Czarna porzeczka

Czarna porzeczka należy do rodziny agrestowatych. Przypuszcza się, że była uprawiana już w 1400 roku, początkowo w Holandii i Danii, a następnie w Anglii i Francji. Roślina zawiera szereg związków aktywnych biologicznie, które mogą się znajdować zarówno w owocach, jak i liściach. Z nasion czarnej porzeczki można uzyskać olej o dużej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-3 i n-6.

Owoce czarnej porzeczki spożywa się na surowo, ale można je także wykorzystywać do produkcji przetworów, takich jak soki, dżemy i konfitury.

W owocach czarnej porzeczki najważniejszy z żywieniowego punktu widzenia składnik stanowią polifenole. Do tej grupy zalicza się flawonoidy, a wśród nich antocyjany i flawonole oraz kwasy fenolowe o właściwościach przeciwutleniających. Za barwę owoców czarnej porzeczki odpowiadają właśnie antocyjany. Związki te – oprócz nadawania ciemnej barwy – odgrywają istotną rolę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei większość flawonoli to pochodne mirycetyny i kwercetyny. Zawartość powyższych związków zależy od odmiany oraz warunków, w jakich czarne porzeczki były uprawiane (np. temperatura, dostęp do wody, rodzaju gleby). Istotny jest także stopień dojrzałości owoców. Soki pozyskiwane z czarnej porzeczki charakteryzuje mniejsza zawartość polifenoli – w porównaniu z całymi owocami. Wiąże się to z faktem, że podczas przetwarzania owoców w wyniku m.in. oczyszczania i maceracji dochodzi do znaczących strat składników biologicznie czynnych. Antocyjany są ponadto bardzo wrażliwe na działanie podwyższonej temperatury, pasteryzacja soku obniża więc ich zawartość.

W owocach czarnej porzeczki znajdują się także duże ilości witaminy C – w 100 g znajduje się 186,2 mg tej witaminy. To znacznie więcej niż w poziomkach, truskawkach i owocach cytrusowych. Co ciekawe, inne odmiany porzeczek, a mianowicie czerwone i białe, zawierają kolejno 45,8 mg i 40 mg witaminy C w 100 g owoców. Witamina C jest zaliczana do witamin antyoksydacyjnych. Zapobiega ona niekorzystnemu działaniu wolnych rodników, zmniejszając liczbę uszkodzeń na poziomie DNA. Ważne jest również zmniejszanie uszkodzeń białek i lipidów, co wpływa na obniżanie ryzyka rozwoju nowotworów. Witamina C bierze także udział w biosyntezie kolagenu, czyli białka występującego m.in. w skórze, włosach i tkance łącznej. Ponadto zwiększa ona przyswajanie żelaza niehemowego pochodzącego z produktów roślinnych.

Owoce czarnej porzeczki dodatkowo zawierają spore ilości potasu (336 mg/100 g). Jest to ilość przekraczająca zawartość potasu w pomidorach (282 mg/100 g), a tylko nieznacznie mniejsza niż zawartość potasu w bananach, których 100 g dostarcza 395 mg tego pierwiastka. Owoce te są ubogokaloryczne i zawierają niewielkie ilości sacharozy.

Czarne porzeczki najlepiej jeść na surowo jako dodatek np. do owsianki. Dobrze komponują się także w połączeniu z bananem w formie koktajlu na bazie jogurtu naturalnego, kefiru lub maślanki.