×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Czym jest „zakwaszenie organizmu”? Czy jest to pojęcie odnoszące się do fizjologii, czy pseudonaukowy „wymysł”?

mgr Jakub Sobiecki, dietetyk, epidemiolog żywienia
Department of Epidemiology and Biostatistics, Imperial College London
Klinika Pediatrii, Żywienia i Chorób Metabolicznych CZD, Warszawa
Department of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Imperial College London

Zakwaszenie organizmu, w kontekście diety, w ujęciu pseudonaukowym często odnosi się do błędnego przekonania, jakoby właściwości kwasotwórcze lub alkalizujące produktów spożywczych mogły u osób zdrowych w istotny klinicznie sposób wpływać na pH płynów ustrojowych. Zwolennicy tej teorii upatrują w „zakwaszeniu organizmu” przyczyny wielu niezakaźnych chorób przewlekłych, a jako ich prewencję zalecają dietę zasadotwórczą.


Fot. pixabay.com

Samo istnienie właściwości kwasotwórczych i alkalizujących żywności jest faktem naukowym, odnoszącym się do zawartości w niej zasadotwórczych składników mineralnych (sód, potas, wapń, magnez) oraz składników o właściwościach kwasotwórczych (fosfor, chlor, siarka). Przewaga tych pierwszych charakteryzuje przede wszystkim warzywa i owoce, podczas gdy mięso, żółte sery, zboża i jaja dostarczają proporcjonalnie większych ilości tych drugich.

W eksperymentalnych próbach wpływania na równowagę kwasowo-zasadową organizmu poprzez manipulacje dietetyczne pH krwi zmieniało się o 0,01–0,02 (także w przypadku diety ketogennej) oraz o 0,2–1,2 w przypadku moczu. Teoretycznie istnieją zatem przesłanki, aby podejrzewać, że „kwasogenność” diety może wpływać przede wszystkim na ryzyko chorób układu moczowego oraz gęstość mineralną kości (poprzez wzmożoną resorpcję kości i pozyskiwanie w ten sposób wapnia w celu neutralizacji produktów powstałych w wyniku metabolizmu pokarmów kwasotwórczych).

Zagadnienie to doczekało się dotychczas niewielu badań, głównie obserwacyjnych, stąd też dostępne dowody są bardzo ograniczone w kontekście możliwości oceny jego wpływu na klinicznie istotne punkty końcowe. Nie udowodniono związku takich diet z ryzykiem osteoporozy ani nowotworów pęcherza moczowego. Przeprowadzono pojedyncze badania kohortowe dotyczące związku diet „kwasotwórczych” z ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2, przewlekłej choroby nerek (PChN) w populacji ogólnej, a w populacji osób z PChN – jej progresji do schyłkowej niewydolności nerek.

Do czasu przeprowadzenia znacznej liczby takich badań, a następnie – uzyskania przekonujących dowodów płynących z metaanaliz i optymalnie spójnych danych z badań interwencyjnych (których przeprowadzenie w naukach o żywieniu człowieka nie zawsze jest możliwe), wyciągnięcie wniosku o związku przyczynowo-skutkowym nie będzie możliwe. Do tej pory nie udowodniono zatem klinicznego znaczenia teorii o wpływie właściwości kwasotwórczych żywności na organizm.

Podsumowując, teoretycznie możliwy jest związek między „kwasogennością” diety a zróżnicowanymi efektami zdrowotnymi. Dostępne dane naukowe z uwzględnieniem twardych (obiektywnych) punktów końcowych są jednak ograniczone, a co więcej – nie jest możliwe oddzielenie wpływu potencjału kwasotwórczego diety od efektów poszczególnych produktów spożywczych. Jeśli przyjmiemy, że dietę „alkalizującą” charakteryzuje duże spożycie owoców i warzyw oraz ograniczona zawartość produktów pochodzenia zwierzęcego, zgodnie z aktualnymi zaleceniami dotyczącymi sposobu żywienia w prewencji przewlekłych chorób niezakaźnych, to czy jej korzystny wpływ na zdrowie będzie obejmował mechanizmy pH-zależne lub niezależne, pozostanie w dużej mierze sporem akademickim.

Dane naukowe z całą pewnością nie uzasadniają natomiast wykonywania badań diagnostycznych lub stosowania suplementów diety w związku z „zakwaszeniem organizmu”.

Piśmiennictwo

1. Schwalfenberg G.K.: The alkaline diet: is there evidence that an alkaline pH diet benefits health?. J. Environ. Public Health, 2012: 727 630
2. Yancy W.S. Jr, Olsen M.K., Dudley T., Westman E.C.: Acid-base analysis of individuals following two weight loss diets. Eur. J. Clin. Nutr., 2007; 61 (12): 1416–1422
3. Fenton T.R., Huang T.: Systematic review of the association between dietary acid load, alkaline water and cancer. BMJ Open, 2016; 6: e010 438
4. Fenton T.R., Tough S.C., Lyon A.W. i wsp.: Causal assessment of dietary acid load and bone disease: a systematic review & meta-analysis applying Hill’s epidemiologic criteria for causality. Nutr. J., 2011; 10: 41
5. Wright M.E., Michaud D.S., Pietinen P. i wsp.: Estimated urine pH and bladder cancer risk in a cohort of male smokers (Finland). Cancer Causes & Control, 2005; 16 (9): 1117–1123
6. Kiefte-de Jong J.C., Li Y., Chen M. i wsp.: Diet-dependent acid load and type 2 diabetes: pooled results from three prospective cohort studies. Diabetologia, 2017; 60 (2): 270–279
7. Rebholz C.M., Coresh J., Grams M.E. i wsp.: Dietary acid load and incident chronic kidney disease: results from the ARIC study. Am. J. Nephrol., 2015; 42 (6): 427–435
8. Banerjee T., Crews D.C., Wesson D.E.; Centers for Disease Control and Prevention Chronic Kidney Disease Surveillance Team.High dietary acid load predicts ESRD among adults with CKD. J. Am. Soc. Nephrol., 2015; 26 (7): 1693–1700
24.10.2018
Zobacz także
  • Zakwaszenie organizmu – prawda czy mit?
  • Właściwości przeciwutleniające warzyw
Inne pytania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta