Jak zniechęcić Polaków do szczepień? Składając obietnice a potem ich nie realizując – to chyba najprostsza recepta. Wiosną minister zdrowia zapowiadał uruchomienie Funduszu Kompensacyjnego, powstał nawet projekt ustawy, Funduszu jak nie było tak nie ma a każda kolejna wypowiedź na ten temat przedstawiciela rządu kompromituje tylko instytucje państwa.
Fot. Cezary Aszkiełowicz/ Agencja Gazeta
Największa porażka. Fundusz Kompensacyjny. Minister zdrowia Adam Niedzielski poinformował w piątek, że projekt, który przewiduje odszkodowania dla osób, u których wystąpią niepożądane odczyny poszczepienne, „trafił już do Sejmu”. Minister zareagował w ten sposób na pojawiające się w mediach informacje, że ustawa o zapobieganiu chorobom zakaźnym trafiła do sejmowej zamrażarki – przyczyny, dla których Ministerstwo Zdrowia, rząd i Prawo i Sprawiedliwość mają polityczny problem z przeprowadzeniem przepisów związanych ze szczepieniami analizowaliśmy w ubiegłotygodniowym „Barometrze epidemii”.
Ministerialne „już” wymaga doprecyzowania: projekt ustawy trafił do Sejmu na początku sierpnia. I miał być procedowany niezwłocznie, najpóźniej na wrześniowym posiedzeniu. 14 września wiceminister zdrowia Anna Goławska, przedstawiając podczas posiedzenia Komisji Zdrowia informację rządu na temat realizacji Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19 zapewniała: „Prace nad projektem ustawy rozpoczęły się już stosunkowo dawno, natomiast, ponieważ projekt zakłada zupełnie nowe rozwiązanie, którego w Polsce jeszcze dotychczas nie było, i wzbudził ogromne zainteresowanie podczas konsultacji, to tych uwag było naprawdę bardzo dużo. Musieliśmy je przeanalizować merytorycznie, zastanowić się, żeby przygotować projekt, który możliwie zadowoli wszystkich zainteresowanych. Ten projekt będzie rozpatrywany podczas najbliższego posiedzenia Sejmu”. „Najbliższe posiedzenie” odbyło się w dniach 15-17 września, projekt nie był procedowany. Potem Sejm zebrał się jeszcze raz – 29-30 września i 1 października. Projekt nie znalazł się w porządku obrad. Nie ma go również przewidzianego w porządku posiedzenia, które zaplanowano na 13-14 października.
Tak, ustawa o zapobieganiu chorobom zakaźnym, razem z wpisanym do projektu Funduszem Kompensacyjnym, który ma wypłacać odszkodowania osobom, u których wystąpił poważny niepożądany odczyn poszczepienny, utknęła w politycznej zamrażarce. Bo Prawo i Sprawiedliwość nie chce dopuścić do tego, by opozycja przedstawiła poprawki, których celem ma być zwiększenie poziomu zaszczepienia społeczeństwa – chodzi przede wszystkim o obowiązek szczepień przeciw COVID-19 w niektórych sektorach usług publicznych (ochrona zdrowia, być może edukacja), ale również danie pracodawcom możliwości weryfikacji statusu zaszczepienia ze wszystkimi tego konsekwencjami oraz – last but not least – wprowadzenie ograniczeń dla osób niezaszczepionych. Wiadomo, że co najmniej posłowie trzech klubów (KO, Lewica oraz KP) oraz jednego koła (Polska 2050) są gotowi w każdej chwili takie poprawki złożyć i je, oczywiście, poprzeć. PiS musiałoby się opowiedzieć „za”, ryzykując nie tylko konflikt ze zdeklarowanymi przeciwnikami szczepień, ale również z Solidarną Polską, która szczepienia popiera, ale wyłącznie jako dobrowolną, indywidualną decyzję.
Największy znak zapytania. Najbliższe tygodnie. Nierówne tempo testowania i niewielka liczba wykonywanych testów (Polska w tym tygodniu spadła na 100. miejsce w świecie pod względem liczby wykonanych testów w przeliczeniu na milion mieszkańców) powodują, że dynamika wzrostu zakażeń w tym tygodniu wahała się od nieco ponad 30 do nawet 70 proc. Średnia z siedmiu dni oscyluje wokół 56 proc. – i jeśli się utrzyma, pod koniec października osiągniemy średnią tygodniową liczbę zakażeń na poziomie 5 tysięcy, a najwyższe odczyty mogą sięgnąć 8 tysięcy. Fala będzie, jak wynika z dostępnych modeli epidemicznych, wznosić się przez cały listopad, a przez kolejne tygodnie może utrzymywać się na wysokim poziomie nawet 20 tysięcy zakażeń dziennie.
