×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ashwagandha – działanie, dawkowanie i skutki uboczne

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Ashwagandha – roślina powszechnie wykorzystywana w tradycyjnej medycynie hinduskiej – łagodzi stres oraz zmniejsza niepokój. Uważa się, że można ją przyjmować jako suplement przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Warto jednak zachować ostrożność podczas jej stosowania, ponieważ może wywoływać pewne działania niepożądane.


Fot. pixabay.com

Witania ospała zaliczana jest to tzw. adaptogenów. Nazwę tę zaproponował rosyjski uczony N.V. Lazarew w 1947 roku. Posłużył się nią, opisując właściwości niektórych surowców roślinnych służących do uodparniania organizmu na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych.

Podkreślić należy, że zbyt ogólna definicja tych substancji nie jest akceptowana we współczesnej terminologii farmakologicznej oraz klinicznej. Badacze podkreślają ponadto ich niespecyficzny oraz nie do końca poznany mechanizm działania oraz brak zastosowania w leczeniu.

Ashwagandha – jak działa?

Wśród obecnych w ashwagandzie składników biologicznie czynnych, którym przypisuje się korzystne właściwości zdrowotne, wymienia się przede wszystkim laktony steroidowe –witanolidy. W witanii ospałej znajdują się również alkaloidy oraz flawonoidy

Roślinie tej często przypisuje się liczne korzystne działania, niestety niewiele wiarygodnych danych naukowych potwierdza te efekty. Wśród właściwości zdrowotnych, które znajdują potwierdzenie w badaniach klinicznych, wymienia się przede wszystkim wpływ witanii ospałej na łagodzenie stresu oraz zmniejszanie niepokoju i lęku.

Inne postulowane właściwości lecznicze tych roślin nie zostały w sposób wiarygodny potwierdzone w badaniach naukowych. Dostępne publikacje dotyczące skuteczności preparatów z witanii ospałej są wprawdzie liczne, ale bardzo słabej jakości i nie pozwalają wyciągnąć wiarygodnych wniosków na temat korzyści dla zdrowia wynikających ze stosowania tego suplementu. Wymieniane w tych pracach korzystne efekty dotyczą możliwości poprawy funkcji poznawczych, zwiększenia odporności, zwiększenia wydolności organizmu; wymienia się także działania wspomagające płodność oraz funkcje seksualne.

W piśmiennictwie są też dostępne prace wskazujące na korzystne działanie ashwagandhy na gospodarkę lipidową i węglowodanową organizmu oraz poprawę zdolności wysiłkowych i wydajności treningu. Ponadto zwiększa – w porównaniu z placebo – utratę tkanki tłuszczowej oraz wspomaga zdolności regeneracyjne organizmu po wysiłku fizycznym. To bardzo obiecujące właściwości, jednak w celu ich potwierdzenia potrzebne są dalsze, dobrze zaplanowane badania z randomizacją.

W badaniach na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych zaobserwowano ponadto antyoksydacyjne, antybakteryjne i antynowotworowe działanie witanii ospałej. Tych działań nie potwierdzono jednak w badaniach klinicznych, nie można więc przesądzać, czy roślina ta wywiera podobny wpływ na organizm ludzki.

Ashwagandha – dawkowanie

W suplementach diety wykorzystuje się przede wszystkim korzeń ashwagandhy w postaci wyciągu, ekstraktu lub w formie sproszkowanej. Nie zaleca się stosowania tych suplementów dłużej niż 3 miesiące.

Dostępne suplementy diety zawierają zazwyczaj 300–500 mg gotowego ekstraktu z ashwagandhy w dziennej porcji suplementu; uważa się, że jest to ilość wystarczająca. W zależności od preparatu zaleca się przyjmowanie 1–2 kapsułek/tabletek dziennie.

