×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Otyłość – przyczyny i konsekwencje

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Otyłość należy do chorób przewlekłych. Wiąże się z nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ryzyka rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych – m.in. układu sercowo-naczyniowego, metabolicznych i nowotworów.


Fot. pixabay.com

Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) uznali, że otyłość to choroba, i wpisali ją na listę Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) pod numerem E66. Choroba ta charakteryzuje się nadmiernym magazynowaniem tkanki tłuszczowej, które prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia i jakości życia chorego na otyłość.

Wskaźnik BMI – kalkulacja wskaźnika

W celu ustalenia rozpoznania otyłości należy przeprowadzić podstawowe pomiary antropometryczne, czyli dokonać pomiaru masy ciała i wzrostu oraz obwodu talii. Ten ostatni parametr ułatwia określenie rodzaju otyłości. Wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) służy do klasyfikacji nadwagi i otyłości. BMI oblicza się, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost do kwadratu (w metrach; kg/m2).

Klasyfikację otyłości na podstawie BMI przedstawia poniższa tabela.

Klasyfikacja Wskaźnik BMI
norma 18,5–24,9
nadwaga 25,0–29,9
otyłość I stopnia (umiarkowana) 30,0–34,9
otyłość II stopnia (znaczna) 35,0–39,9
otyłość III stopnia (zaawansowana) ≥40,0

WHO Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health, 2020

Otyłość brzuszna

Ten typ otyłości szczególnie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań. Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi International Diabetes Federation (IDF) otyłość trzewną rozpoznaje się u dorosłych Europejczyków przy obwodzie talii:

  • u mężczyzn ≥94 cm
  • u kobiet ≥80 cm.

Przyczyny nadwagi i otyłości

Wśród przyczyn nadwagi i otyłości wymienia się wiele czynników. Można je pogrupować w następujący sposób:

  • czynniki środowiskowe – styl życia sprzyjający dodatniemu bilansowi energetycznemu, zaburzona równowaga między podażą a wydatkowaniem energii
  • czynniki mikrośrodowiskowe (indywidualne) – dieta i aktywność fizyczna, charakter pracy zawodowej
  • czynniki makrośrodowiskowe – zmiany cywilizacyjne (m.in. powszechny dostęp do środków transportu i urządzeń elektronicznych, rosnąca dostępność do bogatokalorycznej żywności)
  • czynniki psychologiczne: zaburzenia odżywiania (bulimia psychiczna, zaburzenia z napadami objadania się, zespół nocnego jedzenia, uzależnienie od jedzenia), choroby psychiczne (schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, depresja)
  • czynniki genetyczne
  • czynniki hormonalne, jatrogenne i inne (otyłość wtórna).

Na powstanie dodatniego bilansu energetycznego i rozwój otyłości w niektórych przypadkach wpływają także:

  • endokrynopatie – niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga
  • zaburzenia funkcjonowania ośrodka głodu i sytości w podwzgórzu, urazy czaszki, guzy mózgu
  • wady chromosomalne – zespół Downa, zespół Turnera
  • działania niepożądane leków (hormonów steroidowych, leków przeciwpsychotycznych i przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych, przeciwalergicznych).

Konsekwencje otyłości

Jak wspomniano na wstępie, otyłość wiąże się z rozwojem licznych powikłań (konsekwencji zdrowotnych). O tym, jakie to będą powikłania, decyduje stopień nadmiaru tkanki tłuszczowej, jej dystrybucja (rozmieszczenie) oraz czas trwania choroby. Najpowszechniej występują:

Do innych konsekwencji otyłości można także zaliczyć zwiększone ryzyko rozwoju niektórych nowotworów oraz zaburzenia hormonalne, które mogą prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, zespołu policystycznych jajników oraz niepłodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Ponadto otyłość sprzyja występowaniu wielu zaburzeń emocjonalnych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe oraz obniżona samoocena.

Piśmiennictwo

Olszanecka-Glinianowicz M., Dudek D., Filipiak K.J. i wsp.: Leczenie nadwagi i otyłości w czasie i po pandemii. Nie czekajmy na rozwój powikłań – nowe wytyczne dla lekarzy. Nutr. Obes. Metab. Surg., 2020; 6, 2: 1–13
Bogdański P., Filipiak K.J., Kowalska I. i wsp.: Interdyscyplinarne stanowisko w sprawie rozpoznawania i leczenia otyłości. For. Zab. Metab., 2020; 11: 47–54
Olszanecka-Glinianowicz M., Godycki-Ćwirko M., Lukas W. i wsp.: Zasady postępowania w nadwadze i otyłości w praktyce lekarza rodzinnego. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością. Lekarz Rodzinny – wydanie specjalne 3/2017
https://www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/ekspert/wideo/258954,jakie-zaburzenia-odzywiania-moga-wystepowac-u-osob-z-nadwaga-i-otyloscia

dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

04.02.2022
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Miażdżyca
  • Lipidogram
  • Czy za dużo dobrego cholesterolu-HDL też szkodzi?
  • Jestem szczupła, a mimo to mam podwyższony poziom cholesterolu - dlaczego?
  • Cukrzyce wtórne
  • Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny
  • Statyny
  • Dieta niskowęglowodanowa w wybranych jednostkach chorobowych
  • Cukrzyca MODY
  • Jajko – wartości odżywcze, czy jajko podwyższa cholesterol?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta