Farmakoterapia to ważny element leczenia otyłości, nie może jednak zastąpić zmiany sposobu odżywiania i zwiększenia aktywności fizycznej. Ułatwia natomiast przestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań otyłości, a w konsekwencji prowadzi do poprawy zdrowia i jakości życia chorego na otyłość.
Fot. Bru-nO/ pixabay.com
Decyzję o wyborze konkretnego leku zawsze podejmuje lekarz na podstawie indywidualnej oceny chorego na otyłość, uwzględniając przeciwwskazania oraz ewentualne interakcje z innymi przyjmowanymi lekami. Takie postępowanie zapewnia bezpieczeństwo farmakoterapii oraz optymalne efekty leczenia otyłości.
Kiedy można rozważyć wprowadzenie farmakoterapii?
Wskazania do zastosowania farmakoterapii, jako uzupelnienia diety o obniżonej kaloryczności i zwiększonej aktywności fizycznej, w celu zmniejszenia masy ciała obejmują:
- otyłość (BMI ≥30 kg/m2) lub
- nadwagę (BMI ≥27 kg/m2) współwystępującą z ≥1 chorobą zaliczaną do powikłań otyłości u dotychczas nieskutecznie leczonego niefarmakologicznie chorego, u którego nie występują przeciwwskazania do takiej formy terapii.
Obecnie w UE zarejestrowane są trzy preparaty do leczenia otyłości; są to:
- inhibitor lipaz z przewodu pokarmowego — orlistat
- chlorowodorek bupropionu i chlorowodorek naltreksonu oraz
- analog ludzkiego glukagonopodobnego peptydu 1 – liraglutyd.
W badaniach klinicznych udowodniono skuteczność i bezpieczeństwo stosowania wszystkich wymienionych leków.
Orlistat
To jeden z najstarszych leków stosowanych w leczeniu otyłości; obecnie jest wykorzystywany marginalnie. W 1999 roku orlistat został dopuszczony przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) jako lek wspomagający leczenie otyłości.
Orlistat nie wpływa na uczucie głodu i sytości, a jego działanie ogranicza się do przewodu pokarmowego, gdzie hamuje aktywność lipaz trzustkowej i żołądkowej, przez co upośledza trawienie i wchłanianie tłuszczów przyjętych z pokarmem (ok. 30%).
Przeciwwskazania do stosowania orlistatu:
- nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą
- przewlekły zespół złego wchłaniania
- cholestaza
- ciąża i karmienie piersią
- równoczesne przyjmowanie cyklosporyny
- równoczesne leczenie warfaryną lub innymi doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi.
Chlorowodorek bupropionu i chlorowodorek naltreksonu
Te substancje są od lat wykorzystywane w monoterapii. Bupropion stosuje się w leczeniu uzależnienia od nikotyny i w depresji, a naltrekson w leczeniu uzależnienia od alkoholu.
W przypadku stosowania tych dwóch substancji czynnych łącznie dochodzi do zwiększenia uczucia sytości oraz wydłużenia czasu jej odczuwania. Dodatkowo związki te stymulują układ nagrody i zmniejszają apetyt (czyli odczucie przyjemności towarzyszące spożywaniu pokarmów).
Przeciwwskazania do stosowania chlorowodorku bupropionu i chlorowodorku naltreksonu:
- nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą
- niewyrównane nadciśnienie tętnicze
- padaczka obecnie lub napady padaczki w wywiadzie
- guz nowotworowy w ośrodkowym układzie nerwowym
- okres bezpośrednio po nagłym odstawieniu alkoholu lub benzodiazepin u osoby uzależnionej
- okres bezpośrednio po nagłym odstawieniu opiatów u osoby uzależnionej
- przyjmowanie inhibitorów monoaminooksydazy
- przyjmowanie bupropionu lub naltreksonu we wskazaniach innych niż zmniejszenie masy ciała
- choroba afektywna dwubiegunowa w wywiadzie
- żarłoczność psychiczna lub jadłowstręt psychiczny — występujące obecnie lub rozpoznane w przeszłości
- uzależnienie od długotrwale przyjmowanych opioidów lub agonistów opiatów
- ciężkie zaburzenia czynności wątroby
- schyłkowa niewydolność nerek lub ciężkie zaburzenia czynności nerek
- ciąża oraz okres karmienia piersią.
Liraglutyd
Lek zwiększa uczucie sytości oraz zmniejsza uczucie głodu. Prowadzi to do ograniczenia potrzeby jedzenia, przez co zmniejsza się ilość spożywanego pokarmu i dochodzi do utraty tkanki tłuszczowej podskórnej i trzewnej.
Przeciwwskazania do stosowania liraglutydu:
- nadwrażliwość na lek lub na którąkolwiek substancję pomocniczą
- ciąża oraz okres karmienia piersią.
Piśmiennictwo
Bogdański P., Filipiak K.J., Kowalska I. i wsp.: Interdyscyplinarne stanowisko w sprawie rozpoznawania i leczenia otyłości. For. Zab. Metab., 2020; 11: 47–54Olszanecka-Glinianowicz M., Dudek D., Filipiak K.J. i wsp.: Leczenie nadwagi i otyłości w czasie i po pandemii. Nie czekajmy na rozwój powikłań – nowe wytyczne dla lekarzy. Nutr. Obes. Metab. Surg., 2020; 6, 2: 1–13
Olszanecka-Glinianowicz M., Godycki-Ćwirko M., Lukas W. i wsp.: Zasady postępowania w nadwadze i otyłości w praktyce lekarza rodzinnego. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością. Lekarz Rodzinny – wydanie specjalne 3/2017
