Kości są elementem narządu ruchu. Dorosły człowiek ma 206 kości. Układ kostny jest dość odporny na urazy. W kościach długich znajduje się szpik kostny, który wytwarza krew.
Kości – budowa i funkcje
Kość jest częścią narządu ruchu. Każda kość jest zbudowana z dwóch komponentów: istoty zbitej, która znajduje się na zewnątrz, i gąbczastej, która znajduje się wewnątrz. W kościach płaskich między dwiema warstwami istoty zbitej występuje śródkoście. Od zewnątrz kość jest pokryta okostną. Okostna odżywia i chroni kość, a w okresie rozwoju układu kostnego bierze udział w przyroście kości. Uczestniczy także w regeneracji kości po złamaniu. Okostna jest silnie unerwiona i unaczyniona.
W kościach długich znajduje się jama szpikowa, czyli przestrzeń, którą wypełnia szpik kostny – zachodzi w nim produkcja krwinek (krwiotworzenie, czyli erytropoeza).
Przeczytaj więcej: Krew – ile krwi ma człowiek, funkcje i skład krwi
Kości są odporne na rozciąganie i ściskanie, ale ich odporność na zginanie jest mała. Mają także zdolność do regeneracji (np. po złamaniu). Kości można przeszczepiać.
Ile kości ma człowiek?
Liczba kości zmienia się w ciągu życia człowieka ze względu na kostnienie elementów układu szkieletowego na poszczególnych etapach rozwoju. Noworodek ma około 270 kości, nastolatek około 355 kości, a dorosły – około 206 kości. Waga kośćca u kobiet to około 10 kg, a u mężczyzn 12 kg. Rozwój kości trwa od okresu prenatalnego do końca drugiej dekady życia (ok. 20. rż).
Rodzaje kości
Kości można podzielić ze względu na ich kształty. Wyróżniamy:
- kości długie – w kościach długich jeden wymiar (długość) jest znacznie większy niż pozostałe (grubość i szerokość). Kość długa składa się z trzonu i dwóch końców – bliższego, znajdującego się bliżej tułowia oraz dalszego – znajdującego się dalej od tułowia (obwodowo). W kościach długich znajduje się szpik kostny, w którym przebiega krwiotworzenie. Do kości długich należą kości znajdujące się w kończynach, np. kość udowa, kość ramienna, kość piszczelowa, paliczki.
- kości płaskie – kości, których dwa wymiary (szerokość i długość) znacznie przewyższają trzeci wymiar (grubość). Kości płaskie są wytrzymałe. Do takich kości należą np. kość potyliczna, łopatka, mostek.
- kości krótkie – to kości których wszystkie wymiary są podobne (długość, szerokość, grubość). Do kości krótkich należą np. kości nadgarstka.
- kości różnokształtne mają nieregularne kształty. Są to np. żuchwa, rzepka, kości podniebienne, kręgi.
- kości pneumatyczne – zawierają puste przestrzenie wysłane błoną śluzową i wypełnione powietrzem. U człowieka występują w czaszce. To np. kość klinowa, czołowa, sitowa, skroniowa, szczękowa.
Choroby kości
- Złamania kości
W wyniku urazu, czyli siły działającej z zewnątrz lub powtarzających się przeciążeń, może dojść do złamania kości. Jeśli złamanie jest wynikiem powtarzających się mikrourazów, mówimy o złamaniu zmęczeniowym. Złamanie to przerwanie ciągłości kości. Złamaniu może ulec każda kość.
W miejscach, gdzie kości są osłabione w wyniku procesu chorobowego (np. z powodu osteoporozy albo guza), może dojść do tzw. złamania patologicznego. Ta nazwa oznacza, że u zdrowej osoby, u której kość jest prawidłowo zbudowana, nie doszłoby w podobnej sytuacji do złamania (np. w wyniku małego urazu).
Przeczytaj więcej: Złamania i Złamania przeciążeniowe - Osteoporoza
Osteoporoza to układowa choroba szkieletu, charakteryzująca się zwiększonym ryzykiem złamań kości w następstwie zmniejszenia ich odporności mechanicznej. U osób z osteoporozą do złamań może dochodzić nawet przy bardzo niewielkich urazach lub podczas codziennej, zwykłej aktywności. Przeczytaj więcej: Osteoporoza - Choroba Pageta
Choroba Pageta to choroba kości o nieznanej przyczynie. W jej przebiegu procesy tworzenia się i wchłaniania kości są zaburzone, co prowadzi do zmian w budowie kości. Kości mają zmniejszoną wytrzymałość i tendencję do złamań. Przeczytaj więcej: Choroba Pageta - Jałowa martwica kości
Martwica jałowa kości to choroba, w której fragment kości obumiera. Określenie „jałowa” oznacza, że do martwicy dochodzi bez udziału drobnoustrojów (bakterii, wirusów, pasożytów). Jałowa martwica kości najczęściej dotyczy rosnących kości, dlatego występuje przede wszystkim u dzieci. Może dotyczyć wszystkich kości.
Przeczytaj więcej: Jałowa martwica kości, Choroba Perthesa (jałowa martwica głowy kości udowej) – przyczyny, objawy, leczenie u dzieci i dorosłych, Choroba Osgooda i Schlattera (jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej): przyczyny, objawy i leczenie - Nowotwory złośliwe kości
Nowotwory złośliwe kości to mięsaki. Są rzadkimi nowotworami. Do mięsaków, które występują w kościach należą: mięsak kościopochodny (osteosarcoma), chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma), mięsak Ewinga, guz olbrzymiokomórkowy i włókniakomięsak. Inne mięsaki kości są bardzo rzadkie.
W kościach mogą też występować przerzuty innych nowotworów złośliwych, np. raka piersi lub płuc.
Objawy chorób kości
Objawy chorób dotyczących kości mogą być różne, w zależności od rodzaju choroby. Najczęściej występuje ból, który może być poprzedzony urazem (ale nie musi), obrzęk, tkliwość (ból przy dotyku), widoczne zniekształcenie (np. kończyny), trudności z poruszaniem daną częścią ciała (np. kończyną), czasem towarzyszą im objawy ogólne: gorączka, osłabienie.