skórze. Nie stwierdzono natomiast zależności od aktywności hormonalnej zwierzęcia (brak różnicy pomiędzy zwierzętami wykastrowanymi i niewykastrowanymi), wieku psa, jego rozmiarów i czasu przebywania wewnątrz domu. Także długość sierści nie wpływa na zawartość Can f1, choć długi włos może być dodatkowo rezerwuarem innych alergenów takich jak np. roztocza kurzu domowego.

Mimo że nie stwierdzono różnic w stężeniu alergenu głównego Can f1 w domach, w których mieszkają psy ras tzw. hipoalergicznych w porównaniu z pozostałymi rasami, to według Amerykańskiego Towarzystwa Kynologicznego do ras tzw. hipoalergicznych, czyli o mniejszym potencjale alergizującym dla człowieka należą:

• Bedlington terrier
• Bichon Frise
• Sznaucer
• Irlandzki spaniel wodny
• Kerry blue terrier
• Maltańczyk
• Pudel
• Irish Soft Coated Wheaten Terrier
• oraz skąpo owłosione: grzywacz chiński i nagi pies meksykański (Xoloitzcuintli).

W innej pracy wyniki badań weterynaryjnych wskazują na najmniejszą zawartość alergenu głównego Can f1 w przypadku rasy Labrador retriever, a największą w przypadku ras pudel i Yorkshire terrier.

Pośrednią zawartość stwierdzono u pozostałych badanych ras, jak: owczarek niemiecki typu Shepherd, pirenejski pies górski, cocker spaniel, czy basset griffon. Należy jednak pamiętać, że nawet w obrębie przedstawicieli jednej rasy istnieje duża osobnicza zmienność ilości wytwarzanego Can f1.

Według innych źródeł do ras niezalecanych ze względu na wytwarzanie dużej ilości złuszczonego naskórka należą:

• Chart afgański
• Basset hound
• Cocker spaniel
• Dachshund
• Doberman Pinscher
• Owczarek niemiecki
• Seter irlandzki
• Shar-pei
• West Highland White Terrier.

Dane na temat zasad profilaktyki są także niejednoznaczne. Jedne źródła wskazują na korzyści wynikające z częstego (2 razy w tygodniu) mycia psa w celu zmniejszenia zawartości alergenu głównego, inne prace tego nie potwierdzają. Niewpuszczanie psa do pomieszczeń sypialnych nie wydaje się odgrywać roli profilaktycznej, gdyż wzrasta wówczas stężenie jego alergenów w pozostałych pomieszczeniach mieszkalnych. Pewne korzyści może przynieść niedotykanie mokrej sierści, mycie rąk po głaskaniu i polizaniu przez psa.

Reasumując:

• Pies nie jest źródłem silnego alergenu dla człowieka i większość domowników dobrze toleruje obecność psa w domu.
• U dzieci, którym od urodzenia towarzyszy pies, nie stwierdza się większej zapadalności na choroby alergiczne jak astma czy alergiczny nieżyt nosa.
• Osoby z rodzin o skłonnościach atopowych powinny posiadać raczej suki, dokonując wyboru w obrębie ras wytwarzających mniejsze ilości alergenu głównego.
• Odradza się posiadanie psa osobom uczulonym na sierść psa, reagującym na kontakt z jego alergenami zwłaszcza objawami astmy lub alergicznego nieżytu nosa.