Jakie są przyczyny złamania kości łódeczkowatej?
Kość łódeczkowata jest jedną z kości tworzących nadgarstek, która leży w pierwszym z dwóch szeregów kości nadgarstka po stronie kciuka (czyli po stronie promieniowej). Przyczyną złamania tej kości są najczęściej upadki z podparciem się nadgarstkiem.
Jak często zdarzają się złamania kości łódeczkowatej?
Złamania kości nadgarstka zdarzają się dość rzadko, ale spośród nich złamanie kości łódeczkowatej jest zdecydowanie najczęstsze. Zdarzają się głównie u młodych osób.
Jakie są objawy złamania kości łódeczkowatej?
Najważniejszym objawem złamania kości łódeczkowatej jest ból w okolicy tej kości związany z przebytym urazem – u podstawy kciuka. Ból nasila się przy uciskaniu tej okolicy, a także przy ruchach nadgarstka. Może również pojawić się obrzęk i zasinienie tej okolicy.
Co zrobić w przypadku wystąpienia takich objawów?
W przypadku przebytego urazu nadgarstka, gdy utrzymują się dolegliwości bólowe i ograniczenie ruchomości, należy zgłosić się na ostry dyżur ortopedyczny.
Jak lekarz ustala rozpoznanie złamania kości łódeczkowatej?
Ustalenie pewnego rozpoznania kości łódeczkowatej jest trudne. Po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania klinicznego nadgarstka ortopeda może podejrzewać złamanie tej kości, ale potwierdzenie tej diagnozy bywa kłopotliwe. Wszyscy pacjenci z podejrzeniem złamania kości łódeczkowatej kierowani są na RTG (często w celu porównania prześwietla się także zdrową rękę), które tylko w niektórych przypadkach uwidacznia złamanie. W wielu przypadkach złamanie jest obecne, ale nie widać go na wstępnym zdjęciu. Gdy ortopeda nie widzi złamania kości łódeczkowatej na zdjęciu, ale badanie kliniczne wskazuje, że możliwe, iż doszło do złamania, jest zobowiązany do zabezpieczenia pacjenta – założenia gipsu i skierowania na dalszą diagnostykę. Możliwości dalszej diagnostyki jest kilka i o tym, jak zostanie pokierowany pacjent, decyduje lekarz. Możliwe jest powtórzenie zdjęć RTG za 7–14 dni, wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego – od razu lub również po 7–14 dniach.
Wynik pierwszego badania RTG w tym wypadku nie jest wiążący. Dopiero jeśli dalsza diagnostyka wykluczy złamanie, można pacjentowi zdjąć unieruchomienie. Dzieje się tak dlatego, że konsekwencje przeoczenia tego złamania są dla pacjenta dużo bardziej niebezpieczne w skutkach niż 1–2 tygodnie noszenia teoretycznie „zbędnego” unieruchomienia.
Jakie są metody leczenia złamania kości łódeczkowatej?
W przypadku, gdy złamanie kości łódeczkowatej zostanie jednak potwierdzone, w zależności od jego umiejscowienia (w jakiej części kości się znajduje), ortopeda zaproponuje pacjentowi odpowiednie leczenie.
Kość łódeczkowata jest słabo ukrwiona i niektóre złamania, nawet nieprzemieszczone, powinny być od razu leczone operacyjnie – obecnie najczęściej jest to zespolenie śrubą. W przypadku nieprzemieszczonych złamań, których ukrwienie jest dobre, stosuje się opatrunek gipsowy na 6 tygodni.
Wszystkie przemieszczone złamania kości łódeczkowatej kwalifikują się do leczenia operacyjnego.
Jakie jest rokowanie w złamaniu kości łódeczkowatej?
W przypadku, gdy diagnozę złamania postawiono odpowiednio wcześnie i wdrożono odpowiednie leczenie (unieruchomienie lub operacja w zależności od wskazań), rokowanie co do zrostu kości i powrotu pełnej funkcji nadgarstka jest dobre.
Rokowanie jest zdecydowanie gorsze w przypadkach, gdy złamanie przeoczono – pacjent nie zgłosi się do lekarza od razu po urazie albo nie wykona dodatkowej zaleconej diagnostyki po pierwszym badaniu RTG, w którym złamanie nie było widoczne. Podobnie źle rokują pacjenci niestosujący się do zaleceń, którzy nie nosili zaleconego gipsu lub nie poddali się zaleconej operacji.
Nieleczone lub źle leczone złamanie kość łódeczkowatej bardzo często się nie goi, co powoduje, że w miejscu złamania powstaje tzw. staw rzekomy. Staw rzekomy to nieprawidłowe ruchome połączenie między dwoma kośćmi, a w zasadzie między dwoma fragmentami jednej kości, które w prawidłowych warunkach są zrośnięte. Staw rzekomy wytwarza się np. w miejscu złamania kości, kiedy nie dojdzie do prawidłowego zrostu, a dwa złamane fragmenty kości pozostają względem siebie ruchome. Wówczas leczenie operacyjne jest konieczne, żeby zapobiec zmianom zwyrodnieniowym nadgarstka. Takie leczenie jest zdecydowanie bardziej skomplikowane niż procedury po świeżym złamaniu. Często konieczne jest wykorzystywanie przeszczepów kostnych z innych okolic ciała pacjenta. Brak operacyjnego zaopatrzenia stawu rzekomego kości łódeczkowatej doprowadza do uogólnionej destrukcji nadgarstka – ograniczenia funkcji, przewlekłych dolegliwości bólowych.
Co zrobić, żeby uniknąć złamania kości łódeczkowatej?
Profilaktyka złamań kości łódeczkowatej sprowadza się bezpośrednio do profilaktyki upadków – głównie podczas uprawiania sportów.
