Utrzymujący się kaszel po przebytym krztuścu

Pytanie nadesłane do redakcji

Moja 5-letnia córka poszła od września do przedszkola i ciągle choruje. W listopadzie chorowała na krztusiec, gdy wyzdrowiała, to był tydzień spokoju. Teraz ma ataki kaszlu – w nocy częste, w dzień rzadsze. Lekarz mówi, że zapalenia żadnego nie ma, przepisał Zyrtec i mówi, że kaszlem mam się nie przejmować. Ale kaszel się nasila, atak trwa 5 minut, po czym dziecko zasypia.
Zaczęła chrapać, 1–2 razy w nocy, później śpi bez ataków. Kaszle jeszcze, np. gdy idziemy do sklepu, jak się zgrzeje troszkę, jak biegnie - zaraz kaszle. Co jej może być? Jakie badania powinnam jej zrobić? Lekarz jej nie kieruje na badania, a ja się obawiam o zdrowie dziecka.

Odpowiedź

Pierwsze lata uczęszczania dziecka do żłobka lub przedszkola u większości maluchów wiążą się ze wzrostem zachorowań na infekcje dróg oddechowych. Najczęściej są to: nieżyty nosa, zapalenia gardła, rzadziej: zapalenia uszu, zapalenia oskrzeli. W około 70%–80% przypadków choroby wywołane są przez wirusy i nie wymagają antybiotykoterapii. U części dzieci dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, wówczas antybiotyk jest już niestety niezbędny.

Zdarza się, że pierwotną przyczyną infekcji dróg oddechowych jest zakażenie wywołane przez bakterię Bordetella pertussis, odpowiedzialną za rozwój krztuśca (kokluszu). Choroba cechuje się wysoką zakaźnością. Przenosi się drogą kropelkową. Od lat 90. XX wieku obserwuje się zwiększenie liczby zachorowań na krztusiec, prawdopodobnie związane jest to z wygasaniem odporności poszczepiennej u młodzieży i osób dorosłych oraz z niepełną realizacją programu szczepień u niemowląt i małych dzieci (ruchy antyszczepionkowe). Przebycie krztuśca oraz szczepienia nie zabezpieczają w 100% przed zachorowaniem.

Czytaj więcej na temat szczepienia przeciwko krztuścowiw artykule Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

W przebiegu zakażenia dochodzi do uszkodzenia nabłonka oddechowego, osłabienia miejscowych mechanizmów obronnych oraz produkcji nadmiernie gęstego śluzu. Podstawowym objawem choroby jest męczący kaszel utrzymujący się u młodzieży i dorosłych zazwyczaj przez 36–48 dni, u młodszych dzieci znacznie dłużej. Uszkodzenie nabłonka oddechowego może prowadzić do poinfekcyjnej nadreaktywności oskrzeli, manifestującej się napadowym kaszlem po wysiłku. Objawy te z upływem czasu powinny ulegać zmniejszeniu.

Zobacz: Napady kaszlu po przebyciu krztuśca

W przypadku braku poprawy wykonuje się kontrolne badanie morfologii krwi, w niektórych przypadkach RTG klatki piersiowej. Utrzymywanie się poinfekcyjnej nadreaktywności oskrzeli czasami jest wskazaniem do włączenia leczenia wziewnymi glikokortykosteroidami.

Przyczyną tak częstych infekcji występujących u przedszkolaków (2-3-krotnie częstszych niż u dzieci pozostających w domu) jest przede wszystkim fizjologiczna niedojrzałość układu odpornościowego, ponadto zwiększony kontakt z innymi chorymi dziećmi, brak nawyku zasłaniania ust i nosa w czasie kaszlu i kichania, wkładanie do ust zabawek, zbyt rzadkie mycie rąk. Zdarza się, na szczęście coraz rzadziej, że dzieci przez wiele godzin przebywają w niewietrzonych, przegrzewanych pomieszczeniach, co również zwiększa ryzyko transmisji zakażeń.

Do działań wpływających na zmniejszenie podatności na infekcje należą: higieniczny tryb życia (prawidłowe żywienie, odpowiednia ilość snu, częste spacery, ćwiczenia fizyczne dostosowane do wieku dziecka, częste wietrzenie pomieszczeń), unikanie niepotrzebnej antybiotykoterapii.

U często chorujących dzieci można zastosować leczenie immunostymulujące preparatami roślinnymi z jeżówki, aloesu lub liofilizowanymi ekstraktami bakteryjnymi w postaci preparatów doustnych, podjęzykowych lub donosowych.

Zwróciła Pani uwagę na pojawienie się u dziecka chrapania, najczęściej jest ono związane z obrzękiem błony śluzowej nosa lub przerostem trzeciego migdałka. W przypadku utrzymywania się objawu, dziecko powinno zostać zbadane przez laryngologa.