Pytanie nadesłane do redakcji
Mój ojciec od kilku lat choruje na depresję i schizofrenię. Z początku przyjmował leki, funkcjonował w miarę normalnie. Od dwóch lat jest tragicznie. Nie bierze leków, uważa, że mu szkodzą, co jakiś czas bywa w szpitalu psychiatrycznym. Doprowadza siebie do takiego stanu, że zamyka się w domu, nikomu nie otwiera drzwi, nie odbiera telefonów, nic nie je, siedzi, patrzy się w jeden punkt przy zgaszonym świetle, z oczu lecą mu samoistnie łzy. W szpitalu dochodzi niby do siebie, wychodzi po np. 3 miesiącach. Przez pierwszy tydzień po wyjściu jest z nim w porządku.
Odwiedza swoją mamę, utrzymuje kontakty z rodzeństwem. Później zaczyna znowu się to samo. Zamykanie się w domu, głodzenie itd. Jedynie do mnie od czasu do czasu zadzwoni, czy napisze wiadomość. Z nikim innym nie ma kontaktu. Babcia, czyli jego mama jest jedyną osobą, która się tak naprawdę nim interesuje. Dobija się do niego, przynosi jedzenie, pali w piecu, prosi, żeby brał tabletki. To starsza kobieta, która sama nie daje już sobie rady. Mnie nigdy nie prosi o pomoc. A ja jestem już tak zrezygnowana i zniechęcona, że po prostu nie mam ochoty ani siły tam chodzić. Mam z tego powodu wyrzuty sumienia, ale po prostu nie potrafię.
Sama nie radzę sobie ze swoimi problemami. Nie wiem jak z nim rozmawiać, prosić żeby się zmienił, żeby po prostu wykazał choć odrobinę własnej inicjatywy na leczenie. Przechodząc do sedna sprawy. Czy są w Polsce jakieś ośrodki, szpitale, które zajmują się leczeniem takich osób, ale na okres dłuższy niż kilka miesięcy? Babcia mówi, że zamknięcie go w takim ośrodku mogłoby jedynie pomóc. Co najważniejsze, chodzi tu o bezpłatny pobyt. Ja mam dopiero 18 lat, więc nie miałabym z czego opłacać jego pobytu, babcia sama ma lichą emeryturkę, a on dostaje groszową rentę. Jego zachowanie wykańcza wszystkich wokół, a przede wszystkim jego samego. Co mam robić? Błagam o jakiekolwiek wskazówki.
Odpowiedziała
dr med. Joanna Borowiecka
Specjalista psychiatra
Centrum Dobrej Terapii
Aby odpowiedzieć pełniej na takie pytanie, potrzebne byłyby dodatkowe informacje na temat stanu zdrowia psychicznego Pani ojca oraz jego codziennego funkcjonowania, między innymi wspomnianego w pytaniu nieprzyjmowania posiłków - co to dokładnie znaczy, że ojciec ?nie je?, ?głodzi się?? Doprecyzowania wymaga też fakt, co to dokładnie znaczy, że ojciec nie zażywa leków, czy też, że przestaje zażywać leki po wyjściu ze szpitala? Pojawia się pytanie czy wyraziłby zgodę na ich systematyczne przyjmowanie, mając też systematyczną pomoc drugiej osoby w tym zakresie oraz czy przyjmowałby leki, np. w formie ewentualnych iniekcji o przedłużonym działaniu, jeśli takie byłyby możliwości i wskazania? Podsumowując, szeregu dodatkowych informacji wymaga odpowiedź na pytanie, czy Pani ojciec potrzebuje systematycznej pomocy i/lub opieki osób drugich oraz, czy przy zapewnieniu takiej pomocy/opieki przyjmowałby regularnie leki, posiłki, dbał o swoje podstawowe potrzeby życiowe, czy pomimo takiej pomocy, ze względu na stan zdrowia psychicznego, nadal odmawiałby leczenia, czy ewentualnie nie był w stanie zaspokajać podstawowych potrzeb życiowych.
Obecnie obowiązek opieki nad Pani ojcem, jeśli jest on niewydolny w zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb życiowych (w tym nadzoru nad przyjmowaniem leków, jeśli pacjent wyraża wolę ich zażywania), spoczywa na jego najbliższej rodzinie. Natomiast w przypadku braku takiej możliwości ze strony rodziny, jej członkowie mogą zwrócić się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS) celem rozmowy na temat dodatkowych wskazań pozamedycznych odnośnie do usług opiekuńczych dla pacjenta, właśnie w ramach MOPS (za zgodą pacjenta). Jednocześnie, jeśli Pani ojciec sam nie jest w stanie po wypisie ze szpitala kontynuować systematycznego leczenia, m.in. w formie wizyt ambulatoryjnych u lekarza psychiatry, należy zwrócić się do Zespołu Leczenia Środowiskowego (ZLŚ), który obejmuje rejon zamieszkania Pani ojca, celem rozeznania co do wskazań do systematycznych wizyt domowych lekarza psychiatry ZLŚ i ewentualnie dodatkowo psychologa, czy terapeuty środowiskowego, które dla pacjenta są bezpłatne w ramach kontraktu z NFZ. Szpital psychiatryczny nie jest instytucją opiekuńczą, ale leczniczą (w ramach NFZ) i hospitalizacja psychiatryczna oraz jej czas trwania, czy to za zgodą, czy też bez zgody pacjenta, jest możliwa tylko w przypadku uzasadnionych wskazań wynikających ze stanu zdrowia psychicznego pacjenta.
Natomiast przy braku zgody Pani ojca na systematyczną opiekę i nadzorowanie systematycznego leczenia (w tym wizyt u lekarza psychiatry i przyjmowania leków) ze strony rodziny, czy też w ramach usług opiekuńczych MOPS - do dalszego rozważenia jest instytucjonalna opieka i nadzorowanie ustalonego leczenia w ramach, np. domu pomocy społecznej (za zgodą lub bez zgody pacjenta). O szczegółowe odpowiedzi na pytania w tym zakresie, w tym podkreślany w pytaniu zakres finansowania takiej pomocy w przypadku konkretnej osoby, w pierwszej kolejności należy zwrócić się do rejonowego MOPS, który pokieruje dalszymi działaniami w tym zakresie.
