Wykorzystajmy media społecznościowe
Eksperci oceniając politykę żywieniową w Polsce, zwrócili uwagę, że władze nie wykorzystują mediów społecznościowych do promocji zdrowia, pomimo dowodów, że mogłoby to mieć na nią znaczący wpływ. Media społecznościowe wciąż są postrzegane jako zagrożenie dla bezpieczeństwa i potencjalne źródło przemocy rówieśniczej, a nie jako kanał komunikacji i promocji zdrowego odżywiania się. Zaniedbanie uregulowania tego obszaru, np. brak wprowadzania regulacji reklam kierowanych do dzieci i zachęcających do jedzenia niezdrowej żywności, będzie skutkować zarówno tworzeniem się, jak i utrwalaniem szkodliwych nawyków żywieniowych. Co ciekawe, podobne wyniki uzyskano również w Niemczech i Holandii.
– Tak samo wygląda kwestia odpowiedniego znakowania żywności – tłumaczy psycholożka. – Informacja, która znajduje się na produkcie, ma duże znaczenie przy podejmowaniu decyzji o jego zakupie. Dotyczy to szczególnie dzieci, które są bardziej podatne na zabiegi marketingowe. Chociaż kwestia ta jest częściowo uregulowana przez ogólne wskazania wydane przez Komisję Europejską, wciąż wymagane jest podjęcie dodatkowych kroków.
Eksperci nisko ocenili też wykorzystanie dowodów naukowych w planowaniu polityki żywieniowej i przejrzystość rozwoju tej polityki. Za wzór do naśladowania pod względem wykorzystywania badań uznano Japonię i Nową Zelandię.
Działajmy z namysłem
W Polsce podejmowanych jest wiele inicjatyw skupiających się na problemach związanych z żywieniem, ale koncentrują się one na temacie w sposób zbyt ogólny, co budzi obawy, czy działania te przyniosą konkretne rezultaty.
– Przykładem działań podjętych przez państwo może być projekt społeczny realizowany od 2016 roku, który wprowadzał nową kategorię świadczeń finansowych dla rodziców wychowujących dzieci – mówi prof. Łuszczyńska. – Zarówno w ocenie skutków regulacji, jak i w debacie poprzedzającej jej wprowadzenie, wszystkie wpływy na środowisko żywieniowe zostały zawężone do zmniejszenia skali ubóstwa i podkreślenia potrzeby rządowych programów żywieniowych. Nie było odniesienia do takich kwestii jak wpływ na ceny żywności i konsumpcja niezdrowej żywności. A jak dowiedziono, takie właśnie polityki – edukacyjne, podatkowe, czy dotyczące dostępności i cen zdrowej żywności – są kluczowe dla ograniczania nierówności społecznych.
Kolejnym przykładem niespójnej polityki może być wprowadzenie podatku od napojów słodzonych cukrem w celu ograniczenia spożywania niezdrowych produktów. Jednocześnie uproszczono podatek VAT, co miało na celu osiągniecie odpowiednich zysków publicznych. Tym samym pośrednio obniżono VAT na herbatniki i wyroby cukiernicze.
Nie zapominajmy o kontekście
W kolejnym badaniu, w którym wzięli udział naukowcy z Uniwersytetu SWPS, zbadano uwarunkowania konieczne do wdrożenia polityki zapobiegania otyłości. Do wiodących elementów omawianej polityki prozdrowotnej zaliczono odpowiednią dietę i aktywny tryb życia. Analiza danych potwierdziła, że przy formułowaniu planów wdrożenia polityki zapobiegania otyłości konieczne jest uwzględnienie kontekstu społeczno-kulturowego, ekonomicznego oraz politycznego. Do ważnych barier we wdrażaniu polityk prozdrowotnych należą np. przekonania urzędników państwowych na temat tego, na czym polega zdrowe żywienie, dlaczego jest ono ważne i jak można zmieniać infrastrukturę osiedli mieszkaniowych, by skutecznie promować aktywność fizyczną w różnych grupach społecznych. Zwłaszcza w tych grupach, w których wysokie jest ryzyko otyłości i związanej z nią utraty zdrowia fizycznego, psychicznego, i pogorszenia jakości życia.
Więcej informacji o badaniach w artykułach:
The Healthy Food Environment Policy Index in Poland: Implementation Gaps and Actions for Improvement autorstwa: Piotra Romaniuka, Krzysztofa Kaczmarka, Katarzyny Brukało, Elżbiety Grochowskiej-Niedworok, Karoliny Łobczowskiej, Anny Banik, Aleksandry Łuszczyńskiej, Maartje Poelman, Janasa M. Harringtona, Stefanie Vandevijvere.
Social, economic, political, and geographical context that counts: meta-review of implementation determinants for policies promoting healthy diet and physical activity autorstwa: Karoliny Łobczowskiej, Anny Banik, Sarah Forberger, Krzysztofa Kaczmarka, Thomasa Kubiaka, Agnieszki Neumann-Podczaskiej, Piotra Romaniuka, Marie Scheidmeir, Daniela A. Scheller, Juergena M. Steinacker, Janine Wendt, Marleen P. M. Bekker, Hajo Zeeb, Aleksandry Łuszczyńskiej.
Prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska, psycholog, ekspert w dziedzinie psychologii zdrowia, kierownik Centrum Badań Stosowanych nad Zdrowiem i Zachowaniami Zdrowotnymi (Wydział Psychologii we Wrocławiu, Katedra Psychologii Klinicznej i Zdrowia). Wybitna badaczka zajmująca się psychologią zdrowia i psychologią kliniczną. Interesuje się psychologicznymi wyznacznikami zachowań zdrowotnych (np. dieta, aktywność fizyczna, profilaktyka zdrowotna) oraz czynnikami poprawiającymi jakość życia wśród osób, które przeżyły skrajny stres lub zmagają się z chorobą przewlekłą. Projektuje interwencje służące zmianie zachowań, przekonań i poprawie zdrowia oraz ocenia ich efektywność. W ramach projektu TEMPEST kierowała zespołem przygotowującym program profilaktyki nadwagi i otyłości wśród dzieci oraz młodzieży w krajach europejskich.
Należy do AcademiaNet – prestiżowej internetowej bazy najbardziej utalentowanych badaczek z całego świata. Jest także redaktorem naczelnym czasopism „Anxiety, Stress & Coping” i „Applied Psychology: Health and Well-being” oraz członkiem Rady Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Autorka książek: „Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają” (2004), „Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne” (2007), „Psychologia sportu i aktywności fizycznej. Zagadnienia kliniczne” (2016), a także wielu artykułów w renomowanych czasopismach naukowych, m.in. w „Health Psychology”, „Social Science and Medicine” i „Journal of Behavioral Medicine”.