Jak zwraca uwagę Michał Rogalski, który po dłuższej przerwie powrócił do analizy danych covidowych, potwierdzają się obawy i przewidywania ekspertów: fala nie dotyczy całego kraju, a zakażenia, w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, kumulują się w dwóch województwach: lubelskim i podlaskim. Za kilka tygodni w tych regionach – przede wszystkim w tych, choć oczywiście nie tylko – trzeba się liczyć z wyraźnie większą liczbą zgonów.
To, w jaki sposób będzie się dalej rozwijać kolejna fala pandemii, w dużym stopniu zależy od indywidualnych decyzji dotyczących zaszczepienia czy zachowywania zasad sanitarnych (a o tym, że z jednym i drugim mamy ogromny, w porównaniu do większości innych krajów UE, problem, nawet nie warto przypominać). Jednak ważyć będą również decyzje zapadające na szczeblu centralnym – chodzi na przykład o rozwiązania dotyczące intensyfikacji testowania w powiatach, gdzie już w tej chwili stwierdza się dużo większą liczbę zakażeń. To również kwestia akcji edukacyjnej skierowanej do pracowników ochrony zdrowia – ze szpitali dochodzą informacje o zakażeniach przełamujących, również objawowych (w tym – z ciężkimi objawami) u pracowników, którzy przyjęli pełny cykl szczepień na samym początku 2021 roku. Specjaliści apelują o badanie stężenia przeciwciał, przyjmowanie trzeciej dawki szczepionki, ale – przede wszystkim – powrót do procedur bezpieczeństwa, wyćwiczonych podczas drugiej fali pandemii (które zostały w dużym stopniu „zapomniane” w trzeciej fali, gdy większość pracowników medycznych była tuż po szczepieniu). Ponownie bowiem istnieje obawa, że – tak jak podczas jesiennej fali z ubiegłego roku – w tej chwili szpitale mogą zmienić się w ogniska zakażeń SARS-CoV-2.
Sukces/porażka. Szczepienia. Jest w Europie kraj, w którym udało się zaszczepić 100 proc. populacji powyżej 60. roku życia i 99 proc. pięćdziesięciolatków. Mowa oczywiście o Portugalii, w której akcja szczepień przeciw COVID-19 zaczyna zwalniać, ale na oszałamiająco wysokim pułapie 88 proc. populacji zaszczepionej minimum jedną dawką – przyjęło ją 98 proc. dorosłych. W pełni zaszczepionych jest 90 proc. dorosłych Portugalczyków.
Siedmiu krajom UE/EFTA udało się zaszczepić wszystkie osoby 80+, sześciu – wszystkich siedemdziesięciolatków. Jeśli za sukces uznać osiągnięcie progu 90 proc. zaszczepienia, cel zrealizowało, w przypadku osób najstarszych, dwanaście krajów, zaś w przypadku grupy 70+ trzynaście krajów. Na żadnej z tych list nie ma Polski, choć w przypadku grupy 70-79 lat jesteśmy stosunkowo blisko, z 87 proc. zaszczepionych minimum jedną dawką.
Dane ECDC nie pozostawiają wątpliwości: zachodnia Europa – od Półwyspu Iberyjskiego po Finlandię – zaszczepiona jest wręcz wzorowo, wakcynosceptyczna Francja ma 71 proc. w pełni zaszczepionych, a Niemcy powoli zbliżają się do poziomu dwóch trzecich. Wschodnia flanka UE – fatalnie. Barierę 60 proc. zaszczepionych – i to minimum jedną dawką – pokonały na razie tylko Litwa, Grecja i Cypr. Polska, co trzeba przyznać, nie jest w grupie absolutnych europejskich maruderów, jednak dramatyczna sytuacja w Rumunii i Bułgarii, czy gorsze wyniki Chorwacji, Słowenii, Słowacji i Łotwy trudno uznać za jakąkolwiek okoliczność „łagodzącą”. Brak zaufania do instytucji państwa, niskie poczucie solidarności i współodpowiedzialności, braki w zakresie edukacji prozdrowotnej – to wspólny mianownik Europy Wschodniej, której jesteśmy częścią nie tylko geograficznie, ale przede wszystkim – mentalnie.
