Pytanie nadesłane do redakcji
Mój problem to napadowe kichanie z wodnistą wydzieliną z nosa, ataki mogą trwać kilkanaście godzin, po wszystkim nie mam na nic siły. Testy alergiczne nie wykazały nic, podobnie jak badanie IgE całkowitego, sama doszłam do tego, że to najprawdopodobniej naczynioruchowy nieżyt nosa. Zaczęło się podczas pierwszej ciąży (2007 r.) i trwa do dzisiaj, najlepiej i najszybciej działa na mnie Cirrus (ok. 20 min pod zażyciu mam spokój na 2 dni), pomaga również Xyzal, ale już Claritine, Aerius nie działają. Kichanie najczęściej rozpoczyna się zaraz po wstaniu, a także wieczorem. Pomaga mi wyjście na mroźne powietrze. Od 2008 roku szukam pomocy u alergologów, laryngologów. Czy istnieją jakieś zabiegi, leki, które pomogą mi funkcjonować normalnie.
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Rynologicznego z 1994 roku nieżyt nosa jest to stan zapalny błony śluzowej nosa manifestujący się jednym lub kilkoma z następujących objawów: uczucie blokady nosa, napady kichania, świąd, wyciek wydzieliny.
W zależności od etiologii (czynników wywołujących) nieżyty nosa podzielono na:
NIEŻYTY NOSA ZAPALNE (90%) należą do nich nieżyty nosa:
Alergiczne objawy wywołują określone alergeny, które można wykryć za pomocą testów skórnych, badań miana swoistych przeciwciał IgE, testów prowokacji donosowej. W zależności od czasu trwania objawów alergiczny nieżyt nosa dzieli się na ostry lub przewlekły (dawny podział sezonowy lub całoroczny). Leczenie może być:
- objawowe (leki antyhistaminowe, glikokortykosteroidy donosowe, okresowo w ciężkich postaciach doustne)
- przyczynowe (immunoterapia swoista)
Niealergiczne testy punktowe, ujemne, miano swoistych przeciwciał IgE nieistotne klinicznie, testy prowokacji donosowej z zastosowaniem alergenów ujemne. W grupie niealergicznych nieżytów nosa wyodrębniono:
- nieżyty nosa zapalne (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) - leczenie odpowiednie do etiologii
- niealergiczny eozynofilowy nieżyt nosa (z towarzyszącą astmą lub bez astmy, z polipami lub bez polipów) objawy podobne jak w alergicznym nieżycie nosa, ale bez udziału alergenów, w diagnostyce stosuje się badanie cytologiczne, w którym dominują eozynofile - leczenie to głównie glikokortykosteroidy donosowe.
NIEŻYTY NOSA NIEZAPALNE (10%) należą do nich nieżyty nosa:
- polekowe (powstają w następstwie zbyt długiego przyjmowania kropli do nosa, czasami działań niepożądanych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia)
- hormonalne (niedoczynność tarczycy, zmiany hormonalne u kobiet w ciąży, w okresie menopauzy, w wyniku stosowania leków antykoncepcyjnych, zaburzenia układu autonomicznego)
- strukturalne (skrzywienia przegrody nosowej, guzy nowotworowe i nienowotworowe, stany po urazach, przerost migdałka gardłowego ciała obce, rozszczep podniebienia itp.)
- naczynioruchowe
Naczynioruchowy nieżyt nosa może przebiegać z dominacją obrzęku błony śluzowej nosa i znacznym zaburzeniem drożności nosa (występuje przede wszystkim u kobiet w średnim wieku) lub z przewagą komponenty wydzielniczej (mniej nasilony obrzęk i uczucie blokady nosa, dominuje wyciek wodnistej wydzieliny). Etiologia choroby nie jest znana. Podejrzewa się zaburzenia regulacji nerwowo-naczyniowej, proces zapalny.
Naczynioruchowy nieżyt nosa związany jest z zaburzeniem adaptacji do zmieniających się warunków środowiska.
Za prawidłową drożność nosa odpowiada m.in. równowaga pomiędzy oddziaływaniem układu nerwowego współczulnego i przywspółczulnego.
Przy istotnej przewadze wpływu układu przywspółczulnego pojawiają się objawy zatkania nosa, kichania, wycieku wydzieliny z nosa.
Do nasilenia wymienionych objawów dochodzi pod wpływem działania nieswoistych bodźców, takich jak niskie temperatury otoczenia, stres, drażniące zapachy.
Objawy występują przez cały rok z największym nasileniem w okresach jesienno-zimowych, głównie w godzinach porannych.
Do czynników poprawiających drożność nosa należą: pionowa pozycja ciała, wysiłek fizyczny.
Czynnikami nasilającymi objawy są pozioma pozycja ciała, hiperwentylacja (przyspieszony oddech), alkohol.
Ponieważ ta postać nieżytu nosa nie jest wywołana mechanizmami alergicznymi testy skórne z alergenami są ujemne.
W leczeniu naczynioruchowego nieżytu nosa stosuje się leczenie farmakologiczne, np. okresowo (do pięciu dni) doustne preparaty zawierające pseudoefedrynę w połączeniu z lekami antyhistaminowymi (np. Cirrus, Clarinase), glikokortykosteroidy donosowe (przy prawidłowej technice przyjmowania leki te można stosować przez dłuższy okres czasu).
Czasami dobre efekty uzyskuje się po stosowaniu miejscowych leków antyhistaminowych podawanych bezpośrednio do nosa (np. preparat Allergodil), preparatów zawierających połączenie leków sympatykomimetycznych z lekami antycholinergicznymi (Otrivin Duo), kapsaicyny, blokującej nerwy przewodzące bodźce wyzwalające blokadę nosa, kichanie, roztwory azotanu srebra (5%, 20% lub 25%, podawane 1x w tygodniu przez ok. 5 tyg.).
Przy braku efektów leczenia farmakologicznego zastosowanie znajdują metody zabiegowe, takie jak kriochirurgia (krioablacja stosowana w warunkach ambulatoryjnych) lub biostymulacja laserowa.
Leczenie często jest długotrwałe, a jego efekty nie zawsze zgodne z oczekiwaniami pacjenta i lekarza.
Piśmiennictwo:
Łakota A.: Zastosowanie lasera biostymulującego w naczynioruchowym obrzęku małżowin nosowych. Borgis-Nowa Pediatria 2005; 3:84-86.Samoliński B., Śliwińska- Kowalska M. (red.): Alergiczne i niealergiczne nieżyty nosa. Alergologia w Praktyce, tom III. Mediton. Oficyna Wydawnicza 2003.
Zawisza E., Samolińska U.: Nieżyt naczynioruchowy nosa. Alergia, 2003, wiosna: 17-19.
Zielińska-Bliźniewska H., Repetowski M., Olszewski J.: Zastosowanie kriochirurgii w leczeniu niealergicznych nieżytów nosa. Otolaryngologia 2010; 9: 71-75.