W przypadku sproszkowanego korzenia nie należy przekraczać dziennej dawki 3 g. Obecnie – zgodnie z uchwałą Zespołu ds. Suplementów Diety NIZP-PZH – na każdym suplemencie diety z Withania Somnifera musi się znaleźć informacja dotycząca zawartości witanolidów w przeliczeniu na zalecaną do spożycia dzienną porcję produktu; ich maksymalna zawartość nie powinna przekraczać 10 mg.

Ashwagandha – przeciwwskazania i skutki uboczne

Wszystkie suplementy diety, również te zawierające ashwagandhę, w pewnych sytuacjach mogą być przeciwwskazane. I tak suplementów z witanią ospałą nie mogą stosować następujące grupy osób:

  • osoby przyjmujące leki o działaniu uspokajającym
  • osoby przyjmujące leki nasenne i przeciwpadaczkowe, a także
  • dzieci, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Zbyt często jest też pomijany problem potencjalnego niebezpieczeństwa wynikającego ze stosowania preparatów roślinnych. Większość osób uważa, że produkt roślinny, czyli pochodzący z natury, na pewno jest bezpieczny. Niestety preparaty roślinne, podobnie jak leki syntetyczne, mogą wywoływać reakcje niepożądane, a organizm człowieka nie potrafi rozróżnić, czy ma do czynienia z substancją naturalną, czy syntetyczną, wytworzoną przez człowieka.

Krótkotrwałe (<3 mies.) stosowanie preparatów pochodzących z witanii ospałej w zalecanych dawkach jest prawdopodobnie bezpieczne, chociaż w piśmiennictwie opisano przypadki uszkodzenia wątroby po podawaniu suplementów diety zawierających ashwagandhę. Do najczęściej opisywanych skutków ubocznych wynikających ze stosowania ashwagandhy zalicza się:

  • nudności
  • wymioty
  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Ponadto ashwagandha może wchodzić w interakcje z lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy.

Trzeba też pamiętać, że decydując się na stosowanie preparatów pochodzących z witanii ospałej, nie należy przekraczać wymienionych wyżej dawek, ponieważ zwiększa to ryzyko ich szkodliwego działania na organizm.

Piśmiennictwo

Cooley K. i wsp.: Naturopathic Care for Anxiety: A Randomized Controlled Trial. PLoS One. 2009; 4 (8): e6628.
Chandrasekhar K. i wsp.: A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian Journal of Psychological Medicine 2012; 34 (3): 255–62.
Połumackanycz M., Forencewicz A., Wesołowski M. i wsp.: Ashwagandha (Withania somnifera L.) – the plant with proven health-promoting properties. Farmacja polska 2020; (76): 442–447. 10.32383/farmpol/127824.
Wolski T., Baj T., Ludwiczuk A. i wsp.: Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax. Postępy Fitoterapii 2009; 2: 77–97.
European Medicines Agency, Reflection paper on the adaptogenic cocnept 2008.
Uchwała nr 4/2020 Zespołu do spraw Suplementów Diety z dnia 7. lutego 2020 r. w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej stosowania Withania Somnifera (L.) Dunal jako składnika suplementów diety.
Björnsson H.K., Björnsson E.S., Avula B. i wsp.: Ashwagandha-induced liver injury: A case series from Iceland and the US Drug-Induced Liver Injury Network. Liver Int. 2020; 40: 825–829.
Karousatos C.M., Lee J.K., Braxton D.R., Fong T.L.: Case series and review of Ayurvedic medication induced liver injury. BMC Complement Med Ther. 2021;21 (1): 91. doi: 10.1186/s12906-021-03251-z. PMID: 33714265; PMCID: PMC7956115.

dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

02.09.2021
Zobacz także
  • Chlorella – superfood czy chwyt marketingowy?
  • Czy warto pić regularnie herbatę rooibos?
  • Imbir – właściwości lecznicze, zdrowotne działanie imbiru
  • Spirulina
  • Kurkumina i jej prozdrowotne działanie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta