Maliny

W okresie letnim często sięgamy po maliny. Decydują o tym przede wszystkim walory smakowe tych owoców, nie należy jednak pomijać ich właściwości odżywczych. Maliny są także cennym surowcem leczniczym, zawierają bowiem liczne substancje korzystnie wpływające na organizm. Nazwa gatunkowa maliny – Rubus ideus L. wiąże się z jej czerwonym kolorem (Rubus).

Pierwsze pisemne informacje na temat maliny pochodzą z około 300 r. p.n.e. Na malinę jako roślinę uprawną pierwszy raz zwrócił uwagę Palladiusz w IV w. p.n.e. Natomiast pierwsze uprawy malin prowadzono w przyklasztornych ogrodach późnego średniowiecza; dopiero z końcem XVIII w. pojawiły się pierwsze odmiany hodowlane.

Właściwości prozdrowotne maliny

Owoce maliny były od dawna stosowane jako środek napotny i przeciwgorączkowy. Idealnym środkiem wspomagającym leczenie przeziębień są zresztą zarówno owoce, jak i liście maliny.

Smak i aromat owoców zależy od zawartości w nich cukrów, kwasów organicznych i substancji lotnych. O wartości odżywczej malin decyduje natomiast liczba zawartych w tych owocach związków o właściwościach przeciwutleniających. Wśród nich należy wymienić: polifenole, witaminy A i C, tokoferole, karotenoidy oraz selen. Za barwę owocu maliny – od żółtej, poprzez czerwoną do fioletowej – oraz za specyficzny cierpko-gorzki smak odpowiadają polifenole – związki o bardzo zróżnicowanej budowie.

W malinach znajduje się także kwas elagowy, który wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz, jak wskazują badania naukowe prowadzone w ostatnich latach, przeciwnowotworowe. Hamuje on procesy nowotworowe w wątrobie i płucach. Ponadto kwas elagowy ma właściwości przeciwwirusowe, co po części tłumaczy stosowanie przetworów z malin w leczeniu przeziębień. Jest również silnym zmiataczem wolnych rodników.

Owoce maliny są także źródłem licznych składników mineralnych, takich jak: potas, wapń, magnez, cynk, miedź, mangan i żelazo, wykorzystywanych w profilaktyce niektórych chorób. I tak np. potas uczestniczy w licznych reakcjach enzymatycznych. Zapewnia utrzymanie właściwej gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie. Podobnie jak magnez, uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz w kontroli pracy mięśni, w tym mięśnia sercowego. Niedobory potasu mogą wystąpić przede wszystkim u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, np. nadciśnieniem tętniczym, i leczonych diuretykami.

Istotne znaczenie ma także zawartość w malinach witamin C, E, A oraz witamin z grupy B –B1, B2 i B3.

Maliny są dodatkowo dobrym źródłem błonnika pokarmowego, usprawniającego perystaltykę jelit – w 100 g malin znajduje się 6,7 g błonnika.

W ostatnich latach pojawiły się doniesienia o zawartym w malinach ketonie wspomagającym leczenie otyłości. Keton ten należy do głównych związków aromatycznych w owocach maliny. Na podstawie badań przeprowadzonych na szczurach zaobserwowano, że keton malinowy hamuje wzrost masy podskórnej tkanki tłuszczowej. Badania na liniach komórkowych tkanki tłuszczowej wskazują, że wykazuje on takie działanie poprzez pobudzenie lipolizy (czyli rozkładu triglicerydów w tkance tłuszczowej) oraz wzrost wydzielania adiponektyny. Adiponektyna wpływa na szereg procesów metabolicznych związanych z przemianą glukozy i kwasów tłuszczowych w wątrobie i mięśniach; pośrednio wpływa także na wrażliwość na insulinę, wykazuje zatem działanie przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe i zwiększające insulinowrażliwość. Obecnie badań jest jednak zbyt mało, żeby uznać keton malinowy za skuteczny sposób walki w otyłością.